Wydminy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Religia)
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Wydminy   
 
  |nazwa                = Wydminy   
  |herb wsi              =
+
  |herb wsi              =Herb - Wydminy.jpg
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Wydmin   
 
  |dopełniacz wsi        = Wydmin   
  |zdjęcie              = Herb - Wydminy.jpg  
+
  |zdjęcie              =wydminy.jpg  
  |opis zdjęcia          = Źródło: http://www.panoramio.com/photo_explorer#view, dostęp 21 września 2013   
+
  |opis zdjęcia          =Kamieniczki w Wydminach.<br>Fot. Mieczysław Kalski 
  |rodzaj miejscowości  = Wieś gminna
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś gminna
  |województwo          = Warmińsko-Mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = giżycki
 
  |powiat                = giżycki
 
  |gmina                = Wydminy
 
  |gmina                = Wydminy
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      =
+
  |liczba ludności      = 2 442
  |rok                  =   
+
  |rok                  =  2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |kod pocztowy          = 11-510
 
  |kod pocztowy          = 11-510
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Wydminy''' (niem. ''Widminnen'') – [[wieś gminna]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]]. Przynależy do [[Wydminy (gmina wiejska)|gminy Wydminy]] w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]]. W latach 1975-1998 wieś przynależała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. Wójtem gminy Wydminy jest obecnie [[Radosław Król]], natomiast sołtysem wsi jest [[Marek Pałdyna]].
+
'''Wydminy''' (niem. ''Widminnen'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[Wydminy (gmina wiejska)|gminie Wydminy]]. W latach 1975–1998 wieś należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 r. wieś liczyła 2 442 mieszkańców<ref>łącznie Wydminy i [[Ernstowo]]</ref>. Wójtem gminy Wydminy jest obecnie [[Radosław Król]]<ref>[http://gizycko.wm.pl/230553,Radoslaw-Krol-wojtem-gminy-Wydminy.html#axzz3KfXuzB48/ Serwisy Miejskie Gazety Olsztyńskiej] [01.12.2014]</ref>. 
 
+
<br/><br/>
 +
[[Plik: Gmina Wydminy.jpg|thumb|right|290px|Widok na Urząd Gminy w Wydminach. Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/wydminy_gmina_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl] [10.11.2013]]]
 +
[[Plik:Kościół Wydminy_1.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Wydminach. Autor: Igor Hrywna. Źródło: [http://wydminy.wm.pl/7796-0,Wydminy-kosciol-Chrystusa-Zbawiciela,0.html www.wydminy.wm.pl] [10.11.2013]
 +
]]
 +
==Położenie==
 +
Miejscowość położona jest nad Jeziorem Wydmińskim, przy drodze wojewódzkiej nr 655.
 
<br/>
 
<br/>
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
Wydminy znajdują się na prekambryjskim podłożu krystalicznym, które tworzy zachodnią część płyty wschodnioeuropejskiej o głębokości 2500-3000 m. Ukształtowanie terenu miejscowości miało miejsce 14-15 tys. lat p.n.e., w chwili ustąpienia ostatniego lodowca. Dowodem na to może być fragment rogu renifera znaleziony w okolicy [[Giżycko|Giżycka]]. [[Morena denna]], wzgórza [[morena czołowa|moreny czołowej]] oraz piaszczysto-żwirowe sandry są najważniejszymi kształtami geomorfologicznymi na tych terenach. Łańcuchy gór moreny czołowej ukształtowały się z glin zwałowych i przebiegają w układzie równoleżnikowym. Obszar moreny dennej, który znajduje się pomiędzy moreną czołową a sandrami tworzy płaskie lub faliste równiny. Gleba składała się z piasków kwarcytowych, skał wapiennych, łupków ilastych i mułowców. Dokładnej udało się zbadać ziemie młodszego [[mezozoik|mezozoiku]] – [[kreda|kredy]]. Rozpoznano iły ciemne, piaskowce, różnoziarniste piaski i margle. Gleby te pokrywały niemal całe [[Mazury]] oraz obszar [[Wydminy (gmina wiejska)|gminy Wydminy]]. Natomiast w okresie trzeciorzędu miąższość jest niewielka ze względu na lodowiec. Po jego ustąpieniu ziemie jakie zaczęły występować na omawianych terenach to: piasek, żwir, ił, glina oraz głazy narzutowe, wykorzystywane w budownictwie oraz ceramice. Gleby, które wykształciły się po lodowcu można zaliczyć do III i IV klasy użytkowej i nie stanowią one większej wartości w rozwijającym się przemyśle.
 
