Garnizony wojskowe na Warmii
To jest Garnizony wojskowe na Warmii – garnizony powstające na terenie Warmii od 1773 roku.
Historia
Pierwsze garnizony na Warmii zaczęły powstawać w 1773 roku; stanowiły jeden z elementów polityki pruskiej. Wzmacnianie militarne prowincji było efektem doświadczeń epoki napoleońskiej. Po zjednoczeniu Niemiec Rosja – dotychczasowy sojusznik – stała się konkurentem w polityce europejskiej, co wymusiło niejako konieczność zabezpieczenia wschodnich rubieży państwa.
Budowa oraz rozbudowa twierdz, garnizonów czy umocnień dawała również zatrudnienie znacznej rzeszy ubogiej ludności. Likwidowała (przynajmniej częściowo) bezrobocie oraz zapewniała napływ rządowych funduszy.
W Braniewie stacjonował pułk fizylierów, natomiast w Lidzbarku Warmińskim oddział piechoty. Lidzbarska jednostka brała udział w 1807 roku w potyczce z wojskami napoleońskimi. Mniejsze jednostki rezydowały przez pewien czasie także w Ornecie, Jezioranach, Reszlu i Bisztynku.
W Olsztynie w roku 1782 pojawiły się trzy kompanie piechoty. W 1787 roku w mieście zaczął stacjonować oddział dragonów. W Wysokiej Bramie znajdowała się zbrojownia szwadronu. W 1883 roku wzniesiono pierwsze koszary wojskowe, przeznaczone dla Wschodniopruskiego Batalionu Strzelców. Zlokalizowane zostały naprzeciwko Dworca Zachodniego. Kolejne koszary, wybudowane na wzgórzu Soja zostały przeznaczone dla pułku kawalerii. W latach 1884-1886 powstał zespół koszarowy, do którego doprowadzono bocznicę kolejową. W 1885 roku w mieście uruchomiono szpital wojskowy z 300 łóżkami.
W Olsztynie stacjonował także batalion jegrów pruskich, pułki dragonów i artylerii, dwa bataliony wschodniopruskich grenadierów. W kolejnych latach rozbudowano koszary nad Jeziorem Długim oraz wzniesiono nowe budynki (przy obecnej ul. Jagiellońskiej, ul Warszawskiej i ul. Niepodległości). Jednostki wojskowe w mieście stanowiły od 10 do 15% ogółu mieszkańców Olsztyna. W 1885 roku przebywało tu 576, a w 1912 roku już 5421 wojskowych. W 1899 roku miasto obrano na siedzibę sztabu brygady piechoty, którą w 1912 roku przekształcono w 20. Armię. Również w 1889 roku z Grudziądza przeniesiony został II Oddział Zachodniopruskiego 16. Pułku Artylerii.
W Olsztynie stacjonowała specjalna kompania obrony powietrznej i karabinów maszynowych. Olsztyn, tuż po Królewcu, stał się drugim miastem garnizonowym w Prusach Wschodnich. W 1913 roku w mieście stacjonowało około 7 tys. żołnierzy.
Do wybuchu I wojny światowej na Warmii rezydowały trzy garnizony. W 1914 roku pod Lidzbarkiem Warmińskim utworzono obóz dla jeńców rosyjskich, co wymusiło stworzenie specjalnych oddziałów wartowniczych. U progu II wojny światowej w Olsztynie umieszczono dwie dywizje, składające się z pułków piechoty, czołgów i artylerii. 1 września 1939 roku pułk piechoty wyruszył w kierunku Działdowa i Mławy.
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Achremczyk Stanisław, Olsztyn: dzieje miasta, Olsztyn 2004.
Bętkowski Rafał, Dragoni z Olsztyna: dzieje formacji i koszar, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chwalba Andrzej, Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000.
Piechocki Stanisław, Dzieje olsztyńskich ulic, Olsztyn 1998.
