Karol Woelky

Karol Woelky
Wydawnictwo Nabu Press, 2013.
Data i miejsce urodzenia	l września 1822 r. Dobre Miasto
Data i miejsce śmierci	4 kwietnia 1891 r. Frombork

Karol Piotr Woelky (ur. l września 1822 r. w Dobrym Mieście – zm. 4 kwietnia 1891 r. we Fromborku) – historyk, bibliotekarz, redaktor i wydawca, duchowny rzymskokatolicki, kanonik warmiński.

Życiorys

Urodził się w niemieckiej rodzinie mieszczańskiej Piotra i Magdaleny z domu Wagner. Ojciec był kupcem. Karol Piotr był jednym z trzech synów. Starszy - Wilhelm ukończył studia medyczne i był lekarzem w Nidzicy, jednak zmarł w młodym wieku. Najmłodszy z braci – Augustyn, przejął rodzinną firmę po śmierci ojca. Rodzeństwo wcześnie osierocone trafiło pod opiekę wuja Albrechta, dobromiejskiego nadzorcy finansowego. Zmarł 1891 r. we Fromborku i po czterech dniach pochowano go w tamtejszej katedrze.

Szkoła i wykształcenie

Początkowo naukę pobierał w Dobrym Mieście. W latach 1834-1841 uczył się w braniewskim gimnazjum. Po ukończeniu tej szkoły jesienią 1841 r. rozpoczął naukę teologii we Wrocławiu. Tam też 20 kwietnia 1844 r. zdał egzamin maturalny. Po krótkiej przerwie w nauce powrócił do Braniewa by 15 października 1844 r. podjąć studia w seminarium duchownym. Niespełna dwa lata później, 11 stycznia 1846 r., w katedrze fromborskiej otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa warmińskiego, Józefa Ambrożego Geritza. Podczas pobytu we Fromborku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Królewcu.

Praca

Rozpoczął pracę jako wikariusz katedralny we Fromborku i nauczyciel gimnazjalny w Reszlu. W późniejszych latach został kanonikiem kapituły fromborskiej. Pełnił też funkcję sekretarza kapitulnego.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Poświęcił się pracy historyka i bibliotekarza. W pierwszych latach działalności skatalogował bibliotekę kapituły fromborskiej. Do dziś ceniony jest jako wydawca źródeł do historii Warmii i Pomorza, warmińskiego kodeksu dyplomatycznego czy kroniki Lidzbarskiej. Największe jego prace to:

• Codex diplomaticus Warmiensies oder Regesten und Urkunden zur Geschichte Ermlands (1858)
• Scriptores Rerum Warmiensium oder Quellenschriften zur Geschichte Ermlands (1860-1889)
• Preussische Urkundenbuch (1882)
• Der Katalog der Bischofe von Culm (1877-1878)
• Urkundenbuch des Bistums Samland (1891)
• Urkundenbuch des Bistums Culm (1884-1887)

W 1856 r. był współzałożycielem niemieckiego Warmińskiego Towarzystwa Historycznego (Historischer Verein für Ermland), a od 1860 r. naukowego pisma „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands” poświęconego przeszłości Warmii. Wraz z J. Voigtem oraz M. Perlbachem i innymi założył Historyczne Towarzystwo dla Prus Wschodnich i Zachodnich (Vereins für die Geschichte von Ost und Westpreussen).

Ciekawostki

• Józef Ambroży Geritz, biskup warmiński, należał do rodziny Karola Woelky’ego. Był prawdopodobnie jego wujem.
• Karol Piotr Woelky, pomimo niemieckiego pochodzenia, utrzymywał kontakty z polskim środowiskiem naukowym, m.in. z Wojciechem Kętrzyńskim.

Bibliografia

1. Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983, Pax, s. 86.
2. Przeracki Jerzy, Sławni obywatele Dobrego Miasta, „Rocznik Dobromiejski”, T. 4 (2010) [wyd. 2011], s. 211.