Nawty

Nawty
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Godkowo
Liczba ludności (2010)	182
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nawty
Położenie na mapie Polski Nawty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nawty (niem. Nauten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Godkowo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 182 mieszkańców (łącznie z Grużajnami i Siedliskiem).

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 4 km na południowy zachód od Godkowa.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1351 roku. Wówczas wielki mistrz Henryk Dusemer przekazał Prusom: Thomasowi, Bande, Grobe, Slabeyke, Tustirowi i Sankete 17 łanów i 4 morgi jako dobra służebne w miejscowości Naudin. Na przełomie XIV i XV wieku Nawty podlegały komornictwu krzyżackiemu w Pasłęku, a później komornictwu z siedzibą w Burdajnach. W 1528 roku Nawty znajdowały się w posiadaniu Ecka von Reppichaua. Rodzina była właścicielem dóbr do roku 1589. Około 1543 roku miejscowość została podporządkowana parafii protestanckiej w Skowronach. W 1589 roku właścicielem Nawt został Wilhelm von Perbandt - marszałek dworu królewskiego. Dobra odziedziczył jego syn - Otto Wilhelm. Natomiast w 1754 roku majątek przejął syn Otto Wilhelma - Johann Friedrich, który zginął w bitwie pod Zorndorf w 1758 roku. Zgodnie z postanowieniem wyroku sądowego Nawty zostały przejęte przez hrabiego Filipa Otto von Dönhoffa z Kiwtajn. W 1820 roku dobra funkcjonowały jako folwark szlachecki, podlegający Fundacji Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. W tym czasie wieś liczyła 98 mieszkańców i składała się z 9 budynków mieszkalnych. W 1885 roku Nawty były zamieszkane przez 135 osób, a liczba zabudowań wzrosła do 22. 134 mieszkańców było ewangelikami, a tylko jeden katolikiem. W 1903 roku dobra w Nawtach, Siedlisku i Kandytach obejmowały łącznie 483 ha. W 1905 roku wieś liczyła 117 mieszkańców. W 1908 roku miejscowe dobra dzierżawił wójt Nawt - Fritz Bolt. W okresie I wojny światowej w miejscowości pracowali rosyjscy jeńcy wojenni. Wojna odebrała życie siedmiu mieszkańcom wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, który w 1926 roku odsłonięto w Skowronach.

W 1925 roku Nawty liczyły 231 mieszkańców (wszyscy byli ewangelikami) i składały się z 21 budynków mieszkalnych. W 1928 roku utworzona została gmina Nawty, której podlegały: Grużajny, Kandyty i Siedlisko. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 200 osób. W Nawtach działała przed II wojną światową mleczarnia, kuźnia oraz szkoła. Po wybuchu wojny w Nawtach pracowali robotnicy przymusowi z Polski, Francji, Serbii i Rosji. Ewakuacja wsi rozpoczęła się 22 stycznia 1945 roku. Kolumna uciekinierów została zatrzymana w Bogaczewie. Tutaj samobójstwo popełnił ostatni przedwojenny wójt Nawt - Fritz Bolt. Taki sam los wybrała dla siebie jego żona Gertruda i córka Anna. 2 lutego wieś została ostatecznie zajęta przez Armię Czerwoną.

Po wojnie do Nawt trafili między innymi przesiedleni w ramach Akcji "Wisła". Po 1945 roku uruchomiono miejscową czteroklasową szkołę, którą zamknięto na początku lat 70. Nazwę Nawty wprowadzono w roku 1948. W latach 60. Nawty zostały włączone do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Grużajnach. Obecnie dawny teren PGR-u znajduje się w rękach prywatnych.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława w Osieku.

Ludzie związani z miejscowością

• Günther Kalinowski (1932-2006) - urodzony w Nawtach członek Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku

Bibliografia

1. Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
2. Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
3. Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Godkowo na lata 2013-2020 [data dostępu: 5.05.2014]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.05.2014]
5. Lech Słodownik, Nawty [data dostępu: 5.05.2014]