Wierzba lapońska
| Wierzba lapońska | |
| | |
| Salix lapponum | |
| L. | |
 Wierzba lapońska – pokrój. Fot. Dariusz Kubiak. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | malpigiowce |
| Rodzina | wierzbowate |
| Rodzaj | wierzba |
| Gatunek | wierzba lapońska |
| Synonimy | |
Wierzba lapońska (Salix lapponum L.) – gatunek rośliny z rodziny wierzbowatych (Salicaceae).
Spis treści
Morfologia
Mały krzew o wysokości do 2 m, bez rozłogów. Pędy powyginane, lśniące i ciemnobrązowe. Młode są srebrzyście owłosione, starsze – brunatne z wiśniowym odcieniem. Liście kształtu jajowatego i wydłużonego, z białoszarym, kutnerowatym owłosieniem z dwóch stron (czasem "łysiejącym" z wierzchu), długości najczęściej ok. 8 cm i szerokości ok. 3 cm. Są wyraźnie podwinięte. Nerwacja na spodzie liści jest słabo widoczna, przylistków brak.
Roślina dwupienna, kwiaty zebrane w kotki. Kotki żeńskie o przysadkach dwubarwnych, dołem jasnych lub purpurowych, górą rdzawoczarnych. Słupki siedzące, o zalążniach gęsto owłosionych, szyjkach w dolnej części również owłosionych, znamionach szeroko, łukowato rozchylonych. Kotki męskie dwubarwne, bez szypułek, wydłużone i zielonkawo owłosione. Nitki pręcików wolne i nagie, miodnik spłaszczony, jasnozielony.
Zaraz po rozwinięciu pylniki i pyłek jest czerwony, w czasie kwitnienia jasnożółty, a po przekwitnięciu – ciemnobrunatny. Roślina zakwita w klimacie umiarkowanym w czerwcu i lipcu. Owocem jest okryta włoskami i pękająca klapami torebka. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek ten występuje w rejonach alpejskich Europy, w Azji, na Półwyspie Skandynawskim także w obrębie koła podbiegunowego. W Polsce rośnie tylko we wschodnich Karkonoszach, na Wyżynie Lubelskiej oraz na Mazurach. Występuje w Parku Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich i w rezerwacie Perkuny.
Wierzbę lapońską spotkać można na torfowiskach, a w górach także w piętrze kosówki. Występuje na miejscach słonecznych lub częściowo tylko zacienionych.
Wartość użytkowa
Roślina owadopylna i miododajna.
Gatunek jest objęty w Polsce na stanowiskach naturalnych ścisłą ochroną. W skali kraju roślina narażona na wymarcie (kategoria zagrożenia V na czerwonej liście). Zagrożeniem dla tego gatunku jest osuszanie i eksploatacja torfowisk, a także ich koszenie i wypas. Ponadto czyste formy gatunku są wypierane przez mieszańce, bowiem roślina łatwo krzyżuje się z innymi gatunkami wierzb.
Ciekawostki
W Polsce występują dwie odmiany gatunku: var. angustifolium i var. marrubifolia. Wierzba lapońska tworzy liczne mieszańce z wieloma gatunkami wierzb.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, wierzba lapońska [19.04.2014]
Bibliografia
Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć, Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna. Olsztyn 2012.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
