Orłowo (gmina Nidzica)

Orłowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Nidzica
Sołectwo	Orłowo
Liczba ludności (2010)	225
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Orłowo
Położenie na mapie Polski Orłowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Orłowo (niem. Orlau) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest Edyta Głażewska.

Położenie

Orłowo położone jest nieopodal jeziora Orłowo oraz jeziora Orłowo Małe. Wieś graniczy z dwoma rezerwatami: "Żółwia błotnego" i "Jeziora Orłowo Małe".

Dzieje miejscowości

Wieś lokowano ok. 1379 r. W tym roku komtur ostródzki Burchardt von Mansfeld wystawił przywilej lokacyjny Jakobowi. Zasadźca otrzymał 6 łanów, 1/3 z opłat sądowniczych, czynsz z karczmy oraz prawo swobodnego połowu w jeziorze Orłowo. Mieszkańcy wsi byli zobowiązani do płacenia czynszu w wysokości: 13 szelągów, 2 kur z 56 łanów i dziesięciny w wysokości szefla owsa. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela - Orłowskiego.

W 1437 r. wieś zajmowała powierzchnię 60 łanów: 6 sołtysowych, 18 chłopskich i 22 puste. Ok. 1470 r. Marcin Truchses – komtur ostródzki – nadał Jerzemu z Balic 6 włók na prawie chełmińskim, które przedtem posiadał Maciej Orłowski. W 1493 r. Jan von Tieffen przekazał Marcinowi z Likus 6 włók w Orłowie. Na nowym właścicielu ciążył obowiązek jednej służby zbrojnej. W 1537 r. Orłowo otrzymał starosta niborski - Piotr Kobierzycki. W 1600 r. we wsi mieszkali sami Polacy. W 1644 r. właścicielem miejscowości był podskarbi koronny – Jan Krasiński. W XVII w. wieś była w posiadaniu Michałowskich. W 1717 r. było tu 6 chłopów. Na przełomie XVIII/XIX w. we wsi działał tartak i młyn. Obok funkcjonował także majątek Orłowo, który powstał w 1537 r., kiedy książę Albrecht nadał staroście nidzickiemu - Petrowi von Kobersee 60 łanów na prawie lennym.

Liczba mieszkańców i domów w kolejnych latach:

• 1817 r. – 18 domów, 108 mieszkańców

• 1846 r. – 19 domów, 201 mieszkańców

• 1858 r. – 31 domów, 312 mieszkańców

• 1867 r. – 154 mieszkańców

• 1871 r. – 27 domów, 149 mieszkańców

• 1885 r. – 31 domów, 234 mieszkańców

• 1895 r. – 35 domów, 245 mieszkańców

• 1905 r. – 33 domów, 225 mieszkańców

• 1910 r. – 31 domów, 195 mieszkańców

• 1939 r. – 425 mieszkańców

W dniach 23-28 sierpnia 1914 r. toczyła się bitwa między wojskami niemieckimi i rosyjskimi określana jako bitwa pod Frąknowem, Łyną i Orłowem. Na cmentarzu wojennym w Orłowie spoczywa 326 żołnierzy niemieckich i 1101 rosyjskich.

Gospodarka

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa.

Kultura

We wsi obchodzi się Dzień Żółwia oraz organizuje się coroczne festyny. Działa tu także świetlica oraz Orłowskie Stowarzyszenie Ocal.

Zabytki

• zespół dworsko–parkowy
• folwark z folwarczną zabudową mieszkalną (tzw. czworaki)
• cmentarz rodowy rodziny Fanke
• cmentarz z I wojny światowej

Turystyka

• szlak pieszy o długości 49,9 km – przebieg trasy: Olsztyn – Jaroty – Bartążek – Kielary – Łyna – Ruś – granica rezerwatu Las Warmiński – Łyna – Półwysep Lalka – Kurki – Brzeźno Łyńskie – Orłowo – Łyński Młyn – Dobrzyń

Bibliografia

Kujawski Wojciech, Łyna - Wadąg. Szlak wodny, Olsztyn 2013.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VII, Warszawa 1885.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 202–267.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.10.2014]
Strona Gminy Nidzica [12.10.2014]