  
<br/>
+
== Dzieje miejscowości ==
=== Dzieje miejscowości ===
+
Pierwsi mieszkańcy pojawili się na terenie wsi Wydminy w okresie neolitu. Były to wędrujące grupy [[Bałtowie|Bałtów]] trudniących się rybołówstwem oraz myślistwem. Z czasem zaczęli uprawę ziemi. W końcu XIII wieku na te tereny przybyli [[Zakon Krzyżacki |Krzyżacy]].
Pierwsi ludzie, według znalezisk archeologicznych, pojawili się na terenie wsi Wydminy w okresie [[neolit|neolitu]]. Były to wędrujące grupy [[Bałtowie|Bałtów]] trudniących się rybołówstwem oraz myślistwem. Z czasem zaczęli uprawę ziemi. W końcu XIII wieku na ziemie te przybyli [[Zakon Krzyżacki |Krzyżacy]]. W 1280 roku tereny te zostały podbite oraz włączone w obszar [[Państwo krzyżackie|państwa krzyżackiego]].  
 
  
W 1340 roku po raz pierwszy pojawia się nawa jeziora – Wedemin, a w 1381 roku nazwa miejscowości – Wedem. W XVI wieku, geograf Hennenberg używa nazwy Wydminy. Twierdzi on, że ma się ona wywodzić od imienia Prusa Wydemina. Po [[wojna trzynastoletnia|wojnie trzynastoletniej]] i [[hołd pruski|hołdzie pruskim]] w 1525 roku ziemie te wróciły pod panowanie królów polskich. Na ziemie obecnej gminy Wydminy przybywają nowi osadnicy – polscy chłopi. Do obecnych czasów zachował się przywilej lokacyjny z 28 kwietnia 1480 roku wystawiony przez komtura [[Bernard von Balzhofen|Bernarda von Balzhofena]].  
+
W 1340 roku po raz pierwszy pojawiła się nazwa jeziora – ''Wedemin'', a w 1381 roku nazwa miejscowości – ''Wedem''. W XVI wieku geograf Hennenberg używał nazwy Wydminy. Twierdził, że wywodzi się ona od imienia [[Prusowie| Prusa]] Wydemina. Po wojnie trzynastoletniej i [[Hołd pruski|hołdzie pruskim]] w 1525 roku ziemie te wróciły pod panowanie królów polskich. Na teren gminy Wydminy przybyli nowi osadnicy – polscy chłopi. Do obecnych czasów zachował się przywilej lokacyjny z 28 kwietnia 1480 roku wystawiony przez komtura [[Bernard von Balzhofen|Bernarda von Balzhofena]].  
  
 
W wieku XV Wydminy posiadały 3 gospody. W 1558 roku utworzono parafię katolicką.  
 
W wieku XV Wydminy posiadały 3 gospody. W 1558 roku utworzono parafię katolicką.  
Linia 47: Linia 47:
 
W wieku XVI powstałą szkoła, którą zreformowano w 1737 roku.  
 
W wieku XVI powstałą szkoła, którą zreformowano w 1737 roku.  
  
W latach 1572, 1656, 1852 miejscowość niszczą pożary. Natomiast w 1656 roku Wydminy przeżywają najazd tatarski, który całkowicie niszczy miejscowość. W latach 1701-1711 trwa zaraza, pochłaniająca setki ofiar. Wśród chorób panuje dżuma, od której ginie 227 osób.
+
W latach 1572, 1656, 1852 miejscowość niszczyły pożary. Natomiast w 1656 roku Wydminy stały się ofiarą najazdu tatarskiego, który całkowicie zniszczył miejscowość. W latach 1701–1711 trwała zaraza, pochłaniająca setki ofiar (na dżumę zmarło 227 osób).  
 
 
Wydminy rozwijają się w wieku XIX. W 1868 roku prze Wydminy biegła linia kolejowa na trasie [[Królewiec]]-[[Giżycko]]-[[Ełk]]. Szybki rozwój umożliwił powstanie w Wydminach 2 dużych hoteli (Rech i Deutsche House) oraz kilku pensjonatów.  
 
