Ukta: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Ukta |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Ukty |
| − | |zdjęcie = Ukta | + | |zdjęcie = Ukta.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół w Ukcie. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ukta_church.JPG Commons Wikimedia] [12.11.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Ukta''' (niem. ''Alt Ukta'') — wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko—mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ruciane—Nida]]. |
| + | Do 1954 roku siedziba [[Gmina Ukta|gminy Ukta]]. W latach 1975—1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 691 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zenon Dziczek]]<ref> [http://www.ruciane-nida.pl/strona-212-Solectwa_Ukta.html/ Strona Gminy Ruciane-Nida] [10.09.2013]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | |||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Miejscowość położona jest we wschodniej części [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]], obejmującej południową część [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]], w odległości 7 km na północny wschód od [[Ruciane-Nida| Rucianego—Nidy]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | W | + | Miejscowość powstała po połączeniu dwóch wsi położonych na przeciwległych brzegach rzeki [[Rzeka Krutynia| Krutyni]]: [[Krutyńska Szklarnia|Krutyńskiej Szklarni]] (''Kruttinger Glashuette''), osady powstałej przy hucie szkła, i osady karczemnej [[Janowo]] (''Johannis Krug'') . W XIX wieku należała do większych ośrodków na terenie [[Puszcza Piska |Puszczy Piskiej]]. W Ukcie znajdował się tartak, fabryka zapałek, wspomniana huta szkła oraz dwa młyny. Nazwa miejscowości pojawiła się wraz z przybyciem w okolice starowierców ([[Filiponi|filiponów]]) w 1832 roku. W 1839 roku miejscowość liczyła 578 mieszkańców. W 1846 powołano [[Parafia ewangelicka w Ukcie|parafię ewangelicką]], a w roku 1864 zakończono budowę kościoła. W 1859 roku Ukta stała się osobną gminą. |
| + | Rozwój turystyki zapoczątkowała budowa linii kolejowej i dworca. W miejscowości w okresie dwudziestolecia międzywojennego działały trzy hotele, a jednym z centralnych punktów wycieczek było zwiedzanie osad starowierców. Po 1945 roku tory zdemontowano, a ruch turystyczny związany ze spływami kajakowymi rozkwitł na nowo w 1989 roku. W czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| wojny]] miejscowość nie została zniszczona, a w 1945 roku liczba mieszkańców wynosiła 500 osób. W latach 1958—1978 działało w Ukcie [[Kino „Krutynia” w Ukcie|kino „Krutynia”]]. | ||
| + | Na terenie miejscowości zachowało się sporo domów z okresu międzywojennego . | ||
| + | Wieś jest siedzibą sołectwa. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Szkolnictwo== |
| − | + | W miejscowości funkcjonuje [[Szkoła Podstawowa w Ukcie |szkoła podstawowa]]<ref>[http://www.spukta.neostrada.pl/ Strona Szkoły Podstawowej w Ukcie] [10.09.2013]</ref>. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | We wsi znajduje się [[lkwim:Biblioteka w Ukcie |Biblioteka Publiczna]], będąca filią [[lkwim:Biblioteka w Rucianem-Nidzie|Biblioteki w Rucianem—Nidzie]]. | |
| − | + | <br/> | |
| − | |||
| − | [[ | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | Wieś jest siedzibą [[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Ukcie |parafii rzymskokatolickiej ]]. Na terenie Ukty znajduje się także filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Mikołajkach |parafii ewangelicko—augsburskiej w Mikołajkach]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Turystyka== |
| − | * | + | *[[Szlak kajakowy Krutyni|szlak kajakowy]]: [[Krutyń]] - Ukta - [[Nowy Most]] - [[Kamień]] oraz odcinek: Ukta - [[Iznota]]; ponad 100-kilometrowy szlak składa się z 20 jezior oraz 10 rzek i rzeczek wtopionych w północną część Puszczy Piskiej, największego zwartego kompleksu leśnego [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Zabytki== | ||
| + | *na zachód od wsi, po lewej stronie drogi Ruciane-Nida - [[Mrągowo]] znajduje się stary [[Cmentarz ewangelicki w Ukcie|cmentarz ewangelicki]] z zachowanymi 20 żeliwnymi krzyżami; mogiły pochodzą z przełomu XIX i XX wieku | ||
| + | *neogotycki [[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Ukcie|kościół]] wzniesiony 1845 roku, we wnętrzu neogotycki ołtarz główny z obrazem "Opłakiwanie Chrystusa" z 2. połowy XVI wieku, którego autorem jest Girolamo Muziano | ||
| + | *drewniana [[Dzwonnica w Ukcie|dzwonnica]] kościelna z dwoma dzwonami z 1846 roku | ||
| + | *ewangelicki cmentarz rodzinny | ||
| + | *ewangelicki cmentarz rodzinny na jeziorem [[Jezioro Wejsunek |Wejsunek]] przy rozwidleniu dróg | ||
| + | *ewangelicki cmentarz zlokalizowany po południowej stronie szosy | ||
| − | <br/> | + | == Bibliografia== |
| + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [16.08.2013] <br/> | ||
| + | [http://www.parafiaukta.pl/index.html/ Strona Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Ukcie] [16.08.2013] | ||
| − | + | {{Przypisy}} | |
| − | + | <references/> | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat piski]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1801-1918]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:47, 12 mar 2015
| Ukta | |
| | |
![Kościół w Ukcie. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Ukta.jpg) Kościół w Ukcie. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Liczba ludności (2010) | 691 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-210 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Ukta | |
| Położenie na mapie Polski  Ukta | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Ukta (niem. Alt Ukta) — wieś sołecka położona w województwie warmińsko—mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane—Nida.
