Szestno

Szestno
Późnogotycki kościół katolicki. Autor: Adam Kliczek, www.zatrzymujeczas.pl (CC-BY-SA-3.0). Źródło: Ccommons Wikimedia [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Szestno
Liczba ludności (2010)	649
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Szestno
Położenie na mapie Polski Szestno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szestno (Szesno, niem. Seehesten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 649 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Andrzej Matusiak.

Położenie

Miejscowość położona jest nad jeziorami Juno i Salęt, przy drodze wojewódzkiej nr 591, w odległości ok. 7 km od Mrągowa.

Dzieje miejscowości

W XIV–XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark krzyżacki. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350–1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy zamek murowany. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. liszki. W latach 1401–1525 w zamku rezydowali prokuratorzy krzyżaccy podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie Wielkich Jezior Mazurskich. W 1401 r. komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 włókach. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 włóki dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata wolnizny. Nazwa miejscowości ma rodowód pruski – pochodzi od imienia Sest albo od słowa "sestes" – posiadłość.

W XV w. na terenie wsi powstała parafia, która należała do archiprezbiteriatu reszelskiego. Po sekularyzacji Prus aż do 1980 r. funkcjonował tutaj kościół luterański. W latach 1525–1725 w Szestnie mieściła się siedziba starostwa, zaś folwark stał się majątkiem książęcym. Według Kętrzyńskiego w 1536 r. na podzamczu mieszkali jedynie Niemcy. Sytuacja uległa zmianie ok. 1566 r., gdy osiedlił się tu polskojęzyczny pleban Wojciech Rębowski. W XVI w. liszkę określano jako Freiheit Sehesten. Mówiono w ten sposób o terenach rządowych. Szestno przez dłuższy okres funkcjonowało jak miasteczko – nie posiadało jednak praw miejskich. Cechą charakterystyczną dla takich miejscowości było prawo utrzymywania wielu karczem.

W 1612 r. Szestno przejął Otto von der Groeben. Zabudowa wsi miała kształt ulicówki, ale z charakterystycznym dla miasteczka placem na środku – tzw. placem targowym bez ratusza. W 1648 r. obok kościoła wybudowano przytułek dla ubogich. W 1721 r. Szestno otrzymało od starosty wilkierz, jaki posiadały ośrodki miejskie, ustalający porządek prawny obowiązujący wszystkich tutejszych mieszkańców. W 1752 r. zlikwidowano starostwa, wówczas Szestno zostało jednym z siedmiu wielkich powiatów, na które podzielono Prusy. W skład powiatu wchodziły następujące miejscowości: Ryn, Giżycko i Węgorzewo. Siedziba landratu została umieszczona w Rynie. Po 1818 r., kiedy zlikwidowano powiat Szestno, miejscowość straciła na znaczeniu. W 1939 r. na obszarze wiejskim było 109 gospodarstw domowych, w tym 32 rolnicze. W latach 20. XX w. Szestnem zarządzała rodzina Klugkist. Po II wojnie światowej powstał tutaj PGR.

Gospodarka

We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. Działa też wytwórnia pasz i przedsiębiorstwo usługowo–handlowe.

Szkolnictwo

• gimnazjum

Bezpieczeństwo

Obecnie we wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Ludzie związani z miejscowością

• Marcin Giersz, także Gerss (1808–1895) – mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański

Zabytki

• późnogotycki kościół
• ruiny gotyckiego zamku krzyżackiego
• XIX-wieczny budynek (dziś zajazd) na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego
• cmentarz rodziny Klugkist (założony w latach 30. XX w.)

Ciekawostki

• We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Portal Informacji Turystycznej Mrągowo [12.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]