  
I wojna światowa niszczy Wydminy w 75%, jednak dzięki wsparciu państwa niemieckiego i środkom fundacji zostają szybko odbudowane. Okres międzywojenny to czas przekształceń miejscowości. Zyskują one charakter turystyczny i wypoczynkowy. Zmienił się też wygląd wsi na miasteczkowy. W tym czasie powstały tu: 4 restauracje, 3 piekarnie, 4 sklepy rzeźnicze, 2 hotele oraz 1 piwiarnia. Ponadto miejscowość zyskała 2 młyny mechaniczne oraz 2 tartaki. Miejscowość zamieszkiwało wówczas 3 lekarzy, 1 weterynarz oraz 1 dentysta.  
+
Wydminy rozwijały się w wieku XIX. W 1868 roku przez wieś biegła linia kolejowa na trasie Królewiec - [[Giżycko]] - [[Ełk]]. Szybki rozwój umożliwił powstanie w Wydminach 2 dużych hoteli (Rech i Deutsche House) oraz kilku pensjonatów.  
  
Okres II wojny światowej ponownie niszczy Wydminy. Zagładzie uległy restauracje, drukarnia, urząd pocztowy oraz kino. W 1945 roku Wydminy zyskują prawa miejskie, które utrzymują przez okres 3 miesięcy. Od tego momentu do chwili obecnej są one wsią gminną.  
+
[[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |I wojna światowa]] zniszczyła Wydminy w 75%, jednak dzięki wsparciu państwa niemieckiego i środkom fundacji miejscowość szybko odbudowano. Okres międzywojenny to czas przekształceń wsi. Zyskała one charakter turystyczny i wypoczynkowy. Zmienił się też wygląd wsi na miasteczkowy. W tym czasie powstały tu: 4 restauracje, 3 piekarnie, 4 sklepy rzeźnicze, 2 hotele oraz 1 piwiarnia. Ponadto miejscowość zyskała 2 młyny mechaniczne oraz 2 tartaki. Miejscowość zamieszkiwało wówczas 3 lekarzy, 1 weterynarz oraz 1 dentysta.  
[[Plik:Wydminnen-1915.jpg|200px|thumb|Wydminy w 1915 roku<br/>Źródło: http://img512.imageshack.us/img512/4417/widminnenjuli1915rwi5.jpg, dostęp 21 września 2013]]
 
  
 +
Okres [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojny światowej]] ponownie zniszczył Wydminy. Zagładzie uległy restauracje, drukarnia, urząd pocztowy oraz kino. W 1945 roku Wydminy uzyskały prawa miejskie, które utrzymały zaledwie przez 3 miesiące. Odtąd są one wsią gminną.
  
=== Gospodarka ===
 
 
Na terenie miejscowości w 1945 roku powołano spółdzielnię rybacką oraz spółdzielnię spożywców ‘’Przyszłość’’. Następnie zreformowano ją i utworzono Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska.
 
Na terenie miejscowości w 1945 roku powołano spółdzielnię rybacką oraz spółdzielnię spożywców ‘’Przyszłość’’. Następnie zreformowano ją i utworzono Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska.
W roku 1975 otworzono w Wydminach wytwórnię wód gazowanych i rozlewnia piwa.
+
W roku 1975 otworzono w Wydminach wytwórnię wód gazowanych i rozlewnię piwa.
 
W Wydminach powstał pierwszy w Polsce dom rolnika rencisty. Miało to miejsce 18 lipca 1987 roku.
 
W Wydminach powstał pierwszy w Polsce dom rolnika rencisty. Miało to miejsce 18 lipca 1987 roku.
[[Plik: Gmina Wydminy.jpg|300px|thumb|Widok na Urząd Gminy w Wydminach<br/>Źródło: http://wrota.warmia.mazury.pl/wydminy_gmina_wiejska/, dostęp 10 listopada 2013]] 
+
== Kultura ==
[[Plik:Kościół Wydminy.jpg|240px|thumb|Kościół w Wydminach, fot. Mateusz Samuła]]
 
[[Plik:Kościół1 Wydminy.jpg|240px|thumb|Kościół w Wydminach, fot. Mateusz Samuła]]
 
 
 
 
 
=== Kultura ===
 
 
Na terenie miejscowości działa [[lkwim: Gminny Ośrodek Kultury w Wydminach|Gminny Ośrodek Kultury]]. Wydminy posiadają własną gazetę: [[lkwim:Kurier Wydmiński|Kurier Wydmiński]]. Zorganizowano tu szereg imprez i wydarzeń kulturalnych, m.in.:
 
