Warmińska Rada Ludowa
| Warmińska Rada Ludowa | |
| | |
| Rodzaj organizacji | organizacja polityczna |
| Profil działalności | działalność narodowa, propagowanie idei przyłączenia południowej Warmii do Polski |
| Rok założenia | 1918 |
Warmińska Rada Ludowa – organizacja powstała 24 listopada 1918 roku w Olsztynie na skutek przekształcenia tajnego Komitetu Obywatelskiego na Warmię i powiat morąski.
Historia
Utworzenie Rady stanowiło potwierdzenie chęci działania politycznego i narodowego ludności polskiej z południowej Warmii wespół z Polakami żyjącymi w innych częściach zaboru pruskiego. Na czele Warmińskiej Rady Ludowej stanął ks. Walenty Barczewski.
Barczewski zwrócił się do Rady Robotniczej i Rady Żołnierskiej z apelem o włączenie Warmińskiej Rady Ludowej w zakres sprawowanej lokalnie władzy, z zastrzeżeniem, że organizacja będzie skupiała się wyłącznie na sprawach polskich. Propozycja została jednak odrzucona przez obie Rady broniące przedwojennego terytorialnego status quo. Zablokowany został również pomysł wprowadzenia poboru podatku narodowego oraz przeprowadzenia wyborów do Sejmu Ustawodawczego w Warszawie.
Cele i zadania organizacji
Pierwszym celem organizacji stała się integracja ludności polskiej na Warmii. Działacze odwoływali się do świadomości narodowej, przywiązania do wiary i języka. Swoje zadania Rada pragnęła realizować za pomocą legalnych i pokojowych środków; kwestia przynależności państwowej miała pozostać w gestii Konferencji Pokojowej w Paryżu.
Ostatecznie Warmińska Rada Ludowa skupiła się na kwestiach szkolnictwa polskiego, sprawach robotników, walce z bezrobociem, sprawiedliwym podziale ziemi oraz korporacji pracowników i pracodawców.
Działalność
Jedynym zrealizowanym przedsięwzięciem okazały się wybory i udział w Sejmiku Dzielnicowym (3-5 grudnia 1918 roku) 45 delegatów, którzy reprezentowali wszystkie stany południowej Warmii. Sejmik miał doprowadzić do utworzenia Naczelnej Rady Ludowej reprezentującej Polaków zamieszkałych na obszarze państwa niemieckiego. Wicemarszałkiem obrad został ks. Walenty Barczewski. Do pracy poszczególnych komisji zostali włączeni:
- Komisja Polityczna: ks. Walenty Barczewski, Stanisław Żurawski, Emilia Labuszówna
- Komisja Mandatowa: Stanisław Nowakowski, Stanisław Gąssowski
- Komisja Naglących Spraw Społecznych i Robotniczych: Wiktor Szulc, Ignacy Banachowski
- Komisja Spraw Oświaty i Szkolnictwa: Wanda Krysiewiczówna, Antoni Sznarbach
- Komisja Administracyjna; Jan Hanowski, Antoni Fiutak
- Komisja Bezpieczeństwa Publicznego: Kazimierz Jaroszyk, Andrzej Czeczka, Tadeusz Wojnowski, Michał Wantowy
Na Sejmiku utworzono również 80-osobową Radę Naczelną, do której weszli m.in.: ks. Walenty Barczewski, Stanisław Nowakowski, Stanisław Gąssowski, Kazimierz Jaroszyk i Bogumił Labusz.
Po zakończeniu obrad Warmia i Mazury zostały podporządkowane Podkomisariatowi Rad Ludowych w Gdańsku. Warmińska Rada Ludowa tuż po zakończeniu I wojny światowej należała do jednej z najważniejszych organizacji propagujących szanse włączenia południowej Warmii w granice państwa polskiego.
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Grygier T., Warmińska Rada Ludowa w dniach rewolucji w Olsztynie, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1969, nr 4, s. 541-569.
