Bezledy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Bibliografia)
 
(Nie pokazano 27 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |zdjęcie              = Bezledy. Przejście graniczne.jpg
 
  |zdjęcie              = Bezledy. Przejście graniczne.jpg
  |opis zdjęcia          = Bezledy. Przejście graniczne   
+
  |opis zdjęcia          = Bezledy. Przejście graniczne.<br>Źródło: [http://bartoszyce.wm.pl/ www.bartoszyce.wm.pl]  
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Bezledy ''' (niem. ''Beisleiden'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[gmina Bartoszyce|gminie Bartoszyce]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W latach 1946-1961 wieś wchodziła w skład [[powiat górowski|powiatu górowskiego]].
+
''' Bezledy ''' (niem. ''Beisleiden'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bartoszyce (gmina wiejska)|gminie Bartoszyce]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wchodziła w skład powiatu górowskiego.
 
+
Bezledy w 2010 r. liczyły 1077 mieszkańców.  
Miejscowość w 2010 roku liczyła 1077 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Bezledy, [[Kisity]], [[Głomno]], [[Karolewko]], [[Kromarki]], [[Ganitajny]], [[Lejdy]], [[Styligi]], [[Molwity]], [[Piergozy]], [[Piersele]], [[Solno]], [[Wola (gm. Bartoszyce)|Wola]], [[Wysieka]] i [[Żardyny]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wiesław Błachnio]]<ref>http://gmina-bartoszyce.pl/wykaz-soltysow/ [data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
+
W skład sołectwa wchodzą wsie: Bezledy, [[Kisity]], [[Głomno]], [[Karolewko]], [[Kromarki]], [[Ganitajny]], [[Lejdy]], [[Styligi]], [[Molwity]], [[Piergozy]], [[Piersele]], [[Solno]], [[Wola (gmina Bartoszyce))|Wola]], [[Wysieka]] i [[Żardyny]].  
 
+
Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wiesław Błachnio]]<ref>[http://gmina-bartoszyce.pl/wykaz-soltysow/ Gmina Bartoszyce] [05.03.2014]</ref>.
<br/>
+
W Bezledach znajduje się przejście graniczne.
 
+
<br/><br/>
 +
[[File:Bezledy. Zespół folwarczny.jpg|thumb|right|290px|Bezledy. Zespół folwarczny.<br>Fot. Mieczysław Kalski.]]
 +
[[File:Kaplica w Bezledach.jpg|thumb|right|290px|Kaplica w Bezledach. <br>Fot. Mieczysław Kalski.]]
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równienie Sępopolskiej]], nad strumykiem [[Bezleda]], 9 km na północny zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 51. Znajduje się tu przejście graniczne z [[obwód kaliningradzki|obwodem kaliningradzkim]]. Na południe od wsi położona jest [[Zamkowa Góra (Bezledzkie Grodzisko)|Zamkowa Góra]] o wysokości 106 m n.p.m.
+
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], nad strumykiem Bezleda, 9 km na północny zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]]. Przebiega przez nią droga krajowa nr 51. Znajduje się tu przejście graniczne z [[Obwód kaliningradzki|obwodem kaliningradzkim]]. Na południe od wsi położona jest [[Zamkowa Góra (Bezledzkie Grodzisko)|Zamkowa Góra]] o wysokości 106 m n.p.m.
<br/>
 
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
[[File:Pałac w Bezledach w początkach XX wieku.jpg|thumb|250 px|left|Pałac w Bezledach w początkach XX wieku]]Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z drugiej połowy XIII wieku, gdy wznosił się tu [[Prusowie|pruski]] gród na Zamkowej Górze. Po zdobyciu przez Zakon został on umocniony i w 1274 roku obronił się przed oblężeniem [[Jaćwingowie|Jaćwingów]] dowodzonych przez [[Skomand|Skomanda]]. Nazwa wsi wywodzi się z języka pruskiego: ''baisus'' - wstrętny, ''laydis'' - glina. W późniejszym czasie powstał tu majątek szlachecki o powierzchni 20 łanów, który w połowie XV wieku należał do [[Filip z Bezled|Filipa z Bezled]], członka [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]]. W następnych stuleciach tutejszy majątek znacznie się powiększył i pod koniec XIX wieku obok [[Dzikowo Iławeckie|Dzikowa]] był największym na terenie powiatu. Obejmował wówczas (tj. w 1889 roku) obszar 1846 ha, a w jego skład wchodziły folwarki: [[Bodzewo]], [[Gamzławki]], [[Lejdy]], [[Piergozy]], [[Sądki]], [[Styligi]], [[Wola (gm. Bartoszyce)|Wola]] i [[Wormie]]. Należał w tym czasie do rodziny von Oldenburgów. Do 1945 roku Bezledy należały do [[parafia ewangelicka w Pruskiej Iławie|parafii ewangelickiej w Pruskiej Iławie]].
+
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z drugiej poł. XIII w., gdy wznosił się tu [[Prusowie|pruski]] gród na Zamkowej Górze. Po zdobyciu przez zakon został on umocniony i w 1274 r. obronił się przed oblężeniem [[Jaćwingowie|Jaćwingów]] dowodzonych przez [[Skomand|Skomanda]].  
 
