Parafia pw. św. Jakuba w Olsztynie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Parafia infobox
 
{{Parafia infobox
 
  |nazwa                  = Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie
 
  |nazwa                  = Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie
−
  |grafika                = katedraolsztyn.jpg
+
  |grafika                = katedra olsztyn.jpg
−
  |podpis grafiki          = Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie, źródło: [http://archwarmia.pl/parafie/parafie/olsztyn-parafia-wspolkatedralna-swietego-jakuba/ Archidiecezja Warmińska]  
+
  |podpis grafiki          = Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Olsztyn_Katedra.jpg Wikimedia Commons]  
 
  |siedziba                = Olsztyn
 
  |siedziba                = Olsztyn
 
  |adres                  = ul. Staszica 12, 10-025 Olsztyn  
 
  |adres                  = ul. Staszica 12, 10-025 Olsztyn  
Linia 12: Linia 12:
 
  |1. jednostka nazwa      = warmińska
 
  |1. jednostka nazwa      = warmińska
 
  |2. jednostka typ        = Dekanat  
 
  |2. jednostka typ        = Dekanat  
−
  |2. jednostka nazwa      = Olsztyn I - Śródmieście
+
  |2. jednostka nazwa      = Olsztyn I – Śródmieście
 
  |obiekt sakralny funkcja = Kościół
 
  |obiekt sakralny funkcja = Kościół
−
  |obiekt sakralny        = [[lkwim:Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]]
+
  |obiekt sakralny        = Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie
 
  |dzień wspomnienia      =  
 
  |dzień wspomnienia      =  
−
  |www                    = [http://katedra.olsztyn.pl/ Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie]
+
  |www                    = [http://katedra.olsztyn.pl/ www.katedra.olsztyn.pl]
−
}}<br/>
+
}}
 +
[[image:dom pielgrzyma.jpg|thumb|right|290px|Dom Pielgrzyma przy Bazylice. Przed Domem figura św. Jakuba Starszego wykonana współcześnie w Toruniu<br>Źródło: Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
[[image:figura jakuba2.jpg|thumb|right|290px|Figura św. Jakuba Starszego po obudowaniu i dodaniu tablicy w 2015 r.<br>Źródło: Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
''' Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie ''' – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie [[Olsztyn]] I – Śródmieście, należącym do archidiecezji warmińskiej. [[lkwim:Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie|Kościół parafialny]] znajduje się przy ul. S. Staszica 12 w [[Olsztyn|Olsztynie]]. Od 1997 roku proboszczem parafii jest ks. kap. hon. kan. dr [[Andrzej Lesiński]].
 +
<br><br>
 +
== Historia parafii ==
 +
[[lkwim:Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie |Kościół Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]] zbudowano prawdopodobnie w latach 1370–1380 przy północno-wschodnim narożniku murów obronnych miasta. Ukończono go na przełomie XIV i XV w. po dziesięcioleciach budowy. Jest najstarszą budowlą sakralną w mieście, a także unikatowym zabytkiem w skali całego regionu. Halową budowlę o trzech nawach wzniesiono z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce. Charakterystycznymi elementami jej gotyckiego stylu architektonicznego są m.in. strzeliste, witrażowe okna, ozdobne szczyty ze sterczynami i dekorowana tynkowanymi blendami wieża wybudowana na planie kwadratu. Wieża pierwotnie miała trzy murowane kondygnacje i drewnianą nadbudowę. Swą obecną postać, liczącą siedem kondygnacji, zyskała dopiero pod koniec XVI w. Po nakryciu dachem namiotowym z renesansową latarnią jej wierzchołek sięga 70 metrów. W 1721 r. przy wieży dobudowano dwie kaplice. Na przestrzeni wieków kościół był wielokrotnie niszczony, remontowany i przebudowywany. <br/>
  
−
''' Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie ''' — rzymskokatolicka parafia leżąca w [[Dekanat Olsztyn I - Śródmieście|dekanacie Olsztyn I - Śródmieście]] należącym do [[archidiecezja warmińska | archidiecezji warmińskiej]]. Kościół parafialny znajduje się przy ul. Staszica 12 w [[Olsztyn|Olsztynie]]. Od 1997 roku proboszczem parafii jest ks. kap. hon. kan. dr [[Andrzej Lesiński]].
+
Najtrudniejszym okresem dla świątyni okazał się wiek XIX, kiedy zostało niemal doszczętnie zniszczone jej wyposażenie. Zimą 1807 roku napoleońskie wojska po bitwie pod Pruską Iławką zamknęły we wnętrzu kościoła około półtora tysiąca rosyjskich jeńców, którzy w obronie przez siarczystym mrozem, spalili wszystko, co można było spalić. Wywołany przez nich pożar naruszył konstrukcję budowli, przez co w 1819 r. zawaliło się jej sklepienie. Do odbudowy świątyni doszło w II połowie XIX w.  
  
