Ruda: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Ruda | |nazwa = Ruda | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Rudy | |dopełniacz wsi = Rudy | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Ruda''' (niem. ''Ruhden'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski |powiecie piskim]], w [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biała Piska]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 89 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Milena Sadowniczyk]]<ref> [http://bialapiska.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=22/ Strona Gminy Biała Piska] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], nad strumykami [[Strumień Święcek |Święcek]] i [[Strumień Konopka |Konopka]], 10 km na północny zachód od [[Biała Piska|Białej Piskiej]], na wschód od jeziora [[Jezioro Roś|Roś]]. Święcek oddziela wieś od terenów należących do [[Poligon w Orzyszu|poligonu w Orzyszu]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | + | Osada rozwinęła się wokół młyna, który założono tu w prawdopodobnie w połowie XV wieku. Przywilej z 1471 roku dotyczył właśnie młyna, który otrzymał Andrzej Młynarz wraz z 2 łanami na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]]. Nazwa wsi pochodzi od litewskiego słowa ''rudyne'' oznaczającego bagno czerwonawej barwy. Według spisu z 1539 roku w Rudzie działały już dwa młyny oraz huta żelaza; być może istniała tu również karczma. W XV i XVI wieku wieś nazywana była początkowo Kisiny (''Kischein'', ''Kischen''), później funkcjonowała zniemczona nazwa Rudy: ''Eyssenwerk'', ''Eyssenwerck'', ''Eissenpleser'', utrwaliła się zaś nazwa Ruda, ''Ruhden''. W wyniku wielkiej epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 72 mieszkańców). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Osada rozwinęła się wokół młyna, który założono tu w prawdopodobnie w połowie XV wieku. Przywilej z 1471 roku dotyczył właśnie młyna, który otrzymał Andrzej Młynarz wraz z 2 łanami na prawie chełmińskim. Nazwa wsi pochodzi od litewskiego słowa ''rudyne'' oznaczającego bagno czerwonawej barwy. Według spisu z 1539 roku w Rudzie działały już dwa młyny oraz huta żelaza; być może istniała tu również karczma. W XV i XVI wieku wieś nazywana była początkowo Kisiny (''Kischein'', ''Kischen''), później funkcjonowała zniemczona nazwa Rudy: ''Eyssenwerk'', ''Eyssenwerck'', ''Eissenpleser'', utrwaliła się zaś nazwa Ruda, ''Ruhden''. W wyniku wielkiej epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 72 mieszkańców). | ||
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli kształciło tu 79 dzieci. | Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli kształciło tu 79 dzieci. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 162 osoby | + | *1857 r. – 162 osoby |
| − | 1864 – 158 osób | + | *1864 r. – 158 osób |
| − | 1867 – 173 osoby | + | *1867 r. – 173 osoby |
| − | 1933 – 310 osób | + | *1933 r. – 310 osób |
| − | 1939 – 283 osób | + | *1939 r. – 283 osób |
| − | 1988 – 80 osób | + | *1988 r. – 80 osób |
| − | + | == Zabytki== | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest tutaj dwóch żołnierzy armii niemieckiej poległych w 1915 roku | |
| − | + | *domy murowane z początku XX wieku (nr 8, 20, 21, 22) | |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia== | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
| − | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57. |
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90. |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [05.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.bialapiska.pl/zalaczniki/art/050506130925.doc/ Strona Urzędu Gminy Biała Piska] [05.08.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 20:12, 17 lis 2014
| Ruda | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Biała Piska |
| Liczba ludności (2010) | 89 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-230 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Ruda | |
| Położenie na mapie Polski  Ruda | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Ruda (niem. Ruhden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 89 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Milena Sadowniczyk[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, nad strumykami Święcek i Konopka, 10 km na północny zachód od Białej Piskiej, na wschód od jeziora Roś. Święcek oddziela wieś od terenów należących do poligonu w Orzyszu.
Dzieje miejscowości
Osada rozwinęła się wokół młyna, który założono tu w prawdopodobnie w połowie XV wieku. Przywilej z 1471 roku dotyczył właśnie młyna, który otrzymał Andrzej Młynarz wraz z 2 łanami na prawie chełmińskim. Nazwa wsi pochodzi od litewskiego słowa rudyne oznaczającego bagno czerwonawej barwy. Według spisu z 1539 roku w Rudzie działały już dwa młyny oraz huta żelaza; być może istniała tu również karczma. W XV i XVI wieku wieś nazywana była początkowo Kisiny (Kischein, Kischen), później funkcjonowała zniemczona nazwa Rudy: Eyssenwerk, Eyssenwerck, Eissenpleser, utrwaliła się zaś nazwa Ruda, Ruhden. W wyniku wielkiej epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 72 mieszkańców).
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli kształciło tu 79 dzieci.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 162 osoby
- 1864 r. – 158 osób
- 1867 r. – 173 osoby
- 1933 r. – 310 osób
- 1939 r. – 283 osób
- 1988 r. – 80 osób
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest tutaj dwóch żołnierzy armii niemieckiej poległych w 1915 roku
- domy murowane z początku XX wieku (nr 8, 20, 21, 22)
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.08.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [05.08.2013]
- Strona Urzędu Gminy Biała Piska [05.08.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Biała Piska [30.08.2013]
