Józef Pelc

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Józef Pelc
Źródło: Archiwum rodzinne
Źródło: Archiwum rodzinne
Data i miejsce urodzenia 1954
Kosina
Zawód nauczyciel akademicki
Uczelnia Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi
Medal Komisji Edukacji Narodowej

Józef Pelc (ur. w 1954 r. w Kosinie, gm. Łańcut, woj. podkarpackie) – polski naukowiec, doktor habilitowany nauk technicznych, inżynier, specjalista w zakresie mechaniki opon pneumatycznych. Profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Życiorys

Jest absolwentem I LO im. H. Sienkiewicza w Łańcucie (1973 r.). Studiował budownictwo na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, kierunek: konstrukcje budowlane i inżynierskie, specjalność: teoria konstrukcji[1]. 22 marca 1978 r. uzyskał tytuł magistra inżyniera w zakresie budownictwa na podstawie pracy pt. Analiza dynamiczna belki mostowej metodą elementów czasoprzestrzennych. Po wymaganym stażu zawodowym, który odbył w Przedsiębiorstwie Budownictwa Komunalnego w Pułtusku (czerwiec–wrzesień 1978) rozpoczął 3-letnie stacjonarne studia doktoranckie na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, które zostały przedłużone o jeden rok. W tym czasie w szkole naukowej Profesora Zbigniewa Kączkowskiego[2] badał możliwość wydłużenia kroku całkowania różniczkowych równań ruchu w opracowanej przez Profesora metodzie elementów czasoprzestrzennych[3][4] i korzystał wtedy z superkomputera CDC CYBER-72 zainstalowanego w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku. Wyniki swoich badań przedstawił w pracy doktorskiej nt. Serendipowskie funkcje kształtu w metodzie elementów czasoprzestrzennych (Warszawa 1983), którą obronił w 1985 r. i zdobył stopień doktora nauk technicznych[5]. Promotorem pracy był prof. Z. Kączkowski, a recenzentami: prof. Z. Osiński i doc. B. Olszowski. Fragment wyników dociekań Józefa Pelc z tego zakresu został przytoczony w dziele Komputerowe metody mechaniki ciał stałych[6] w XI tomie serii Mechanika Techniczna wydanym pod redakcją prof. M. Kleibera.

W 1982 r. został zatrudniony w Katedrze Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Maszyn (KMiPKM) Wydziału Mechanicznego Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie (ART), od razu na stanowisku starszego asystenta, gdyż staż dydaktyczny odbył podczas studiów doktoranckich[5].

Przebieg pracy zawodowej[5][7]:

  • VI–IX 1978 stażysta, Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego w Pułtusku
  • 1982–1986 starszy asystent, (KMiPKM), Wydział Mechaniczny, ART
  • 1986–1999 adiunkt, KMiPKM, Wydział Mechaniczny, ART
  • 1999–2009 adiunkt, KMiPKM, Wydział Nauk Technicznych (WNT), Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
  • 2009–2023 profesor uczelni, KMiPKM, Wydział Nauk Technicznych, UWM

W czasie od 16 czerwca do 15 sierpnia 1986 r. odbywał staż zawodowy w Olsztyńskich Zakładach Opon Samochodowych STOMIL (OZOS) w Dziale Głównego Konstruktora, podczas którego za pomocą metod numerycznych rozwiązał i zautomatyzował zagadnienie wyznaczania zarysu napompowanej opony, tj. kluczowego zadania procesu projektowania każdej opony pneumatycznej[8].

W 1990 r. przyjął propozycję dodatkowej pracy w OZOS, która umożliwiła mu rozwijanie narzędzi wspomagających proces konstruowania opon i dalszą pracę nad modelem obliczeniowym opony, a w szczególności dostęp do komputera o dużej mocy obliczeniowej.

Dodatkowe zatrudnienie[7]:

  • 1990–1994 specjalista konstruktor, Dział Głównego Konstruktora, OZOS (od 01.02.1992 r. STOMIL–OLSZTYN S.A.)
  • 1994–1998 specjalista d.s. FEM, Dział Komputerowego Wspomagania Projektowania, STOMIL–OLSZTYN S.A. (ang. FEM – Finite Element Method – metoda elementów skończonych)

Podczas pracy w Dziale Głównego Konstruktora, bazując na sieciowym modelu opony opracował algorytmy i wytworzył kody całego pakietu programów wspomagających proces konstruowania opon[9]. Dzięki temu konstruktorzy tej firmy całkowicie przeszli od żmudnego odczytywania nomogramów zarysów równowagi opon i od desek kreślarskich do wirtualnej przestrzeni projektowej[10].