−
== Historia parafii ==
+
Pod koniec tego stulecia budowlę doświadczył kolejny pożar, który zniszczył ołtarz główny. Obecnie poszczególne części wnętrza świątyni wieńczą dwa rodzaje sklepień: nawę główną sklepienie sieciowe, natomiast dwie nawy boczne – sklepienia kryształowe. Uwagę zwraca ostrołukowy portal wejścia głównego, który jest charakterystyczną cechą gotyku. We wnętrzu kościoła możemy zobaczyć m.in.: zachowane z okresu średniowiecza tabernakulum z renesansową dekoracją malarską i gotycką kratą, marmurową chrzcielnicę z XVII w., barokowe figury przedstawiające postacie świętych, tron arcybiskupów warmińskich, ambonę z 1913 r. czy pochodzące z nieistniejącego już kościoła w [[Braniewo|Braniewie]] bogato zdobione ławy z późnego gotyku. Na uwagę zasługują też organy odrestaurowane w latach 2006–2008. Na przełomie XIX i XX w. grał na nich wybitny kompozytor [[lkwim:Feliks Nowowiejski|Feliks Nowowiejski]], który pełnił tu funkcję organisty. Od 1979 r. świątynia jest miejscem corocznych [[lkwim:Olsztyńskie Koncerty Organowe|Olsztyńskich Koncertów Organowych]]. W kościele znajdują się relikwie św. Wojciecha, które do Olsztyna trafiły prosto z Gniezna. Od 1965 r. świątynia stała się grobowcem biskupów warmińskich.
−
[[lkwim:Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie |Kościół Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]] zbudowano prawdopodobnie w latach 1370–1380 przy północno-wschodnim narożniku murów obronnych miasta. Ukończono go na przełomie XIV i XV w. po dziesięcioleciach budowy. Jest najstarszą budowlą sakralną w mieście, a także unikatowym zabytkiem w skali całego regionu. Halową budowlę o trzech nawach wzniesiono z czerwonej cegły, na kamiennej podmurówce. Charakterystycznymi elementami jej gotyckiego stylu architektonicznego są m.in. strzeliste, witrażowe okna, ozdobne szczyty ze sterczynami i dekorowana tynkowanymi blendami wieża wybudowana na planie kwadratu. Wieża pierwotnie miała trzy murowane kondygnacje i drewnianą nadbudowę. Swą obecną postać, liczącą siedem kondygnacji, zyskała dopiero pod koniec XVI w. Po nakryciu dachem namiotowym z renesansową latarnią jej wierzchołek sięga 70 metrów. W 1721 r. przy wieży dobudowano dwie kaplice. Na przestrzeni wieków kościół był wielokrotnie niszczony, remontowany i przebudowywany. <br/>
 