 
Szkołę we wsi założono w połowie XVIII wieku, była ona wspólna dla Bezled i Lejd. W 1935 roku uczęszczało do niej 132 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] uruchomiono ją ponownie.
 
[[File:Bezledy. Zespół folwarczny.jpg|thumb|250 px|left|Bezledy. Zespół folwarczny]]
 
Po 1945 roku na bazie dawnego majątku utworzono tu [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Bezledy]], a w 1966 roku - [[Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych w Bezledach]]. Przy pegeerze działała ferma krów, zakład usług rolnych, zakład remontowo-budowlany oraz zakład usług socjalnych. W latach 1954-1972 w Bezledach znajdowała się siedziba [[gromada Bezledy|gromady]]. Według spisu powszechnego z 1983 roku były tu 32 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztwoy, filia biblioteczna, kino na 60 miejsc, punkt lekarski (później wybudowano ośrodek zdrowia i założono aptekę), klub, sklep wielobranżowy oraz kuźnia.
 
 
 
  
Liczba mieszkańców
+
Nazwa wsi wywodzi się z języka pruskiego: ''baisus'' (wstrętny) i  ''laydis'' (glina).
  
1857 - 200 osób
+
W późniejszym czasie powstał tu majątek szlachecki o powierzchni 20 łanów, który w poł. XV w. należał do [[Filip z Bezled|Filipa z Bezled]], członka [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]].
  
1933 - 568 osób (łącznie z Lejdami)
+
W następnych stuleciach tutejszy majątek znacznie się powiększył i pod koniec XIX w. obok [[Dzikowo Iławeckie|Dzikowa]] był największym na terenie powiatu. Obejmował wówczas (tj. w 1889 r.) obszar 1846 ha, a w jego skład wchodziły folwarki: [[Bodzewo]], [[Gamzławki]], Lejdy, Piergozy, [[Sądki]], [[Styligi]], Wola i [[Wormie]]. Miejscowe dobra należały w tym czasie do rodziny von Oldenburgów. Do 1945 r. Bezledy należały do parafii ewangelickiej w Pruskiej Iławie (dzisiejszy Bagrationowsk w obwodzie kaliningradzkim).
  
1939 - 554 osoby (łącznie z Lejdami)
+
Szkołę we wsi założono w połowie XVIII w., była ona wspólna dla Bezled i Lejd. W 1935 r. uczęszczało do niej 132 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie.
 +
Po 1945 r. na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, a w 1966 r. – Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych w Bezledach. Przy pegeerze działała ferma krów, zakład usług rolnych, zakład remontowo-budowlany oraz zakład usług socjalnych.
  
1983 - 823 osoby
+
W latach 1954–1972 w Bezledach znajdowała się siedziba gromady. Według spisu powszechnego z 1983 roku były tu 32 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztowy, filia biblioteczna, kino z 60 miejscami, punkt lekarski (później wybudowano ośrodek zdrowia i założono aptekę), klub, sklep wielobranżowy oraz kuźnia.
 