Potrzeba przyspieszenia symulacyjnych badań opon i wykonywania bardziej zaawansowanych analiz spowodowała, że w 1994 r. komórka badawczo-rozwojowa Firmy, do której przeszedł, została wyposażenia w komercyjny program metody elementów skończonych MARC firmy Marc Analysis Research Corporation i superkomputer POWER CHALLENGE L firmy Silicon Graphics[11][12]. Była to pierwsza taka instalacja w polskim przemyśle[13]. Algorytmy jego autorskiego programu metody elementów skończonych TIRE, działającego na komputerze osobistym (PC), stanowiły podstawę do budowy bardziej zaawansowanych modeli obliczeniowych opon, w tym modelu 3-wymiarowego. Opracowane na tej podstawie oprogramowanie umożliwiło zespołowi Działu Komputerowego Wspomagania Projektowania uruchomienie w firmie STOMIL-OLSZTYN S.A. swoistej wirtualnej stacji badania opon. Brał aktywny udział w tych badaniach, które realizowano w fazie projektu, jeszcze przed wykonaniem formy wulkanizacyjnej, czyli na etapie niskich kosztów[14].

W 2007 r. w Wydawnictwie UWM w Olsztynie opublikował rozprawę habilitacyjną nt. Modelowanie skończonych deformacji opon pneumatycznych[15]. Streszczenie pracy habilitacyjnej i nazwiska recenzentów są dostępne w portalu Ludzie Nauki[16]. Do kolokwium habilitacyjnego przystąpił 20 marca 2009 r. przed Radą Wydziału Budowy Maszyn i Zarządzania Politechniki Poznańskiej. Po przyjęciu kolokwium Rada nadała mu stopień naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie naukowej mechanika[17].

Działalność naukowo-badawcza

Główny obszar jego działalności dotyczy metod komputerowych mechaniki, wytrzymałości materiałów i konstrukcji, drgań mechanicznych oraz mechaniki opon pneumatycznych[18]. Prowadził badania nad stabilnością i zbieżnością metody elementów czasoprzestrzennych. Zajmował się zaawansowanymi aplikacjami metody elementów skończonych, nieliniową mechanika ciała odkształcalnego, modelowaniem deformacji i analizą stanu naprężenia w elementach opon pneumatycznych, analizą konstrukcji cienkościennych, oceną bezpieczeństwa kratownicowych wież radiokomunikacyjnych i słupów linii elektroenergetycznych[5].

Ogólna liczba jego opracowań – 122, w tym: 1 monografia, 2 skrypty (współautor), 30 oryginalnych prac twórczych (w tym 4 współautorskie), 11 materiałów z konferencji i publikacji popularno-naukowych, 61 niepublikowanych opracowań dla przemysłu, 17 programów komputerowych.

Jego publikacje można znaleźć w bazach: ResearchGate[19] (streszczenia, dostęp do pełnych tekstów wybranych publikacji), Orcid[20], PBN[21] (tylko najnowsze). Jest notowany w bazie Scopus[22]. Kilka jego publikacji (w tym rozprawa habilitacyjna) znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie[23].

Publikacje polskojęzyczne

  1. Józef Pelc, Nieliniowe funkcje kształtu w metodzie elementów czasoprzestrzennych, Arch. Inż. Ląd., 30(1), 1984, s. 53–63.
  2. Józef Pelc, Ewaryst Petz, Komputerowe wspomaganie konstrukcji zarysu wewnętrznego opony, Polimery, 33(10), 1988, s. 381–383.
  3. Józef Pelc, Przegląd modeli obliczeniowych opon pneumatycznych, Mech. Teoretyczna i Stosowana, 29(3–4), 1991, s. 709–725.
  4. Józef Pelc, Ewaryst Petz, CAD/CAE w procesie konstruowania opon pneumatycznych, Polimery, 39(11-12), 1994, s. 718–725.
  5. Józef Pelc, Pomiary i analiza metodą elementów skończonych opony całostalowej do samochodów ciężarowych podczas pompowania, Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Aedificatio et Mechanica, (26), 1995, s. 15–27.
  6. Józef Pelc, Symulacja numeryczna opon, AUTO-Technika Motoryzacyjna, Specjalna 16-tka, (1), 1995, s. V–VII.
  7. Józef Pelc, W wirtualnej przestrzeni, Kormoran, miesięcznik STOMILU-OLSZTYN SA, (9), Rok XXX, 1997, s. 5.
  8. Józef Pelc, Numeryczne modelowanie opon pneumatycznych, Badania naukowe Katedry Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Maszyn, Wydawnictwo UWM Olsztyn, 2001, s. 29–33, ISBN 83-7299-020-4.
  9. Józef Pelc, Modelowanie skończonych deformacji opon pneumatycznych, Olsztyn, Wyd. UWM, 2007.
  10. Józef Pelc, Analiza wytrzymałościowa słupów linii elektroenergetycznych na bazie modelu kratownicy przestrzennej, Modelowanie Inżynierskie, 11(42), 2011, s. 333–340.
  11. Józef Pelc, Komputerowe wspomaganie analizy wytrzymałościowej kratownicowych słupów linii elektroenergetycznych, Przegląd Mechaniczny, 71(4), 2012, s. 30–34.
  12. Krzysztof Dutka, Józef Pelc, Metoda oceny bezpieczeństwa i prognozy żywotności kratownicowych konstrukcji wsporczych linii elektroenergetycznej, Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza, 38(2), 2015, s. 29–43.
  13. Tomasz Kamiński, Józef Pelc, Awarie opon pneumatycznych a zdarzenia komunikacyjne, Logistyka, (5), 2015, s. 969–974.
  14. Józef Pelc, Ocena bezpieczeństwa stateczności stosu załadowanych stalowych palet słupkowych, Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza, 47(3), 2017, s. 14–26.

