Jawty Małe

Jawty Małe
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Susz
Liczba ludności (2010)	99
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jawty Małe
Położenie na mapie Polski Jawty Małe
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Jawty Małe (niem. Klein Jauth) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Susz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 99 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Kamil Wycka.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 26 km na północny zachód od Iławy i 5,5 km na południowy zachód od Susza.

Dzieje miejscowości

Data powstania wsi nie jest znana. W 1700 roku w miejscowości istniał folwark związany bezpośrednio z dobrami w Jawtach Wielkich. W tym czasie zarówno Jawty Wielkie, Jawty Małe, jak i folwark w Nipkowiu oraz Wiśniówku stały się własnością rodziny Schack von Wittenau. Z pewnością w jakimś stopniu Jawty Małe zostały doświadczone przez burzliwy okres wojen napoleońskich. W 1817 roku wieś liczyła 38 mieszkańców.

W połowie XIX wieku, po śmierci ostatniego przedstawiciela rodu, dobra przeszły w ręce rodziny von Borck. Borckowie posiadali w Jawtach Wielkich własny dwór oraz kaplicę z rodzinnym grobowcem, zlokalizowaną na miejscowym cmentarzu. W 1870 roku majątek zakupił von Dewiz. W 1871 roku we wsi żyły 104 osoby. W 1885 roku obszar dóbr obejmował powierzchnię 454 ha. W 1900 roku folwark został sprzedany rodzinie Fleischerów. Trzydzieści lat później należał już do polskiego hrabiego Mieczelskiego. Po jego śmierci wdowa, hrabina Dorota Mieczelska, sprzedała dobra. Jawty Wielkie zostały zakupione przez Eugena Kruegera, właściciel przedsiębiorstwa osiedleńczego. Dobra zostały podzielone na 45 gospodarstw, a pozostałe grunta wraz z wykupionym Wiśniówkiem przejął Erwin Krueger.

W 1929 roku w Jawtach Wielkich wybudowana została dwuklasowa szkoła wraz z dwoma mieszkaniami przeznaczonymi dla nauczycieli. Uczęszczały do niej dzieci z Jawt Małych i Wiśniówka. W 1905 roku miejscowość była zamieszkana przez 103 osoby. Obecnie miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły podstawowej w Jawtach Wielkich.

Miejscowość charakteryzuje się przewagą domów jednorodzinnych i małych gospodarstw rolniczych.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

• 1831 – 31 osób
• 1864 – 107 osób
• 1885 – 95 osób
• 1895 – 121 osób

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
bip.susz.sisco.info, Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]