 
<br/>
 
<br/>
−
Najtrudniejszym okresem dla świątyni okazał się wiek XIX, kiedy zostało niemal doszczętnie zniszczone jej wyposażenie. Zimą 1807 roku napoleońskie wojska po bitwie pod Pruską Iławką zamknęły we wnętrzu kościoła około półtora tysiąca rosyjskich jeńców, którzy w obronie przez siarczystym mrozem, spalili wszystko, co można było spalić. Wywołany przez nich pożar naruszył konstrukcję budowli, przez co w 1819 r. zawaliło się jej sklepienie. Do odbudowy świątyni doszło w II połowie XIX w. Pod koniec tego stulecia budowlę doświadczył kolejny pożar, który zniszczył ołtarz główny. Obecnie poszczególne części wnętrza świątyni wieńczą dwa rodzaje sklepień: nawę główną sklepienie sieciowe, natomiast dwie nawy boczne – sklepienia kryształowe. Uwagę zwraca ostrołukowy portal wejścia głównego, który jest charakterystyczną cechą gotyku. We wnętrzu kościoła możemy zobaczyć m.in.: zachowane z okresu średniowiecza tabernakulum z renesansową dekoracją malarską i gotycką kratą, marmurową chrzcielnicę z XVII w., barokowe figury przedstawiające postacie świętych, tron arcybiskupów warmińskich, ambonę z 1913 r. czy pochodzące z nieistniejącego już kościoła w Braniewie bogato zdobione ławy z późnego gotyku. Na uwagę zasługują też organy odrestaurowane w latach 2006–2008. Na przełomie XIX i XX w. grał na nich wybitny kompozytor [[lkwim:Feliks Nowowiejski|Feliks Nowowiejski]], który pełnił tu funkcję organisty. Od 1979 r. świątynia jest miejscem corocznych [[lkwim:Olsztyńskie Koncerty Organowe|Olsztyńskich Koncertów Organowych]]. W kościele znajdują się relikwie św. Wojciecha, które do Olsztyna trafiły prosto z Gniezna. Od 1965 r. świątynia stała się grobowcem biskupów warmińskich.
+
Szczególnie cenne są [[lkwim: Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie| spiżowe wrota olsztyńskiej katedry]], autorstwa prof. [[Gustaw Zemła|Gustawa Zemły]], wykonane w pracowni Tomasza Zwolińskiego, oddane do użytku w 2001 r. Drzwi stanowią nietypowy pomnik pontyfikatu papieża Jana Pawła II oraz pamiątkę jego pobytu w Olsztynie. Wrota zostały poświęcone 6 maja 2001 r., podczas uroczystości upamiętniających dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Olsztynie, w ramach czwartej pielgrzymki apostolskiej do Polski. Uroczystości przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk, zaś homilię wygłosił abp metropolita warmiński [[Edmund Piszcz]].
−
<br/>
+
 
−
Na uwagę zasługują [[lkwim: Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie| spiżowe wrota olsztyńskiej katedry]], autorstwa prof. [[Gustaw Zemła|Gustawa Zemły]], wykonane w pracowni Tomasza Zwolińskiego, oddane do użytku w 2001 r. Drzwi stanowią nietypowy pomnik pontyfikatu papieża Jana Pawła II oraz pamiątkę jego pobytu w Olsztynie. Wrota zostały poświęcone 6 maja 2001 r., podczas uroczystości upamiętniających dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Olsztynie, w ramach czwartej pielgrzymki apostolskiej do Polski.  
+
Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. [[Jan Hanowski|Jana Hanowskiego]], który uratował olsztyńskie kościoły przed spaleniem przez Rosjan. Kolejnemu proboszczowi – ks. [[Stanisław Chrzanowski|Stanisławowi Chrzanowskiemu]] – świątynia zawdzięcza konserwację i złocenia ołtarza głównego w 1950 roku oraz malowanie wnętrza kościoła. W latach 1959–1960 ksiądz proboszcz [[Antoni Jagłowski]] przystosował północną nawę do stałej adoracji Najświętszego Sakramentu oraz ufundował centralny marmurowy ołtarz soborowy. <br/>
  
