Biała Piska: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Biała Piska | |
| − | |herb wsi =Herb Białej Piskiej.png | + | |herb wsi = Herb Białej Piskiej.png |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi =Białej Piskiej | + | |dopełniacz wsi = Białej Piskiej |
|zdjęcie = Fragment rynku w Białej Piskiej. Lata 1934-1943.jpg | |zdjęcie = Fragment rynku w Białej Piskiej. Lata 1934-1943.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Fragment rynku w Białej Piskiej. Lata 1934-1943 | + | |opis zdjęcia = Fragment rynku w Białej Piskiej. Lata 1934-1943 [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [02.07.2014] |
|rodzaj miejscowości = miasto | |rodzaj miejscowości = miasto | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 4 269 | + | |liczba ludności = 4 269 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Biała Piska''' (niem. ''Bialla'', od 1938 r.''Gehlenburg'') – miasto w Polsce położone w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]]. W latach 1975-1998 miasto [[Podział administracyjny| administracyjnie]] należało do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku miejscowość liczyła 4 269. mieszkańców<ref>łącznie Biała Piska, [[Kolonia Olszyny]], [[Olszyny]]</ref>. Aktualnie funkcję burmistrza pełni [[Sławomir Szumowski]]<ref>[http://bialapiska.eu/ Strona Miasta Biała Piska] [20.09.2013]</ref>. Siedziba [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminy Biała Piska]]. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | Siedziba | ||
| + | == Charakterystyka fizjograficzna == | ||
| + | Miejscowość położona w południowo–zachodniej części [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]], na trasie [[Pisz]] – [[Szczuczyn]] – [[Grajewo]]. Przez Białą Piską płynie strumyk [[Strumień Białka|Białka]] (Biallafliess, Gehlenburger Fliess), lewy dopływ strumyka [[Strumień Konopka|Konopki]]. | ||
| + | W pobliżu Białej Piskiej znajdują się: [[Jezioro Bialskie]], [[Młyński Staw]] (''Biallaer Mühlenteich'', ''Gehlenburger Mühlenteich'') – o powierzchni około 3,5 ha, [[ Las Borek]] (Borek, ''Ebhardshön'') – około 1,5 km na wschód od miasta. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Dzieje miejscowości == | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Wieś powstała w 1428 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] nad strumykiem Gayle, od którego też przyjęła nazwę. W [[Przywilej lokacyjny|przywileju lokacyjnym]] występowała wprawdzie jako Struppenberg, lecz nazwa ta nigdy się nie przyjęła. Następnie funkcjonowały nazwy: Pial, Pialla, Cayle, Gayle, Gala, Büahle, Geel, jednak ostatecznie ustaliła się jako Bialla (w języku pruskim ''gayle'' oznaczało biały). W 1938 roku nazwę zmieniono na Gehlenburg. | Wieś powstała w 1428 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] nad strumykiem Gayle, od którego też przyjęła nazwę. W [[Przywilej lokacyjny|przywileju lokacyjnym]] występowała wprawdzie jako Struppenberg, lecz nazwa ta nigdy się nie przyjęła. Następnie funkcjonowały nazwy: Pial, Pialla, Cayle, Gayle, Gala, Büahle, Geel, jednak ostatecznie ustaliła się jako Bialla (w języku pruskim ''gayle'' oznaczało biały). W 1938 roku nazwę zmieniono na Gehlenburg. | ||
Wieś lokowano na 60 łanach, z których zasadźca wsi i sołtys, [[Piotr Szulc]], otrzymał sześć, a cztery przeznaczono na uposażenie kościoła; wieś od początku miała być siedzibą parafii. Ponadto 2 łany otrzymał młynarz; we wsi założono również dwie karczmy szarwarkowe, w następnym stuleciu (1540 rok) liczba karczem wzrosła do piętnastu, a pod koniec XVI wieku było ich we wsi dwadzieścia siedem. | Wieś lokowano na 60 łanach, z których zasadźca wsi i sołtys, [[Piotr Szulc]], otrzymał sześć, a cztery przeznaczono na uposażenie kościoła; wieś od początku miała być siedzibą parafii. Ponadto 2 łany otrzymał młynarz; we wsi założono również dwie karczmy szarwarkowe, w następnym stuleciu (1540 rok) liczba karczem wzrosła do piętnastu, a pod koniec XVI wieku było ich we wsi dwadzieścia siedem. | ||
