Krosno

Krosno
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Pasłęk
Liczba ludności (2010)	246 (łącznie z Krosienkiem)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Krosno
Położenie na mapie Polski Krosno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Krosno (niem. Crossen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 246 mieszkańców (łącznie z Krosienkiem). W skład sołectwa wchodzą miejscowości: Krosno, Krosienko, Młyn Krosno, Owczarnia, Pochylnia Nowy Całun i Stare Kusy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wacław Furtak.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 3 km na zachód od Pasłęka, przy drodze wojewódzkiej nr 527.

Dzieje miejscowości

W czasie wykopalisk archeologicznych prowadzonych w 1896 i 1908 roku na zachód od młyna odkryto cmentarzysko ludów kultury wielbarskiej. Odkrycie wskazało dobitnie, że dzisiejszy obszar Krosna był zamieszkany już na przełomie I i II w. n.e. Kolejne badania przeprowadzono w latach 1934–1939, w 1980, 1988 oraz w 2004 roku.

Nazwa Krosno pojawiła się po raz pierwszy w wesji Crossyn na początku XIV wieku. W 1308 roku mistrz krajowy Henryk von Plotzke nadał 31,5 łana niejakiemu Gerkowi von Paslok. Dało to początek przyszłej wsi. Wraz z lokacją Pasłęka Krosno zostało włączone do komornictwa pasłęckiego. Liczyło wówczas 32 łany. Miejscowość została zasiedlona przez niemieckich kolonistów pochodzących głównie z Turyngii. W 1531 roku właścicielem Krosna był Hans Schertwitz. W 1578 roku we wsi gospodarzyło 8 chłopów.

W 1875 roku miejscowość liczyła 291 osób. W latach 1894–1895 wybudowana została droga z Pasłęka do Krosna. Przed wybuchem II wojny światowej miejscowy młyn należał do Valentina Juxa. Obiekt był otoczony przez park położony nad rzeką Wąską. Przed 1945 rokiem w Krośnie żyła rodzina Schumacherów prowadząca dobrze zarządzane gospodarstwo. Duże gospodarstwa należały także do Hermanna Jaeschkego, Friedricha Liedtkego oraz Paula Matthiesa, który pełnił także obowiązki sołtysa Krosna. We wsi działała gospoda, szkoła, kuźnia, mleczarnia oraz serownia należące do Heinricha Froesego. W miejscowości mieszkało wielu rzemieślników: czeladnik krawiecki, stelmach, młynarze, pasterze, dojarze krów, mleczarz, serownik, fryzjer.

W 1939 roku Krosno było zamieszkane przez 273 osoby. 23 stycznia 1945 roku do wsi wkroczyli czerwonoarmiści. Latem 1945 roku pojawili się pierwsi polscy osadnicy z Wołynia. Pierwszym sołtysem został niejaki Leczycki. Od lat 50. XX w. w Krośnie działało kółko rolnicze (później: Spółdzielnia Kółek Rolniczych). W 1972 roku miejscowość liczyła 211 mieszkańców.

Gospodarka

Zarówno dawniej, jak i obecnie integralną częścią wsi jest Młyn Krosno. We wsi w miejscu dawnego młyna działa duża mieszalnia pasz należąca do firmy Wipasz oraz zakład produkujący stolarkę okienną. Funkcjonuje bar oraz sklep wielobranżowy.

Ludzie związani z miejscowością

• Artur Schumacher (1895–1971) – urodzony w Krośnie właściciel dużego gospodarstwa rolnego znany ze swej działalności społecznej i gospodarczej, członek zarządu powiatu; po wojnie Schumacher był aktywnym działaczem Pasłęckiego Towarzystwa Powiatowego w Itzehoe.

Zabytki

• cmentarzysko ludów kultury wielbarskiej z przełomu I i II w.n.e.
• budynek dawnej kuźni; obecnie własność prywatna, obiekt zaadoptowany na mieszkanie

Bibliografia

Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
Czenczek Józef, Słodownik Lech, Krosno, "Głos Pasłęka" [05.05.2014]