−
Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. [[Jan Hanowski|Jana Hanowskiego]], który uratował olsztyńskie kościoły przed spaleniem przez Rosjan. Kolejnemu proboszczowi, którym był ksiądz [[Stanisław Chrzanowski]], świątynia zawdzięcza konserwację i złocenia ołtarza głównego w 1950 roku oraz malowanie wnętrza kościoła. W latach 1959–1960. Ksiądz proboszcz [[Antoni Jagłowski]] przystosował północną nawę do stałej adoracji Najświętszego Sakramentu oraz ufundował centralny marmurowy ołtarz soborowy. <br/>
+
Rozpoczęte dzieło przystosowania świątyni do soborowej odnowy liturgicznej podjął i ukończył ksiądz [[Tadeusz Borkowski]]. Wśród licznych prac podjętych przez tego gorliwego duszpasterza, miłośnika sztuki kościelnej, należy wymienić ułożenie nowej posadzki marmurowej w nawie środkowej, wykonanie nowych ławek dębowych, instalacje nowych witraży oraz wykonanie stylowych żyrandoli i kinkietów.
 +
Ksiądz Tadeusz Borkowski zasługuje na szczególne uznanie wśród proboszczów parafii św. Jakuba. Uchodził za sumiennego, skromnego i zasadniczego duszpasterza. Dbał o bliski kontakt z parafianami, wizyty duszpasterskie odbywał przez cały rok, kontynuując wprowadzony przez poprzednika zwyczaj kolędy "bezpieniężnej". W czasie tych wizyt pomagał parafianom w rozwiązywaniu problemów życiowych, starał się ratować rozpadające się rodziny, wskazywał drogi wyjścia z nałogów, wspierał materialnie. Szczególnie znany był z posługi sakramentu namaszczenia chorych i spowiedzi. We wspomnieniu pośmiertnym na łamach "Posłańca Warmińskiego" biskup [[Julian Wojtkowski]] określił ks. Borkowskiego mianem "męczennika konfesjonału", wskazując na 51-letnią posługę olsztyńskiego proboszcza, rozpoczętą w 1950. Młody ksiądz został wówczas spowiednikiem alumnów [[Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej Hosianum w Olsztynie|"Hosianum"]] i działalności tej nie przerwał nawet w czasie półrocznej pracy w [[Galiny|Galinach]]. Studenci "Hosianum" nadali mu przydomek "Vianney", nawiązujący do osoby wyniesionego na ołtarze francuskiego proboszcza Jana Marii Vianneya. W katedrze ks. Borkowski odprawiał regularnie msze południowe, wprowadził również codzienną adorację Najświętszego Sakramentu. Z dużym zaangażowaniem zajmował się opieką duszpasterską nad dziećmi. Pracy duszpasterskiej we wszystkich wspomnianych wyżej wymiarach nie zaprzestał po przejściu w stan spoczynku, w ostatnich latach życia podkreślając znaczenie i przygotowując parafian do 2000 roku jubileuszowego. W 2003 roku mieszkańcy Olsztyna wybrali go laureatem plebiscytu [[lkwim:Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia|Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia]].<br/>
 
<br/>
 
<br/>
−
Rozpoczęte dzieło przystosowanie świątyni do soborowej odnowy liturgicznej podjął i ukończył ksiądz [[Tadeusz Borkowski]]. Wśród licznych prac podjętych przez tego gorliwego duszpasterza, miłośnika sztuki kościelnej, należy wymienić ułożenie nowej posadzki marmurowej w nawie środkowej, wykonanie nowych ławek dębowych, instalacje nowych witraży oraz wykonanie stylowych żyrandoli i kinkietów. Ksiądz Tadeusz Borkowski zasługuje na szczególne uznanie Wśród proboszczów parafii św. Jakuba. Uchodził za sumiennego, skromnego i zasadniczego duszpasterza. Dbał o bliski kontakt z parafianami, wizyty duszpasterskie odbywał przez cały rok, kontynuując wprowadzony przez poprzednika zwyczaj kolędy "bezpieniężnej". W czasie tych wizyt pomagał parafianom w rozwiązywaniu problemów życiowych, starał się ratować rozpadające się rodziny, wskazywał drogi wyjścia z nałogów, wspierał materialnie. Szczególnie znany był z posługi sakramentu namaszczenia chorych i spowiedzi. We wspomnieniu pośmiertnym na łamach "Posłańca Warmińskiego" biskup Julian Wojtkowski określił ks. Borkowskiego mianem "męczennika konfesjonału", wskazując na 51-letnią posługę olsztyńskiego proboszcza, rozpoczętą w 1950 - młody ksiądz został wówczas spowiednikiem alumnów "Hosianum" i działalności tej nie przerwał nawet w czasie półrocznej pracy w Galinach. Studenci "Hosianum" nadali mu przydomek "Vianney", nawiązujący do osoby wyniesionego na ołtarze francuskiego proboszcza Jana Marii Vianneya. W katedrze ks. Borkowski odprawiał regularnie msze południowe, wprowadził również codzienną adorację Najświętszego Sakramentu. Z dużym zaangażowaniem zajmował się opieką duszpasterską nad dziećmi. Pracy duszpasterskiej we wszystkich wspomnianych wyżej wymiarach nie zaprzestał po przejściu w stan spoczynku, w ostatnich latach życia podkreślając znaczenie i przygotowując parafian do 2000 roku jubileuszowego. W 2003 roku mieszkańcy Olsztyna wybrali go laureatem plebiscytu [[lkwim:Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia|Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia]].<br/>
+
W 1998 roku z inspiracji księdza arcybiskupa dra [[Edmund Piszcz|Edmunda Piszcza]] obecny proboszcz ksiądz [[Andrzej Lesiński]] rozpoczął kapitalny remont wszystkich elewacji zewnętrznych bazyliki katedralnej. Prace trwały cztery lata.
 