| − | Pierwszy kościół wybudowano we wsi w roku 1481, został on rozebrany w XVIII wieku; nowy kościół – usytuowany w | + | Pierwszy kościół wybudowano we wsi w roku 1481, został on rozebrany w XVIII wieku; nowy kościół – usytuowany w północno–wschodniej części rynku – wzniesiono w latach 1756-1763. |
[[szkoła parafialna w Białej Piskiej|Szkołę parafialną]] założono jeszcze w czasach krzyżackich. W 1789 roku istniała w mieście tzw. szkoła łacińska pozostająca pod patronatem króla. W 1812 roku istniały w niej dwie klasy: polska i niemiecka; w drugiej połowie XIX wieku liczba klas wzrosła do czterech. W 1939 roku funkcjonowała tu szkoła o ośmioletnim programie nauczania, w której pracowało ośmiu nauczycieli. | [[szkoła parafialna w Białej Piskiej|Szkołę parafialną]] założono jeszcze w czasach krzyżackich. W 1789 roku istniała w mieście tzw. szkoła łacińska pozostająca pod patronatem króla. W 1812 roku istniały w niej dwie klasy: polska i niemiecka; w drugiej połowie XIX wieku liczba klas wzrosła do czterech. W 1939 roku funkcjonowała tu szkoła o ośmioletnim programie nauczania, w której pracowało ośmiu nauczycieli. | ||
Położona na szlaku handlowym wieś szybko stała się ważnym ośrodkiem targowym. W 1595 roku otrzymała przywilej na jarmarki bydła – zakupione tu woły pędzono przez [[Pisz|Pisz]] do [[Gdańsk|Gdańska]]. W XVI wieku obszar wsi powiększono do 88 łanów. W połowie XVII wieku odbywały się w wiosce – którą zaczęło nazywać miasteczkiem – cztery jarmarki rocznie. | Położona na szlaku handlowym wieś szybko stała się ważnym ośrodkiem targowym. W 1595 roku otrzymała przywilej na jarmarki bydła – zakupione tu woły pędzono przez [[Pisz|Pisz]] do [[Gdańsk|Gdańska]]. W XVI wieku obszar wsi powiększono do 88 łanów. W połowie XVII wieku odbywały się w wiosce – którą zaczęło nazywać miasteczkiem – cztery jarmarki rocznie. | ||
| − | Rozwój wsi został w tym czasie (1656 roku) zahamowany na skutek [[Najazd tatarski w 1656 r.|najazdu tatarskiego]], a na początku XVII wieku – z powodu epidemii dżumy ( | + | Rozwój wsi został w tym czasie (1656 roku) zahamowany na skutek [[Najazd tatarski w 1656 r.|najazdu tatarskiego]], a na początku XVII wieku – z powodu epidemii dżumy (1709–1710), w wyniku której zmarło około 75% mieszkańców, a 57 łanów ziemi zostało pustych. |
Wieś najwyraźniej szybko podniosła się z tych klęsk, ponieważ już 26 marca 1722 roku król pruski [[Fryderyk Wilhelm I]] nadał jej prawa miejskie. Osada liczyła wówczas około 600 mieszkańców. W roku następnym wybrano radę miejską (ośmiu członków) oraz kolegium sądowe (sześciu ławników). | Wieś najwyraźniej szybko podniosła się z tych klęsk, ponieważ już 26 marca 1722 roku król pruski [[Fryderyk Wilhelm I]] nadał jej prawa miejskie. Osada liczyła wówczas około 600 mieszkańców. W roku następnym wybrano radę miejską (ośmiu członków) oraz kolegium sądowe (sześciu ławników). | ||
| − | W miasteczku wyznaczono duży prostokątny rynek (110 x 115 m) na osi północ-południe, przez który poprowadzono główną ulicę. Kolejny etap rozwoju miasta łączy się z budową linii kolejowej Pisz | + | W miasteczku wyznaczono duży prostokątny rynek (110 x 115 m) na osi północ-południe, przez który poprowadzono główną ulicę. Kolejny etap rozwoju miasta łączy się z budową linii kolejowej Pisz – [[Ełk]] w 1883 roku. |
[[File: I wojna światowa. Rynek w Białej Piskiej.jpg|thumb|right|300px|I wojna światowa. Rynek w Białej Piskiej]] | [[File: I wojna światowa. Rynek w Białej Piskiej.jpg|thumb|right|300px|I wojna światowa. Rynek w Białej Piskiej]] | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 61: | Linia 55: | ||
