Babięty Wielkie

Babięty Wielkie
Babięty Wielkie. Pałac w okresie międzywojennym
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Susz
Liczba ludności (2010)	268
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Babięty Wielkie
Położenie na mapie Polski Babięty Wielkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Babięty Wielkie (niem. Gross Babenz) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Susz. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 268 mieszkańców (łącznie z Babiętami Małymi). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Sławomir Zgorzelski.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 16 km na północny zachód od Iławy i 9 km na południowy wschód od Suszu.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w 1313 roku. W imieniu kapituły pomezańskiej zasiedlenia wsi miał dokonać niejaki Cundrat. Zasadźca pełnił również funkcję sołtysa oraz otrzymał pozwolenie na prowadzenie karczmy. Obszar wsi obejmował wówczas 40 łanów. W miejscowości działał młyn wodny. Babięty Wielkie należały do parafii w Falknowie Wielkim. W okresie wojny trzynastoletniej miejscowość została całkowicie zniszczona. Po 1466 roku opuszczone grunty wsi zostały włączone do dóbr szymbarskich należących do biskupa Teofila von Polentza. Po 1525 roku Babięty Wielkie wielokrotnie zmieniały właścicieli. Należały m.in. do książąt Holstein-Gottorf, a po 1808 zostały podzielone na wieś chłopską i majątek ziemski. W tym czasie we wsi działała gospoda oraz wiatrak typu holenderskiego. W 1870 roku Babięty Wielkie stanowiły własność kupca Samuelsona rodem z Ostródy, który wzniósł neobarokowy pałac. Na przełomie XIX i XX stulecia majątek nabył niejaki Moderow. W sprzedaży pośredniczył wówczas Bank Gospodarstwa Wiejskiego. Moderow wydzielił osiem nowych gospodarstw chłopskich a pozostałe grunty - 400 ha - kupił baron von Rosenberg. W latach 1901-1902 Rosenberg wybudował własny dwór, w którym nie pomieszkał zbyt długo. W latach 1913-1918 Babięty Wielkie należały do radcy rządowego von Bulowa, a od 1921 roku stanowiły własność niejakiego Wittiga.

W 1927 roku majątek został wykupiony przez Wschodniopruskie Towarzystwo Ziemskie. Babięty Wielkie zostały zasiedlone przez przybyszy z Poznania oraz powiatów zachodniopruskich.

Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek)

1864 - 247 osób, 21 domów

1871 - 248 osób, 21 domów

1885 - 229 osób, 18 domów

1895 - 283 osoby, 16 domów

1905 - 246 osób, 27 domów

1933 - 317 osób

1939 - 359 osób

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Babiętach Wielkich

Babięty Wielkie. Szkoła w pałacu

Zabytki

• Wiatrak typu holenderskiego
• Dawny cmentarz, na którym zachowały się nagrobki z polskimi nazwiskami mieszkańców wsi
• Dawny pałac, który po przebudowie i odnowieniu jest siedzibą szkoły

Bibliografia

1. Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
2. Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
4. Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz [data dostępu: 5.03.2014]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
6. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]

Zobacz też

• Babięty Małe w gminie Susz
• Babięty w gminie Dźwierzuty