Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie
Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie | |
| |
Rodzaj organizacji | stowarzyszenie |
Profil działalności | edukacja, oświata |
Rok założenia | 1946 |
Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie [OW TUR] – regionalne ogniwo stowarzyszenia powołanego pod patronatem Polskiej Partii Socjalitycznej w celu szerzenia oświaty pośród pracujących.
Spis treści
Historia
Powołanie OW TUR było inicjatywą centralnych władz PPS. Wysłannik Zarządu Głównego TUR Józef Kretkowski doprowadził do spotkania w dniu 26 sierpnia 1946 r. w siedzibie Wojewódzkiego Komitetu PPS w Olsztynie, na którym powołano tymczasowy Zarząd Wojewódzki TUR w Olsztynie w składzie: Henryk Cywiński (przewodniczący), Józef Kretkowski (wiceprzewodniczący), Laura Hess (II wiceprzewodniczący), W. Siwińska (sekretarz), A. Hermankowicz (skarbnik), J. Dworak (członek).
Wszyscy członkowie tymczasowego ZW byli politykami PPS. W późniejszym okresie, po podpisaniu kolejnych porozumień o współpracy pomiędzy PPR i PPS, obsada stanowisk w Oddziale Wojewódzkim, a także w oddziałach powiatowych, realizowana była z zachowaniem parytetu partyjnego i to pomimo statutu zapewniającego wybór władz w drodze demokratycznych głosowań.
Struktura i organizacja
W ramach Zarządu Wojewódzkiego utworzono sekcje: finansowo-gospodarczą, świetlicowo-artystyczną, oświatową.
Struktura terenowa TUR w woj. olsztyńskim obejmowała oddziały w: Bisztynku, Iławie, Jezioranach, Kętrzynie, Mrągowie, Ostródzie, Reszlu i Piszu. Oddziałami powiatowymi kierowały kilkuosobowe zarządy, w których skład wchodzili: przewodniczący, zastępcy przewodniczącego, sekretarz, skarbnik oraz minimum jeden członek zwykły.
Przy każdym oddziale funkcjonowała komisja rewizyjna i sąd koleżeński.
Likwidacja TUR
10 grudnia 1948 r. Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego połączone zostało z Towarzystwem Uniwersytetów Ludowych, tworząc Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych i Ludowych. TURiL rozwiązano w 1950 r., tworząc w jego miejsce Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.
Postępowanie likwidacyjne wobec wojewódzkich struktur TUR prowadził delegat Zarządu Głównego TUR. Oddziały powiatowe likwidowali pełnomocnicy ZW TUR. Przedłużające się procedury związane z zamykaniem ksiąg rachunkowych, przeprowadzaniem inwentaryzacji majątku itp., sprawiły, że oddziały powiatowe funkcjonowały do końca lutego 1949 r., a Zarząd Wojewódzki do 31 maja 1949 r.
Cele i zadania organizacji
OW TUR definiował cele własne jako prowadzenie bezpośredniej pracy oświatowej, działalność repolonizacyjna pośród autochtonów Warmii i Mazur, organizacja zespołów teatralnych, chórów, świetlic, komasacja bibliotek istniejących i tworzenie bibliotek ruchomych, organizacja odczytów i akademii okolicznościowych.
Działalność, członkowie
Oddziały TUR prowadziły tzw. uniwersytety powszechne, kursy dla analfabetów, kursy repolonizacyjne, świetlice, akcje odczytowe i propagandowe, biblioteki.
W lutym 1948 r. w woj. olsztyńskim zarejestrowanych było 475 członków TUR.
Osoby związane z organizacją
Przewodniczącym OW TUR Olsztyn byli kolejno:
- Henryk Cywiński (sierpień 1946 r. – styczeń 1947 r.)
- J. Żugaj (styczeń 1947 r. – luty 1948 r.)
- Jerzy Smoleński (luty – grudzień 1948 r.)
Zobacz też
pl.wikipedia.org, TUR [03.03.2015]
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespoły nr 484, 2837, 2838, 2839.
Bibliografia
M. Korejwo, Nota do inwentarza zespołu Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie nr 42/484.
R. Syrwid, Od partnerstwa do wymuszonej "jedności". Olsztyńska organizacja Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1945–1948, Łódź 2004.