Przynależność do organizacji

  • Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (1996-2024).
  • Polska Grupa International Association for Shell and Spatial Structures (1999-2016).
  • Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (2015-2023).

Nagrody i odznaczenia

  • Srebrny Krzyż Zasługi (2010)[24]
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej (2017)[25]

Ciekawostki

  • Jest osobą dużo wymagającą od siebie i od swoich studentów, a mimo to już w początkach swojej pracy dydaktycznej zajął III miejsce w konkursie na najlepszego dydaktyka roku 1985/86 na Wydziale Mechanicznym organizowanym przez Zrzeszenie Studentów Polskich RU ART w Olsztynie.
  • Był nominowany przez studentów WNT do plebiscytu na najlepszego nauczyciela akademickiego UWM „Belfer UWM 2014 roku”[26].
  • W bibliotece firmy STOMIL–OLSZTYN S.A. miał kartę biblioteczną o nr. 1 (słownie: jeden).
  • W tejże bibliotece regularnie przeglądał m.in. czasopismo naukowe "Rubber Chemistry and Technology", w którym znalazł inspirujące zdanie. Dlatego też w Autoreferacie z przewodu habilitacyjnego (Olsztyn 2008) napisał: "Modelowaniu deformacji opon pneumatycznych poświęciłem sporą część mego życia. Rozpoczynając moją przygodę z oponami, napotkałem zdanie, które na długo zapamiętałem: The pneumatic tire is one of the most challenging structures that an analyst may face. (Ridha 1980)[27]. W tłumaczeniu zdanie to brzmi: Struktura opony pneumatycznej stanowi jedno z największych wyzwań, z jakimi przyszło się zmierzyć analitykom. Podjąłem to wyzwanie i teraz mogę potwierdzić prawdziwość tej sentencji."
  • Jego nazwisko znalazło się na ścianie sławy (wall of fame) w firmie produkującej opony w Olsztynie.
  • Z raportu platformy ResearchGate z 2020.10.18 wynika, że jego publikacjami interesowała się amerykańska agencja kosmiczna NASA[28].
  • Za pomocą autorskiego programu komputerowego, przeanalizował pod względem wytrzymałościowym wiele kratownicowych słupów linii elektroenergetycznych, głównie na okoliczność ich dociążania kablami światłowodowymi. Najwyższy analizowany słup miał 87.4 m wysokości, a najcięższy – masę 24770 kg. Najstarszy pochodził z 1932 r.