<br/>
 
  
 +
Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:
 +
*1857 – 200 osób
 +
*1933 – 568 osób (łącznie z Lejdami)
 +
*1939 – 554 osoby (łącznie z Lejdami)
 +
*1983 – 823 osoby
 
== Edukacja ==
 
== Edukacja ==
*[[Gimnazjum im. Straży Granicznej w Bezledach]]
+
*[[Gimnazjum w Bezledach|Gimnazjum im. Straży Granicznej]]
*[[Szkoła Podstawowa im. 20 Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej w Bezledach]]
+
*[[Szkoła Podstawowa im. 20 Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej w Bezledach|Szkoła Podstawowa im. 20 Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej]]
 
 
<br/>
 
  
 
== Kultura ==
 
== Kultura ==
*[[lkwim:Dom Kultury w Bezledach|Dom Kultury w Bezledach]], który od 1979 roku organizuje [[lkwim: Plener Plastyki Nieprofesjonalnej „Bezledy”|Plenery Plastyki Nieprofesjonalnej "Bezledy"]].
+
*[[lkwim:Dom Kultury w Bezledach|Dom Kultury w Bezledach]], który od 1979 r. organizuje [[lkwim: Plener Plastyki Nieprofesjonalnej "Bezledy"|Plenery Plastyki Nieprofesjonalnej "Bezledy"]].
[[File:Kaplica w Bezledach.jpg|thumb|250 px|right|Kaplica w Bezledach]]
 
<br/>
 
 
 
 
== Sport ==
 
== Sport ==
 
*[[Gminny Klub Sportowy "Granica" w Bezledach]]
 
*[[Gminny Klub Sportowy "Granica" w Bezledach]]
 
<br/>
 
 
 
== Turystyka ==
 
== Turystyka ==
*We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne, należące do [[Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "WARMIACY"| Bartoszyckiego Stowarzyszenia Agroturystyki "WARMIACY"]]
+
We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne należące do [[Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "Warmiacy"| Bartoszyckiego Stowarzyszenia Agroturystyki "Warmiacy"]]
 
 
<br/>
 
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[lkwim: Jan Bachar| Jan Bachar]] (ur. 1951) - animator kultury, organizator Plenerów Plastyki Nieprofesjonalnej "Bezledy", malarz amator, rzeźbiarz, poeta
+
*[[lkwim: Jan Bachar| Jan Bachar]] (ur. 1951) animator kultury, organizator Plenerów Plastyki Nieprofesjonalnej "Bezledy", malarz amator, rzeźbiarz, poeta
*[[Filip z Bezled]] - członek Związku Pruskiego, właściciel Bezled
+
*[[Filip z Bezled]] członek Związku Pruskiego, właściciel Bezled
*[[lkwim: Stanisław Łapka|Stanisław Łapka]] (ur. 1966) - rzeźbiarz amator, mieszka, pracuje i tworzy w Bezledach
+
*[[lkwim: Stanisław Łapka|Stanisław Łapka]] (ur. 1966) rzeźbiarz amator, mieszka, pracuje i tworzy w Bezledach
*[[lkwim: Jerzy Wojciech Makowski|Jerzy Wojciech Makowski]] (ur. 1958) - muzyk, instruktor muzyki, dyrektor [[Dom Kultury w Bezledach|Domu Kultury w Bezledach]]
+
*[[lkwim: Jerzy Wojciech Makowski|Jerzy Wojciech Makowski]] (ur. 1958) muzyk, instruktor muzyki, dyrektor [[Dom Kultury w Bezledach|Domu Kultury w Bezledach]]
*[[Elard von Oldenburg-Januschau]] (1855-1937) - konserwatywny polityk pruski, w latach 1898-1910 i 1930-1933 poseł do [[Reichstag|Reichstagu]]; właściciel Bezled (a także [[Januszewo|Januszewa]])
+
*[[Elard von Oldenburg-Januschau]] (1855-1937) konserwatywny polityk pruski, w latach 1898–1910 i 1930–1933 poseł do Reichstagu, właściciel Bezled (a także [[Januszewo|Januszewa]])
*[[lkwim: Janusz Petryszyn|Janusz Petryszyn]] (ur. 1963) - rzeźbiarz amator, instruktor Pracowni Rzeźby przy Domu Kultury w Bezledach
+
*[[lkwim: Janusz Petryszyn|Janusz Petryszyn]] (ur. 1963) – rzeźbiarz-amator, instruktor Pracowni Rzeźby przy Domu Kultury w Bezledach
 
 
<br/>
 
 
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*Park
+
*park
*Zespół folwarczny (pięć budynków)
+
*zespół folwarczny (pięć budynków)
*Kaplica filialna pw. św. Jana Chrzciciela z XIX wieku, dawniej ewangelicka, obecnie rzymskokatolicka, z XIX wieku
+
*kaplica filialna pw. św. Jana Chrzciciela z XIX w., dawniej ewangelicka, obecnie rzymskokatolicka
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
#''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_wiejska/201/Planowanie_i_zagospodarowanie_przestrzenne/| Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,bezledy.html| Polska Niezwykła] [data dostępu: 5.03.2014]
 