<br/>
 
<br/>
−
W 1998 roku z inspiracji Księdza Arcybiskupa dra [[Edmunda Piszcza]], obecny proboszcz ksiądz [[Andrzej Lesiński]] rozpoczął kapitalny remont wszystkich elewacji zewnętrznych bazyliki katedralnej. Prace trwały cztery lata. 
+
Od 1945 roku Olsztyn stał się siedzibą najpierw Administratorów Apostolskich, a od 1972 roku, w efekcie normalizacji administracji kościelnej na ziemiach zachodnich i północnych, rezydują w Olsztynie biskupi warmińscy. W 1992 roku decyzją Ojca Świętego Jana Pawła II diecezja warmińska została podniesiona do rangi archidiecezji, a Olsztyn stał się siedzibą Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego. Kościół św. Jakuba wskutek tych historycznych przeobrażeń został podniesiony do godności współkatedry, czyli stanowi katedrę Biskupów Warmińskich na równi z [[lkwim:Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku|bazyliką katedralną we Fromborku]]. Równocześnie jest miejscem Służby Bożej Warmińskiej Kapituły Katedralnej. W 2004 roku Jan Paweł II podniósł tę świątynią do godności bazyliki mniejszej, co zostało udokumentowane spiżowymi insygniami papieskimi na ścianie frontowej kościoła.  
−
Na szczególną uwagę zasługują [[lkwim: Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie| spiżowe wrota olsztyńskiej katedry]], autorstwa prof. Gustawa Zemły, wykonane w pracowni Tomasza Zwolińskiego, oddane do użytku w 2001 r. Drzwi stanowią nietypowy pomnik pontyfikatu papieża Jana Pawła II oraz pamiątką jego pobytu w Olsztynie. Wrota zostały poświęcone 6 maja 2001 r., podczas uroczystości upamiętniających dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Olsztynie, w ramach czwartej pielgrzymki apostolskiej do Polski. Uroczystości przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk, zaś homilię wygłosił abp metropolita warmiński Edmund Piszcz.
 
−
<br/>
 
−
Od 1945 roku Olsztyn stał się siedzibą najpierw Administratorów Apostolskich, a od 1972 roku, w efekcie normalizacji administracji kościelnej na ziemiach zachodnich i północnych, rezydują w Olsztynie Biskupi Warmińscy. W 1992 roku decyzją Ojca Świętego Jana Pawła II diecezja warmińska została podniesiona do rangi archidiecezji, a Olsztyn stał się siedzibą Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego. Kościół św. Jakuba wskutek tych historycznych przeobrażeń został podniesiony do godności współkatedry, czyli stanowi katedrę Biskupów Warmińskich na równi z bazyliką katedralną we Fromborku. Równocześnie jest miejscem Służby Bożej Warmińskiej Kapituły Katedralnej. W 2004 roku Papież Jan Paweł II podniósł tę świątynią do godności bazyliki mniejszej, co zostało udokumentowane spiżowymi insygniami papieskimi na ścianie frontowej kościoła. Do 31 grudnia 2013 roku do parafii należała również [[lkwim:Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie|Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego]] znajdująca się w Olsztynie przy zbiegu dzisiejszych ulic Grunwaldzkiej i Jagiełły.
 
−
 
 
−
 
 
−
 
 
  
−
<br/>
+
Do 31 grudnia 2013 roku do parafii należała również [[lkwim:Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie|Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego]] znajdująca się w Olsztynie przy zbiegu dzisiejszych ulic Grunwaldzkiej i W. Jagiełły.
  