Na terenie miejscowości działa [[lkwim: Gminny Ośrodek Kultury w Wydminach|Gminny Ośrodek Kultury]]. Wydminy posiadają własną gazetę: [[lkwim:Kurier Wydmiński|Kurier Wydmiński]]. Zorganizowano tu szereg imprez i wydarzeń kulturalnych, m.in.:
 
*[[lkwim:Festiwal Chórów Klubów Seniora w Wydminach|Festiwal Chórów Klubów Seniora]]
 
*[[lkwim:Festiwal Chórów Klubów Seniora w Wydminach|Festiwal Chórów Klubów Seniora]]
Linia 75: Linia 67:
 
*odbywają się też tutaj koncerty w ramach [[lkwim:Jesienne Koncerty Muzyki Cerkiewnej |Jesiennych Koncertów Muzyki Cerkiewnej]].
 
*odbywają się też tutaj koncerty w ramach [[lkwim:Jesienne Koncerty Muzyki Cerkiewnej |Jesiennych Koncertów Muzyki Cerkiewnej]].
  
 +
==Szkolnictwo==
 +
We wsi znajduje się [[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Wydminach |Zespół Szkół Ogólnokształcących]], w skład którego wchodzą: [[Szkoła Podstawowa w Wydminach |Szkoła Podstawowa im. Feliksa Nowowiejskiego]], a także [[Samorządowe Liceum Ogólnokształcące w Wydminach|Samorządowe Liceum Ogólnokształcące]].
  
===Edukacja===
+
==Religia==
We wsi znajduje się [[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Wydminach |Zespół Szkół Ogólnokształcących]], w skład którego wchodzą: [[Szkoła Podstawowa im. Feliksa Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Wydminach |Szkoła Podstawowa im. Feliksa Nowowiejskiego]], a także [[Samorządowe Liceum Ogólnokształcące w Wydminach|Samorządowe Liceum Ogólnokształcące]].
+
W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Włodzimierza i św. Olgi w Wydminach|parafii rzymskokatolickiej]]. Jest tutaj także filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Giżycku |parafii ewangelicko-augsburskiej w Giżycku]] oraz [[Parafia greckokatolicka pw. św. Włodzimierza i św. Olgi w Wydminach|parafia greckokatolicka pw. św. Włodzimierza i św. Olgi]].
 
+
<br/>
 
 
===Religia===
 
W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Włodzimierza i św. Olgi w Wydminach|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Włodzimierza i św. Olgi]]. Jest tutaj także filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Giżycku |parafii ewangelicko-augsburskiej w Giżycku]].
 
 
 
 
 
===Turystyka===
 
*Szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: [[Giżycko]] – [[Sulimy (gmina Giżycko)|Sulimy]] – [[Pieczonki]] – [[Sołdany]] – [[Kruklanki]] – Wydminy – [[Lipińskie (gmina Miłki) |Lipińskie]] – [[Miłki]] – [[Paprotki]] – [[Górkło]] – [[Szymonka]] – [[Ławki Skorupki]] – [[Rybical]] – [[Ryn]] – [[Knis]] – [[Salpik]] – [[Nakomiady]] – [[Owczarnia]] – [[Pożarki Kronowo]] – [[Bogacko]] – Giżycko.
 
 
 
 
 
=== Zabytki ===
 
*Na terenie miejscowości Wydminy znajduje się szesnastowieczny kościół z zabytkową wieżą z 1654 roku.
 
*Budynek [[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Wydminach|Zespołu Szkół Ogólnokształcących]]
 
*Małomiasteczkowa zabudowa wzdłuż ulicy głównej Wydmin.
 
 
 
  
=== Ludzie związani z miejscowością ===
+
==Turystyka==
*[[lkwim:Sebastian Mateusz Bednarczyk|Sebastian Mateusz Bednarczyk]] (ur. 1978) – muzyk, kompozytor, aranżer.
+
*szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: Giżycko – [[Sulimy (gmina Giżycko)|Sulimy]] – [[Pieczonki]] – [[Sołdany]] – [[Kruklanki]] – Wydminy – [[Lipińskie (gmina Miłki) |Lipińskie]] – [[Miłki]] – [[Paprotki]] – [[Górkło]] – [[Szymonka]] – [[Ławki Skorupki]] – [[Rybical]] – [[Ryn]] – [[Knis]] – [[Salpik]] – [[Nakomiady]] – [[Owczarnia]] [[Pożarki Kronowo]] [[Bogacko]] Giżycko
*[[Hans Werner Janz]] - urodzony w Wydminach znany neurolog i psychiatra.
 