<br/>
 
 
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 
+
== Bibliografia ==
 +
''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/>
 +
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_wiejska/201/Planowanie_i_zagospodarowanie_przestrzenne/ bip.warmia.mazury.pl, Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,bezledy.html polskniezwykła.pl] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1701/pl/i/bezledy_-_resztki_parku_palacowego_i_kaplica_rodowa ciekawemazury.pl] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Gmina Bartoszyce]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Bartoszyce (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1201-1300]]

Aktualna wersja na dzień 07:32, 14 kwi 2015

Bezledy

Bezledy. Przejście graniczne.Źródło: www.bartoszyce.wm.pl
Bezledy. Przejście graniczne.
Źródło: www.bartoszyce.wm.pl
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Gmina Bartoszyce
Liczba ludności (2010) 1077
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Bezledy
Bezledy
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Bezledy
Bezledy
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bezledy (niem. Beisleiden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wchodziła w skład powiatu górowskiego. Bezledy w 2010 r. liczyły 1077 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Bezledy, Kisity, Głomno, Karolewko, Kromarki, Ganitajny, Lejdy, Styligi, Molwity, Piergozy, Piersele, Solno, Wola, Wysieka i Żardyny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesław Błachnio[1]. W Bezledach znajduje się przejście graniczne.

Bezledy. Zespół folwarczny.
Fot. Mieczysław Kalski.
Kaplica w Bezledach.
Fot. Mieczysław Kalski.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, nad strumykiem Bezleda, 9 km na północny zachód od Bartoszyc. Przebiega przez nią droga krajowa nr 51. Znajduje się tu przejście graniczne z obwodem kaliningradzkim. Na południe od wsi położona jest Zamkowa Góra o wysokości 106 m n.p.m.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z drugiej poł. XIII w., gdy wznosił się tu pruski gród na Zamkowej Górze. Po zdobyciu przez zakon został on umocniony i w 1274 r. obronił się przed oblężeniem Jaćwingów dowodzonych przez Skomanda.

Nazwa wsi wywodzi się z języka pruskiego: baisus (wstrętny) i laydis (glina).

W późniejszym czasie powstał tu majątek szlachecki o powierzchni 20 łanów, który w poł. XV w. należał do Filipa z Bezled, członka Związku Pruskiego.

W następnych stuleciach tutejszy majątek znacznie się powiększył i pod koniec XIX w. obok Dzikowa był największym na terenie powiatu. Obejmował wówczas (tj. w 1889 r.) obszar 1846 ha, a w jego skład wchodziły folwarki: Bodzewo, Gamzławki, Lejdy, Piergozy, Sądki, Styligi, Wola i Wormie. Miejscowe dobra należały w tym czasie do rodziny von Oldenburgów. Do 1945 r. Bezledy należały do parafii ewangelickiej w Pruskiej Iławie (dzisiejszy Bagrationowsk w obwodzie kaliningradzkim).

Szkołę we wsi założono w połowie XVIII w., była ona wspólna dla Bezled i Lejd. W 1935 r. uczęszczało do niej 132 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie. Po 1945 r. na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, a w 1966 r. – Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych w Bezledach. Przy pegeerze działała ferma krów, zakład usług rolnych, zakład remontowo-budowlany oraz zakład usług socjalnych.

W latach 1954–1972 w Bezledach znajdowała się siedziba gromady. Według spisu powszechnego z 1983 roku były tu 32 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztowy, filia biblioteczna, kino z 60 miejscami, punkt lekarski (później wybudowano ośrodek zdrowia i założono aptekę), klub, sklep wielobranżowy oraz kuźnia.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

  • 1857 – 200 osób
  • 1933 – 568 osób (łącznie z Lejdami)
  • 1939 – 554 osoby (łącznie z Lejdami)
  • 1983 – 823 osoby

Edukacja

Kultura

Sport

Turystyka

We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne należące do Bartoszyckiego Stowarzyszenia Agroturystyki "Warmiacy"

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

  • park
  • zespół folwarczny (pięć budynków)
  • kaplica filialna pw. św. Jana Chrzciciela z XIX w., dawniej ewangelicka, obecnie rzymskokatolicka

Przypisy

  1. Gmina Bartoszyce [05.03.2014]

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl, Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
polskniezwykła.pl [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]