Do 1954 roku siedziba gminy Ukta. W latach 1975—1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 691 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zenon Dziczek[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest we wschodniej części Równiny Mazurskiej, obejmującej południową część Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w odległości 7 km na północny wschód od Rucianego—Nidy.
Dzieje miejscowości
Miejscowość powstała po połączeniu dwóch wsi położonych na przeciwległych brzegach rzeki Krutyni: Krutyńskiej Szklarni (Kruttinger Glashuette), osady powstałej przy hucie szkła, i osady karczemnej Janowo (Johannis Krug) . W XIX wieku należała do większych ośrodków na terenie Puszczy Piskiej. W Ukcie znajdował się tartak, fabryka zapałek, wspomniana huta szkła oraz dwa młyny. Nazwa miejscowości pojawiła się wraz z przybyciem w okolice starowierców (filiponów) w 1832 roku. W 1839 roku miejscowość liczyła 578 mieszkańców. W 1846 powołano parafię ewangelicką, a w roku 1864 zakończono budowę kościoła. W 1859 roku Ukta stała się osobną gminą.
Rozwój turystyki zapoczątkowała budowa linii kolejowej i dworca. W miejscowości w okresie dwudziestolecia międzywojennego działały trzy hotele, a jednym z centralnych punktów wycieczek było zwiedzanie osad starowierców. Po 1945 roku tory zdemontowano, a ruch turystyczny związany ze spływami kajakowymi rozkwitł na nowo w 1989 roku. W czasie wojny miejscowość nie została zniszczona, a w 1945 roku liczba mieszkańców wynosiła 500 osób. W latach 1958—1978 działało w Ukcie kino „Krutynia”. Na terenie miejscowości zachowało się sporo domów z okresu międzywojennego .
Wieś jest siedzibą sołectwa.
Szkolnictwo
W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa[2].
Kultura
We wsi znajduje się Biblioteka Publiczna, będąca filią Biblioteki w Rucianem—Nidzie.
Religia
Wieś jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej . Na terenie Ukty znajduje się także filiał parafii ewangelicko—augsburskiej w Mikołajkach.
Turystyka
- szlak kajakowy: Krutyń - Ukta - Nowy Most - Kamień oraz odcinek: Ukta - Iznota; ponad 100-kilometrowy szlak składa się z 20 jezior oraz 10 rzek i rzeczek wtopionych w północną część Puszczy Piskiej, największego zwartego kompleksu leśnego Pojezierza Mazurskiego
Zabytki
- na zachód od wsi, po lewej stronie drogi Ruciane-Nida - Mrągowo znajduje się stary cmentarz ewangelicki z zachowanymi 20 żeliwnymi krzyżami; mogiły pochodzą z przełomu XIX i XX wieku
- neogotycki kościół wzniesiony 1845 roku, we wnętrzu neogotycki ołtarz główny z obrazem "Opłakiwanie Chrystusa" z 2. połowy XVI wieku, którego autorem jest Girolamo Muziano
- drewniana dzwonnica kościelna z dwoma dzwonami z 1846 roku
- ewangelicki cmentarz rodzinny
- ewangelicki cmentarz rodzinny na jeziorem Wejsunek przy rozwidleniu dróg
- ewangelicki cmentarz zlokalizowany po południowej stronie szosy
Bibliografia
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Bank Danych Lokalnych GUS [16.08.2013]
Strona Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Ukcie [16.08.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Ruciane-Nida [10.09.2013]
- ↑ Strona Szkoły Podstawowej w Ukcie [10.09.2013]