*[[Radosław Król]] (ur. 1975) — samorządowiec, wójt gminy Wydminy.
 
*[[Jolanta Piotrowska]] (ur. 1961) — urodzona w Wydminach samorządowiec, burmistrz miasta i gminy Giżycko.
 
  
 +
== Zabytki ==
 +
*szesnastowieczny kościół z zabytkową wieżą z 1654 roku
 +
*budynek szkolny
 +
*zabudowa wzdłuż ulicy głównej Wydmin
  
=== Bibliografia ===
+
== Ludzie związani z miejscowością ==
''Atlas regionalny województwa olsztyńskiego'', Warszawa 1965.<br/>
+
*[[lkwim:Sebastian Mateusz Bednarczyk|Sebastian Mateusz Bednarczyk]] (ur. 1978) – muzyk, kompozytor, aranżer
Kondracki Jerzy, ''Geografia fizyczna Polski'', Warszawa 1978.<br/>
+
*[[Hans Janz]] – urodzony w Wydminach znany neurolog i psychiatra
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/>
+
*[[Jolanta Piotrowska]] (ur. 1961) – urodzona w Wydminach samorządowiec, burmistrz miasta i gminy Giżycko
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/>
 
''Wydminy'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 14, red. B. Chlebowski, Warszawa 1895.<br/>
 
Bałdowski Jan, ''Warmia i Mazury z Kaliningradem'', red. M. Malarek, Piechowice 1997.<br/>
 
Kujawski Wojciech, ''Mamry, szlak wodny'', Olsztyn 2008.<br/>
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/>
 
<http://www.wydminy.info.pl/kalendarz_imprez.php, dostęp 25 września 2013>
 
  
<br/>
+
== Bibliografia ==
 +
''Atlas regionalny województwa olsztyńskiego'', Warszawa 1965.<br>
 +
Bałdowski Jan, ''Warmia i Mazury z Kaliningradem'', red. M. Malarek, Piechowice 1997.<br>
 +
Kondracki Jerzy, ''Geografia fizyczna Polski'', Warszawa 1978.<br>
 +
Kujawski Wojciech, ''Mamry, szlak wodny'', Olsztyn 2008.<br>
 +
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br>
 +
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br>
 +
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br>
 +
''Wydminy'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 14, red. B. Chlebowski, Warszawa 1895.<br>
 +
[http://www.wydminy.info.pl/kalendarz_imprez.php/ Strona Wydmin] [25.09.2013]<br>
 +
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [01.12.2014]
  
== Zobacz też ==
+
{{Przypisy}}
http://www.wydminy.pl/<br/>
+
<references/>
http://www.wydminy.info.pl/strona-glowna/<br/>
 
  
  

Aktualna wersja na dzień 10:18, 2 maj 2017

Wydminy

Herb
Herb Wydmin
Kamieniczki w Wydminach.Fot. Mieczysław Kalski
Kamieniczki w Wydminach.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Wydminy
Liczba ludności (2010) 2 442
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 11-510
Tablice rejestracyjne NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wydminy
Wydminy
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wydminy
Wydminy
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wydminy (niem. Widminnen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W 2010 r. wieś liczyła 2 442 mieszkańców[1]. Wójtem gminy Wydminy jest obecnie Radosław Król[2].

Widok na Urząd Gminy w Wydminach. Źródło: wrota.warmia.mazury.pl [10.11.2013]
Kościół w Wydminach. Autor: Igor Hrywna. Źródło: www.wydminy.wm.pl [10.11.2013]

Położenie

Miejscowość położona jest nad Jeziorem Wydmińskim, przy drodze wojewódzkiej nr 655.

Dzieje miejscowości

Pierwsi mieszkańcy pojawili się na terenie wsi Wydminy w okresie neolitu. Były to wędrujące grupy Bałtów trudniących się rybołówstwem oraz myślistwem. Z czasem zaczęli uprawę ziemi. W końcu XIII wieku na te tereny przybyli Krzyżacy.