W 1945 roku Biała Piska została zniszczona w ok. 30%. Przez kilka miesięcy w 1945 przebywały tu administracyjne władze polskie, które zajmowały się utworzeniem starostwa powiatowego w Piszu. W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Białej Piskiej| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | W 1945 roku Biała Piska została zniszczona w ok. 30%. Przez kilka miesięcy w 1945 przebywały tu administracyjne władze polskie, które zajmowały się utworzeniem starostwa powiatowego w Piszu. W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Białej Piskiej| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
| − | + | ||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| Linia 76: | Linia 70: | ||
<br> | <br> | ||
| − | + | ==Gospodarka== | |
| − | W Białej Piskiej działają liczne firmy sektora usługowego m.in. [[PPHU Skrodzki Kominki]], [[MaxstairS Rafał Frąckiewicz]], [[Zakład usług kominiarskich KOMINIARCZYK]], [[Ogród s.c. PPHU]], [[Adamiec | + | W Białej Piskiej działają liczne firmy sektora usługowego m.in. [[PPHU Skrodzki Kominki]], [[MaxstairS Rafał Frąckiewicz]], [[Zakład usług kominiarskich KOMINIARCZYK]], [[Ogród s.c. PPHU]], [[Adamiec – Art. motoryzacyjne]], [[Zakład Produkcyjno Usługowo Handlowy Fiodor Dariusz Fedrau]], [[Przedsiębiorstwo Handlowo–Usługowe K&K Melka Gabriela]], [[SetCon Mariusz Sobiech]], [[SKLEP BAR Mieczysła Borzymowski]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Kultura== | |
| − | W miejscowości działa [[ | + | W miejscowości działa [[Miejsko–Gminny Ośrodek Kultury w Białej Piskiej|Miejsko–Gminny Ośrodek Kultury]]<ref>www.domkulturybiala.pl[data dostępu: 20.09.2013]</ref> i [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Białej Piskiej|Miejsko–Gminna Biblioteka Publiczna]], [[Lokalna Grupa Działania „Mazurskie Morze”]], a także [[Stowarzyszenie Miłośników Kultury „Nasza Biała”]]. W 2008 r. MGOK wraz biblioteką zaangażował się w realizację [[lkwim:Mazurskie Obchody 150 rocznicy urodzin Michała Kajki|Mazurskich Obchodów 150 rocznicy urodzin Michała Kajki]], z kolei w 2010 r. wszystkie wymienione instytucje realizowały projekt kulturalny [[lkwim:Głośne czytanie nocą|Głośne czytanie nocą]]. W mieście działa [[Kapela Podwórkowa „Klika” z Białej Piskiej|Kapela Podwórkowa „Klika”]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Religia == | |
*[[Parafia pw. Świętego Andrzeja Boboli w Białej Piskiej|Parafia pw. Świętego Andrzeja Boboli]] | *[[Parafia pw. Świętego Andrzeja Boboli w Białej Piskiej|Parafia pw. Świętego Andrzeja Boboli]] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Ludzie związani z miejscowością == | |
| − | *[[Jan Ferdynand Szamborski]] ( | + | *[[Jan Ferdynand Szamborski]] (1770–1832), nauczyciel, tłumacz, autor podręczników szkolnych dla Mazurów (m.in. "O pisowni polskiej dla łatwego nauczenia się czytać" oraz "O wymawianiu wyrazów polskich"), w latach 1826–1829 był pastorem w Białej |
| − | *[[lkwim:Jerzy Tadeusz Krzywoszewski|Jerzy Tadeusz Krzywoszewski]] ( | + | *[[lkwim:Jerzy Tadeusz Krzywoszewski|Jerzy Tadeusz Krzywoszewski]] (1917–2010) – poeta, prozaik, harcerz, działacz społeczno–kulturalny Ziemi Piskiej |
| − | *[[Ryszard Sławomir Szumowski]] (ur. 1965) | + | *[[Ryszard Sławomir Szumowski]] (ur. 1965) – nauczyciel, samorządowiec, burmistrz miasta i gminy Biała Piska (2010-2014) |
<br> | <br> | ||
| − | + | ==Sport== | |
W miejscowości działa [[drużyna piłkarska]] [[OSP Biała Piska]]. | W miejscowości działa [[drużyna piłkarska]] [[OSP Biała Piska]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
