Wojciechy (gmina Bartoszyce)

Wojciechy
Kościół w Wojciechach Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Liczba ludności (2010)	532
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wojciechy
Położenie na mapie Polski Wojciechy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wojciechy (niem. Albrechtsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 532 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Wojciechy i Borki. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Wierzbicki.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 10 km na wschód od Bartoszyc.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Została założona w 1335 roku na 80 łanach, na prawie chełmińskim jako własność zakonu, jednak już w drugiej połowie tego samego stulecia przeszła na własność szlacheckiej rodziny Malgedinów. W 1414 roku została spustoszona podczas wojny polsko-krzyżackiej. W XVIII wieku wieś ponownie należała do państwa i stan ten utrzymał się do reform uwłaszczeniowych z początku XIX wieku.

Kościół w Wojciechach po raz pierwszy wzmiankowany jest w 1498 roku. Został on zniszczony w 1527 roku, następnie odbudowany, a w 1655 roku przebudowany. W XVIII wieku dalszej przebudowie poddano kruchtę (1720) i wieżę (1751), a w XIX wieku zakrystię (1869). Przed 1945 rokiem była to siedziba parafii ewangelickiej w Wojciechach, a następnie parafii rzymskokatolickiej.

W połowie XIX wieku na Mazurach pojawili się baptyści. W Wojciechach również istniała kaplica baptystyczna, która nie zachowała się jednak do dzisiejszych czasów.

Szkołę we wsi założono przy kościele po 1525 roku. W 1737 roku stała się ona placówką państwową. W 1935 roku uczęszczało do niej 129 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie w 1946 roku; pierwszym kierownikiem był Stanisław Czarnecki. W latach 60. wybudowano dla niej nową siedzibę.

Po II wojnie światowej Wojciechy zostały zagospodarowane przez nowych osadników już w 1945 roku. W latach 1945–1954 znajdowała się tu siedziba gminy Wojciechy, a następnie, do 1972 roku, gromady. Przy wsi funkcjonował PGR Borki. W 1983 roku we wsi było 119 budynków mieszkalnych i 128 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 1182 ha. W Wojciechach znajdował się wówczas urząd pocztowy, dom kultury, ale i sala kinowa na 120 miejsc, ośrodek zdrowia, apteka, świetlica, klub, filia biblioteczna, boisko sportowe, punkt weterynaryjny, sklep spożywczy, sklep przemysłowy, zakład fryzjerski, dwa prywatne zakłady remontowo-budowlane oraz siedziba leśnictwa.

Liczba mieszkańców w XIX i XX wieku kształtowała się następująco:

• 1857 – 788 osób
• 1885 – 1214 osób
• 1933 – 882 osoby
• 1939 – 841 osób
• 1983 – 688 osób

Edukacja

• Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Wojciechach

Kultura

• Wiejski Dom Kultury w Wojciechach

Turystyka

We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne należące do Bartoszyckiego Stowarzyszenia Agroturystyki "Warmiacy"

Zabytki

• Kościół pw. św. Andrzeja Boboli z końca XV wieku (przebudowywany w XVII i XIX wieku) wraz z cmentarzem przykościelnym
• plebania murowana z przełomu XIX i XX wieku (budynek nr 73)
• przykłady budownictwa murowanego z końca XIX wieku (m.in. domy nr 15, 17, 18, 41, 42, 75, 77) oraz z początku XX wieku (domy i budynki gospodarcze)

Zobacz też

• Wojciechy (gmina Miłakowo)

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]