Gizewo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Gizewo'''</big> (niem. Giesoewen) – [[ | + | <big>'''Gizewo'''</big> (niem. Giesoewen) – [[Wieś sołecka]] w Polsce w [[Województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[Sorkwity (gmina wiejska)|gminie Sorkwity]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[ | + | Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Sorkwity| gminy Sorkwity]], gdzie występujące osady wiążą się ze zlodowaceniem północnopolskim dwóch faz: leszczyńskiej i pomorskiej. W obszarze gminy znajdują się zasoby kruszywa naturalnego oraz kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Występują tutaj dwa ciągi morenowe, które poprzecinane są szeregiem jezior rynnowych (towarzyszą im piaszczysto-żwirowe wały ozów i tworów szczelinowych typu kemów). Do rynien zaliczymy: [[Jezioro Stromek]], [[Jezioro Warpuńskie]], [[Jezioro Zyndackie]], [[Jezioro Gielądzkie]], [[Jezioro Lampasz]]. Wzdłuż [[Jezioro Gielądzkie |Jeziora Gielądzkiego]] i [[Jezioro Lampackie| Lampackiego]] występują bardzo wysokie strome krawędzie - spadki dochodzą do 40 i więcej stopni nachylenia. Natomiast najwyższy punkt na terenie gminy, na zachód od [[Jezioro Gielądzkie |Jeziora Gielądzkiego]], koło [[Surmówka |Surmówki]] ma wysokość 208 m n.p.m. |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Wieś założona została w 1573 r. [[Jan von Hoyten]] – dawny starosta sześcieński sprzedał Wojtkowi Gize ze [[Stamka| Stamki]], 4 [[włóka| włóki]] sołeckie za 160 grzywien. W 1573 r. starosta sześcieński – [[Andrzej Jonasz]] sprzedał 2 [[włóka | włóki]] Janowi, Jakubowi i Wawrzyńcowi – synom Gizy. 21,5 [[włóka| włóki]] obsadzono czynszownikami. Cały obszar wsi wynosił 60 [[włóka | włók]]. Nazwa miejscowości pochodzi od rodziny Gizów. Ok. 1760 r. powstała szkoła, w której nauczał [[Ludwik Monkowius]]. Gizewo przyjęło kształt ulicówki. W 1785 r. było tu 38 [[dym | dymów]], w 1815 r. – 44, w 1838 r. – 37. W 1815 r. mieszkały tu 274 osoby, w 1838 r. – 473, w 1939 – 440. W XIX w. wieś zamieszkiwała ludność polska wyznania ewangelickiego. Gizewo należała początkowo do [[ | + | Wieś założona została w 1573 r. [[Jan von Hoyten]] – dawny starosta sześcieński sprzedał Wojtkowi Gize ze [[Stamka| Stamki]], 4 [[włóka| włóki]] sołeckie za 160 grzywien. W 1573 r. starosta sześcieński – [[Andrzej Jonasz]] sprzedał 2 [[włóka | włóki]] Janowi, Jakubowi i Wawrzyńcowi – synom Gizy. 21,5 [[włóka| włóki]] obsadzono czynszownikami. Cały obszar wsi wynosił 60 [[włóka | włók]]. Nazwa miejscowości pochodzi od rodziny Gizów. Ok. 1760 r. powstała szkoła, w której nauczał [[Ludwik Monkowius]]. Gizewo przyjęło kształt ulicówki. W 1785 r. było tu 38 [[dym | dymów]], w 1815 r. – 44, w 1838 r. – 37. W 1815 r. mieszkały tu 274 osoby, w 1838 r. – 473, w 1939 – 440. W XIX w. wieś zamieszkiwała ludność polska wyznania ewangelickiego. Gizewo należała początkowo do [[Parafia w Szestnie |parafii w Szestnie]], a potem do [[Warpuny |Warpun]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 53: | Linia 52: | ||
We wsi odbywają się dożynki i festyny. Działa tutaj świetlica. | We wsi odbywają się dożynki i festyny. Działa tutaj świetlica. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | === Religia === | ||
| + | Wieś znajduje się także na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu |parafii greckokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 73: | Linia 77: | ||
http://www.gminasorkwity.pl | http://www.gminasorkwity.pl | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Sorkwity (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: 1501-1600]] |
Wersja z 13:31, 27 cze 2014
| Gizewo | |
| | |
 Siedlisko w Gizewie,źródło: Folkownia, 08.11.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Sorkwity |
| Sołectwo | Gizewo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gizewo | |
| Położenie na mapie Polski  Gizewo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gizewo (niem. Giesoewen) – Wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie gminy Sorkwity, gdzie występujące osady wiążą się ze zlodowaceniem północnopolskim dwóch faz: leszczyńskiej i pomorskiej. W obszarze gminy znajdują się zasoby kruszywa naturalnego oraz kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Występują tutaj dwa ciągi morenowe, które poprzecinane są szeregiem jezior rynnowych (towarzyszą im piaszczysto-żwirowe wały ozów i tworów szczelinowych typu kemów). Do rynien zaliczymy: Jezioro Stromek, Jezioro Warpuńskie, Jezioro Zyndackie, Jezioro Gielądzkie, Jezioro Lampasz. Wzdłuż Jeziora Gielądzkiego i Lampackiego występują bardzo wysokie strome krawędzie - spadki dochodzą do 40 i więcej stopni nachylenia. Natomiast najwyższy punkt na terenie gminy, na zachód od Jeziora Gielądzkiego, koło Surmówki ma wysokość 208 m n.p.m.
Dzieje miejscowości
Wieś założona została w 1573 r. Jan von Hoyten – dawny starosta sześcieński sprzedał Wojtkowi Gize ze Stamki, 4 włóki sołeckie za 160 grzywien. W 1573 r. starosta sześcieński – Andrzej Jonasz sprzedał 2 włóki Janowi, Jakubowi i Wawrzyńcowi – synom Gizy. 21,5 włóki obsadzono czynszownikami. Cały obszar wsi wynosił 60 włók. Nazwa miejscowości pochodzi od rodziny Gizów. Ok. 1760 r. powstała szkoła, w której nauczał Ludwik Monkowius. Gizewo przyjęło kształt ulicówki. W 1785 r. było tu 38 dymów, w 1815 r. – 44, w 1838 r. – 37. W 1815 r. mieszkały tu 274 osoby, w 1838 r. – 473, w 1939 – 440. W XIX w. wieś zamieszkiwała ludność polska wyznania ewangelickiego. Gizewo należała początkowo do parafii w Szestnie, a potem do Warpun.
Gospodarka
W miejscowości działają gospodarstwa agroturystyczne.
Kultura
We wsi odbywają się dożynki i festyny. Działa tutaj świetlica.
Religia
Wieś znajduje się także na terenie parafii greckokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu.
Ludzie związani z miejscowością
Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Ludwik Monkowius. Obecnie (2013 r.) sołtysem we wsi jest Krzysztof Woźniel.
Bibliografia
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss.