Szkolnictwo lokalne reprezentują [[Miejskie Przedszkole w Białej Piskiej|przedszkole]]<ref>www.przedszkolebp.mazury.pl [data dostępu: 20.09.2013]</ref>, [[Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Białej Piskiej|szkoła podstawowa]] oraz [[Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Białej Piskiej|gimnazjum]]<ref>www.gimbialla.biz[data dostępu: 20.09.2013]</ref>. | Szkolnictwo lokalne reprezentują [[Miejskie Przedszkole w Białej Piskiej|przedszkole]]<ref>www.przedszkolebp.mazury.pl [data dostępu: 20.09.2013]</ref>, [[Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Białej Piskiej|szkoła podstawowa]] oraz [[Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Białej Piskiej|gimnazjum]]<ref>www.gimbialla.biz[data dostępu: 20.09.2013]</ref>. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Turystyka== | |
| − | *[[Szlak rowerowy]]: Biała Piska | + | *[[Szlak rowerowy]]: Biała Piska – [[Bełcząc]] – [[Kowalewo]] – [[Mikuty]] – [[Kumielsk]] – [[Szkody]] o łącznej długości 22,7 km. |
| − | + | == Zabytki== | |
*[[ratusz w Białej Piskiej|Ratusz]] wybudowany na początku XX wieku | *[[ratusz w Białej Piskiej|Ratusz]] wybudowany na początku XX wieku | ||
*Budynek [[stacja kolejowa w Białej Piskiej|stacji kolejowej]] z przełomu XIX i XX wieku | *Budynek [[stacja kolejowa w Białej Piskiej|stacji kolejowej]] z przełomu XIX i XX wieku | ||
| − | *W miejscowości znajduje się [[cmentarz wojenny w Białej Piskiej|cmentarz wojenny]], na którym pochowano żołnierzy rosyjskich walczących w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] oraz żołnierzy radzieckich poległych w 1945 roku. Natomiast na | + | *W miejscowości znajduje się [[cmentarz wojenny w Białej Piskiej|cmentarz wojenny]], na którym pochowano żołnierzy rosyjskich walczących w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] oraz żołnierzy radzieckich poległych w 1945 roku. Natomiast na cmentarzu ewangelickim, wśród mogił mieszkańców Białej znajdują się groby rosyjskich i niemieckich żołnierzy, poległych w czasie I wojny światowej |
| − | *[[Kościół pw. św. Andrzeja Boboli]],wybudowany w latach | + | *[[Kościół pw. św. Andrzeja Boboli]],wybudowany w latach 1756–1763 |
*[[wieża ciśnień w Białej Piskiej|Wieża ciśnień]] zbudowana w 1928 roku | *[[wieża ciśnień w Białej Piskiej|Wieża ciśnień]] zbudowana w 1928 roku | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | ||
| Linia 121: | Linia 115: | ||
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu:23.08.2013] | #Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu:23.08.2013] | ||
#Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:23.08.2013] | #Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:23.08.2013] | ||
| + | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [02.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
Wersja z 13:24, 2 lip 2014
| Biała Piska | |||
| | |||
| |||
![Fragment rynku w Białej Piskiej. Lata 1934-1943 Olsztyńska Strona Rowerowa [02.07.2014]](/index.php/Plik:Fragment_rynku_w_Bia%C5%82ej_Piskiej._Lata_1934-1943.jpg) Fragment rynku w Białej Piskiej. Lata 1934-1943 Olsztyńska Strona Rowerowa [02.07.2014]
| |||
| Rodzaj miejscowości | miasto | ||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | piski | ||
| Gmina | Biała Piska | ||
| Liczba ludności (2010) | 4 269 | ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 | ||
| Kod pocztowy | 12-230 | ||
| Tablice rejestracyjne | NPI | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Biała Piska | |||
| Położenie na mapie Polski  Biała Piska | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Biała Piska (niem. Bialla, od 1938 r.Gehlenburg) – miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa suwalskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 4 269. mieszkańców[1]. Aktualnie funkcję burmistrza pełni Sławomir Szumowski[2]. Siedziba gminy Biała Piska.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona w południowo–zachodniej części Pojezierza Ełckiego, na trasie Pisz – Szczuczyn – Grajewo. Przez Białą Piską płynie strumyk Białka (Biallafliess, Gehlenburger Fliess), lewy dopływ strumyka Konopki.