W 1340 roku po raz pierwszy pojawiła się nazwa jeziora – Wedemin, a w 1381 roku nazwa miejscowości – Wedem. W XVI wieku geograf Hennenberg używał nazwy Wydminy. Twierdził, że wywodzi się ona od imienia Prusa Wydemina. Po wojnie trzynastoletniej i hołdzie pruskim w 1525 roku ziemie te wróciły pod panowanie królów polskich. Na teren gminy Wydminy przybyli nowi osadnicy – polscy chłopi. Do obecnych czasów zachował się przywilej lokacyjny z 28 kwietnia 1480 roku wystawiony przez komtura Bernarda von Balzhofena.

W wieku XV Wydminy posiadały 3 gospody. W 1558 roku utworzono parafię katolicką.

W wieku XVI powstałą szkoła, którą zreformowano w 1737 roku.

W latach 1572, 1656, 1852 miejscowość niszczyły pożary. Natomiast w 1656 roku Wydminy stały się ofiarą najazdu tatarskiego, który całkowicie zniszczył miejscowość. W latach 1701–1711 trwała zaraza, pochłaniająca setki ofiar (na dżumę zmarło 227 osób).

Wydminy rozwijały się w wieku XIX. W 1868 roku przez wieś biegła linia kolejowa na trasie Królewiec - Giżycko - Ełk. Szybki rozwój umożliwił powstanie w Wydminach 2 dużych hoteli (Rech i Deutsche House) oraz kilku pensjonatów.

I wojna światowa zniszczyła Wydminy w 75%, jednak dzięki wsparciu państwa niemieckiego i środkom fundacji miejscowość szybko odbudowano. Okres międzywojenny to czas przekształceń wsi. Zyskała one charakter turystyczny i wypoczynkowy. Zmienił się też wygląd wsi na miasteczkowy. W tym czasie powstały tu: 4 restauracje, 3 piekarnie, 4 sklepy rzeźnicze, 2 hotele oraz 1 piwiarnia. Ponadto miejscowość zyskała 2 młyny mechaniczne oraz 2 tartaki. Miejscowość zamieszkiwało wówczas 3 lekarzy, 1 weterynarz oraz 1 dentysta.

Okres II wojny światowej ponownie zniszczył Wydminy. Zagładzie uległy restauracje, drukarnia, urząd pocztowy oraz kino. W 1945 roku Wydminy uzyskały prawa miejskie, które utrzymały zaledwie przez 3 miesiące. Odtąd są one wsią gminną.

Na terenie miejscowości w 1945 roku powołano spółdzielnię rybacką oraz spółdzielnię spożywców ‘’Przyszłość’’. Następnie zreformowano ją i utworzono Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska. W roku 1975 otworzono w Wydminach wytwórnię wód gazowanych i rozlewnię piwa. W Wydminach powstał pierwszy w Polsce dom rolnika rencisty. Miało to miejsce 18 lipca 1987 roku.

Kultura

Na terenie miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury. Wydminy posiadają własną gazetę: Kurier Wydmiński. Zorganizowano tu szereg imprez i wydarzeń kulturalnych, m.in.:

Szkolnictwo

We wsi znajduje się Zespół Szkół Ogólnokształcących, w skład którego wchodzą: Szkoła Podstawowa im. Feliksa Nowowiejskiego, a także Samorządowe Liceum Ogólnokształcące.

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej. Jest tutaj także filiał parafii ewangelicko-augsburskiej w Giżycku oraz parafia greckokatolicka pw. św. Włodzimierza i św. Olgi.

Turystyka

Zabytki

  • szesnastowieczny kościół z zabytkową wieżą z 1654 roku
  • budynek szkolny
  • zabudowa wzdłuż ulicy głównej Wydmin

Ludzie związani z miejscowością

Bibliografia

Atlas regionalny województwa olsztyńskiego, Warszawa 1965.
Bałdowski Jan, Warmia i Mazury z Kaliningradem, red. M. Malarek, Piechowice 1997.
Kondracki Jerzy, Geografia fizyczna Polski, Warszawa 1978.
Kujawski Wojciech, Mamry, szlak wodny, Olsztyn 2008.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
Wydminy, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, red. B. Chlebowski, Warszawa 1895.
Strona Wydmin [25.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [01.12.2014]

Przypisy

  1. łącznie Wydminy i Ernstowo
  2. Serwisy Miejskie Gazety Olsztyńskiej [01.12.2014]