Przypisy

  1. Skocz do góry ↑ Lista absolwentow tk [dostęp 2024-11-21]
  2. Skocz do góry ↑ Grzegorz Jemielita, Jubileusz 75-lecia Zbigniewa Szczepana Kączkowskiego, „Mechanika Teoretyczna i Stosowana”, 34 (4), 1996, s. 857-866 [dostęp 2024-11-21].
  3. Skocz do góry ↑ Czesław Bajer, Metoda elementów czasoprzestrzennych w obliczeniach dynamiki konstrukcji, Warszawa: Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, 2009, s. 61, 64, ISBN 978-83-89687-46-3 [dostęp 2024-12-08].
  4. Skocz do góry ↑ Magdalena Lachowicz, Zastosowanie metody elementów czasoprzestrzennych do modelowania ciała lepkosprężystego, „MATERIAŁY BUDOWLANE”, 537 (5), 2017, s. 63–66, DOI: 10.15199/33.2017.05.26 [dostęp 2024-12-06].
  5. ↑ Skocz do: 5,0 5,1 5,2 5,3 Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie / [oprac. zespół aut. Maria Fafińska et al.]. – Wyd. 2, Olsztyn, Wydawnictwo UWM, 2009. – s. 153. ISBN 978-83-7299-612-1
  6. Skocz do góry ↑ Michał Kleiber (red.), Komputerowe metody mechaniki ciał stałych, Seria: Mechanika Techniczna, tom XI, Warszawa: WN PWN, 1995, s. 172, ISBN 83-01-11740-0.
  7. ↑ Skocz do: 7,0 7,1 50 lat Wydziału Nauk Technicznych: z dziejów Wydziału Mechanicznego WSR/ART 1969-1999 i Wydziału Nauk Technicznych UWM 1999-2019, Wydział Nauk Technicznych (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski; Olsztyn), wyd. Pracownia Wydawnicza ElSet, Olsztyn 2019. –s. 287. ISBN 978-83-66075-18-4
  8. Skocz do góry ↑ Józef Pelc, Ewaryst Petz, Komputerowe wspomaganie konstrukcji zarysu wewnętrznego opony, „Polimery”, 33 (10), Warszawa 1988, s. 381-383 [dostęp 2024-11-21].
  9. Skocz do góry ↑ Józef Pelc, Ewaryst Petz, CAD/CAE w procesie konstruowania opon pneumatycznych, „Polimery”, 39 (11-12), Warszawa 1994, s. 718-725 [dostęp 2024-11-21].
  10. Skocz do góry ↑ Józef Pelc, W wirtualnej przestrzeni, „Kormoran” (9), Rok XXX, Olsztyn: STOMIL-OLSZTYN SA, 1997, s. 5.
  11. Skocz do góry ↑ Zbigniew Kacprzyk, Opony z ..., „CADCAM FORUM” (listopad-grudzień), Wydawnictwo LUPUS, 1994, s. 19.
  12. Skocz do góry ↑ Paweł Droździel, Informatyka w STOMIL-OLSZTYN S.A., „AUTO-Technika Motoryzacyjna” (1), Specjalna 16-tka, 1995, II-III, ISSN 0239-6440.
  13. Skocz do góry ↑ Jerzy Drzewicki, Polskie opony ze znakiem kormorana, „AUTO-Technika Motoryzacyjna” (1), Specjalna 16-tka, 1995, I-II, ISSN 0239-6440.
  14. Skocz do góry ↑ Ewaryst Petz, Doskonalenie konstrukcji opony, „AUTO-Technika Motoryzacyjna” (3), Specjalna 16-tka, 1996, IV-V, ISSN 0239-6440.
  15. Skocz do góry ↑ Józef Pelc, Modelowanie skończonych deformacji opon pneumatycznych, Olsztyn: Wydawnictwo UWM, 2007, s. 1-146 [dostęp 2024-11-21].
  16. Skocz do góry ↑ Ludzie Nauki [online], ludzie.nauka.gov.pl [dostęp 2024-12-10].
  17. Skocz do góry ↑ Dr hab. inż. Józef Pelc, [w:] portal „Ludzie Nauki”, MNiSW / OPI PIB [dostęp 2024-11-24].
  18. Skocz do góry ↑ Dr hab. inż. Józef Pelc, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2024-12-26].
  19. Skocz do góry ↑ researchgate.net, [online] [dostęp 2024-11-28]
  20. Skocz do góry ↑ orcid.org, [online] [dostęp 2024-11-28]
  21. Skocz do góry ↑ ludzie.nauka.gov.pl,[online] [dostęp 2024-11-28]
  22. Skocz do góry ↑ Scopus preview-Pelc Józef-Author details, scopus.com [online] [dostęp 2024-11-28].
  23. Skocz do góry ↑ Pelc, Józef w katalogu Biblioteki Narodowej [dostęp 2025-02-18]
  24. Skocz do góry ↑ M.P. z 2010 r. Nr 87, poz. 1023
  25. Skocz do góry ↑ Medal Komisji Edukacji Narodowej [online], uwm.edu.pl, 2017 [dostęp 2024-11-21].
  26. Skocz do góry ↑ Gala Belfer 2014 | Akademickie Centrum Kultury [online], uwm.edu.pl [dostęp 2024-12-09].
  27. Skocz do góry ↑ R.A. Ridha, Computation of Stresses, Strains, and Deformations of Tires, „Rubber Chemistry and Technology”, 53 (4), 1980, s. 849–902, DOI: 10.5254/1.3535065 [dostęp 2024-12-09] (ang.).
  28. Skocz do góry ↑ Kto czyta moje publikacje [online], pracownicy.uwm.edu.pl [dostęp 2024-12-09].
Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Józef_Pelc&oldid=158468”