W pobliżu Białej Piskiej znajdują się: Jezioro Bialskie, Młyński Staw (Biallaer Mühlenteich, Gehlenburger Mühlenteich) – o powierzchni około 3,5 ha, Las Borek (Borek, Ebhardshön) – około 1,5 km na wschód od miasta.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1428 roku na prawie chełmińskim nad strumykiem Gayle, od którego też przyjęła nazwę. W przywileju lokacyjnym występowała wprawdzie jako Struppenberg, lecz nazwa ta nigdy się nie przyjęła. Następnie funkcjonowały nazwy: Pial, Pialla, Cayle, Gayle, Gala, Büahle, Geel, jednak ostatecznie ustaliła się jako Bialla (w języku pruskim gayle oznaczało biały). W 1938 roku nazwę zmieniono na Gehlenburg. Wieś lokowano na 60 łanach, z których zasadźca wsi i sołtys, Piotr Szulc, otrzymał sześć, a cztery przeznaczono na uposażenie kościoła; wieś od początku miała być siedzibą parafii. Ponadto 2 łany otrzymał młynarz; we wsi założono również dwie karczmy szarwarkowe, w następnym stuleciu (1540 rok) liczba karczem wzrosła do piętnastu, a pod koniec XVI wieku było ich we wsi dwadzieścia siedem. Pierwszy kościół wybudowano we wsi w roku 1481, został on rozebrany w XVIII wieku; nowy kościół – usytuowany w północno–wschodniej części rynku – wzniesiono w latach 1756-1763. Szkołę parafialną założono jeszcze w czasach krzyżackich. W 1789 roku istniała w mieście tzw. szkoła łacińska pozostająca pod patronatem króla. W 1812 roku istniały w niej dwie klasy: polska i niemiecka; w drugiej połowie XIX wieku liczba klas wzrosła do czterech. W 1939 roku funkcjonowała tu szkoła o ośmioletnim programie nauczania, w której pracowało ośmiu nauczycieli.
Położona na szlaku handlowym wieś szybko stała się ważnym ośrodkiem targowym. W 1595 roku otrzymała przywilej na jarmarki bydła – zakupione tu woły pędzono przez Pisz do Gdańska. W XVI wieku obszar wsi powiększono do 88 łanów. W połowie XVII wieku odbywały się w wiosce – którą zaczęło nazywać miasteczkiem – cztery jarmarki rocznie. Rozwój wsi został w tym czasie (1656 roku) zahamowany na skutek najazdu tatarskiego, a na początku XVII wieku – z powodu epidemii dżumy (1709–1710), w wyniku której zmarło około 75% mieszkańców, a 57 łanów ziemi zostało pustych. Wieś najwyraźniej szybko podniosła się z tych klęsk, ponieważ już 26 marca 1722 roku król pruski Fryderyk Wilhelm I nadał jej prawa miejskie. Osada liczyła wówczas około 600 mieszkańców. W roku następnym wybrano radę miejską (ośmiu członków) oraz kolegium sądowe (sześciu ławników). W miasteczku wyznaczono duży prostokątny rynek (110 x 115 m) na osi północ-południe, przez który poprowadzono główną ulicę. Kolejny etap rozwoju miasta łączy się z budową linii kolejowej Pisz – Ełk w 1883 roku.
W 1945 roku Biała Piska została zniszczona w ok. 30%. Przez kilka miesięcy w 1945 przebywały tu administracyjne władze polskie, które zajmowały się utworzeniem starostwa powiatowego w Piszu. W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
1740 – 594 osoby
1801 – 863 osoby
1852 – 1313 osoby
1910 – 2169 osób
1939 – 2623 osoby
Gospodarka
W Białej Piskiej działają liczne firmy sektora usługowego m.in. PPHU Skrodzki Kominki, MaxstairS Rafał Frąckiewicz, Zakład usług kominiarskich KOMINIARCZYK, Ogród s.c. PPHU, Adamiec – Art. motoryzacyjne, Zakład Produkcyjno Usługowo Handlowy Fiodor Dariusz Fedrau, Przedsiębiorstwo Handlowo–Usługowe K&K Melka Gabriela, SetCon Mariusz Sobiech, SKLEP BAR Mieczysła Borzymowski.
Kultura
W miejscowości działa Miejsko–Gminny Ośrodek Kultury[3] i Miejsko–Gminna Biblioteka Publiczna, Lokalna Grupa Działania „Mazurskie Morze”, a także Stowarzyszenie Miłośników Kultury „Nasza Biała”. W 2008 r. MGOK wraz biblioteką zaangażował się w realizację Mazurskich Obchodów 150 rocznicy urodzin Michała Kajki, z kolei w 2010 r. wszystkie wymienione instytucje realizowały projekt kulturalny Głośne czytanie nocą. W mieście działa Kapela Podwórkowa „Klika”.
Religia
Ludzie związani z miejscowością
- Jan Ferdynand Szamborski (1770–1832), nauczyciel, tłumacz, autor podręczników szkolnych dla Mazurów (m.in. "O pisowni polskiej dla łatwego nauczenia się czytać" oraz "O wymawianiu wyrazów polskich"), w latach 1826–1829 był pastorem w Białej
- Jerzy Tadeusz Krzywoszewski (1917–2010) – poeta, prozaik, harcerz, działacz społeczno–kulturalny Ziemi Piskiej
- Ryszard Sławomir Szumowski (ur. 1965) – nauczyciel, samorządowiec, burmistrz miasta i gminy Biała Piska (2010-2014)
Sport
W miejscowości działa drużyna piłkarska OSP Biała Piska.
Szkolnictwo
Szkolnictwo lokalne reprezentują przedszkole[4], szkoła podstawowa oraz gimnazjum[5].
Turystyka
- Szlak rowerowy: Biała Piska – Bełcząc – Kowalewo – Mikuty – Kumielsk – Szkody o łącznej długości 22,7 km.
Zabytki
- Ratusz wybudowany na początku XX wieku
- Budynek stacji kolejowej z przełomu XIX i XX wieku
- W miejscowości znajduje się cmentarz wojenny, na którym pochowano żołnierzy rosyjskich walczących w czasie I wojny światowej oraz żołnierzy radzieckich poległych w 1945 roku. Natomiast na cmentarzu ewangelickim, wśród mogił mieszkańców Białej znajdują się groby rosyjskich i niemieckich żołnierzy, poległych w czasie I wojny światowej
- Kościół pw. św. Andrzeja Boboli,wybudowany w latach 1756–1763
- Wieża ciśnień zbudowana w 1928 roku
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Pałaszewska Mirosława, Biała Piska dawniej, Biała Piska 2009.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu:23.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu:23.08.2013]
- Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:23.08.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [02.07.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Biała Piska, Kolonia Olszyny, Olszyny
- ↑ Strona Miasta Biała Piska [20.09.2013]
- ↑ www.domkulturybiala.pl[data dostępu: 20.09.2013]
- ↑ www.przedszkolebp.mazury.pl [data dostępu: 20.09.2013]
- ↑ www.gimbialla.biz[data dostępu: 20.09.2013]