−
== Kler parafialny ==
+
== Duchowni parafii ==
−
'''Proboszczowie:'''
+
Zobacz:  
−
*[[Jan Runge]] (od 1452)
+
*''Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945 roku)'', Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003.<br/>
−
*[[Arnold Trumpe]] (od 1481)
+
*''Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945–1992)'', Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006.<br/>
−
*[[Andrzej Schonberg]] (od 1510)
 
−
*[[Walenty Steinpik]] (od 1532)
 
−
*[[Szymon Pfaff]] (od 1546)
 
−
*[[Andrzej Humann]] (od 1566)
 
−
*[[Seweryn Wildschutz]] (od 1571)
 
−
*[[Mateusz Schacht]] (od 1577)
 
−
*[[Jakub Lobbe]] (1579)
 
−
*[[Tomasz Rehagen]] (od 1579)
 
−
*[[Achacy Lauterwald]] (od 1587)
 
−
*[[Ambroży Merten]] (od 1597)
 
−
*[[Achacy Lauterwald]] (od 1602)
 
−
*[[Michał Ciaricius]] (od 1609)
 
−
*[[Michał Schambogen]] (od 1616)
 
−
*[[Samson Roman]] (od 1618)
 
−
*[[Grzegorz Bruchmann]] (od 1624)
 
−
*[[Laurenty Schulz]] (od 1625)
 
−
*[[Piotr Madiger]] (od 1630)
 
−
*[[Jerzy Hoghaus]] (od 1640)
 
−
*[[Jerzy Homann]] (od 1645)
 
−
*[[Eustachy Rauschius]] (od 1646)
 
−
*[[Andrzej Zagórny]] (od 1670)
 
−
*[[Szymon Wagner]] (od 1674)
 
−
*[[Laurenty Błoński|Laurenty Franciszek Błoński]] (od 1679)
 
−
*[[Marcin Burchert|Marcin Ignacy Burchert]] (od 1699)
 
−
*[[Jan Grotkowski]] (od 1708)
 
−
*[[Antoni Hintz|Antoni Kosma Hintz]] (od 1710)
 
−
*[[Mateusz Preiß]] (od 1710)
 
−
*[[Szymon Lorkowski|Szymon Franciszek Lorkowski]] (od 1714)
 
−
*[[Mateusz Jan Sich]] (od 1731)
 
−
*[[Andrzej Fiebergk|Andrzej Piotr Fiebergk]] (od 1752)
 
−
*[[Józef Ludwich ]] (od 1761)
 
−
*[[Kazimierz Michalski|Kazimierz Sebastian Michalski]] (od 1766)
 
−
*[[Maciej de Ludwich|Maciej Bonawentura de Ludwich]] (od 1784)
 
−
*[[Michał Lentz]] (od 1800)
 
−
*[[Joachim Schöller]] (od 1806)
 
−
*[[Michał Olszynski]] (od 1811)
 
−
*[[Franciszek Marcpolowski]] (od 1814)
 
−
*[[Andrzek Heck]] (od 1825)
 
−
*[[Walenty Blockhagen]] (od 1838)
 
−
*[[Piotr Pruss]] (od 1854)
 
−
*[[August Karau]] (od 1865)
 
−
*[[Józef Teschner]] (od 1897)
 
−
*[[Juliusz Weichsel]] (od 1913)
 
−
*[[Andrzej Czeczka]] (od 1924)
 
−
*[[Hubert Czechowski]] (od 1930)
 
−
*[[Jan Hanowski]] (1924–1948)
 
−
*[[Stanisław Chrzanowski]] (1948–1953)
 
−
*[[August Szarnowski]] (1953–1956)
 
−
*[[Stanisław Chrzanowski]] (1956–1961)
 
−
*[[Antoni Jagłowski]] (1961–1969)
 
−
*[[Tadeusz Borkowski]] (1969–1997)
 
−
*[[Andrzej Lesiński]] (od 1997)
 
−
<br/>
 
  
 
== Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii ==
 
== Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii ==
Linia 106: Linia 53:
 
*[http://archwarmia.pl/archidiecezja/zakony-i-zgromadzenia/zakony-i-zgromadzenia-zenskie/franciszkanki-rodziny-maryi/ Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi]
 
*[http://archwarmia.pl/archidiecezja/zakony-i-zgromadzenia/zakony-i-zgromadzenia-zenskie/franciszkanki-rodziny-maryi/ Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi]
 
*[http://archwarmia.pl/archidiecezja/zakony-i-zgromadzenia/zakony-i-zgromadzenia-zenskie/uczennice-boskiego-mistrza/ Zgromadzenie Sióstr Pobożnych Uczennic Boskiego Mistrza]
 
*[http://archwarmia.pl/archidiecezja/zakony-i-zgromadzenia/zakony-i-zgromadzenia-zenskie/uczennice-boskiego-mistrza/ Zgromadzenie Sióstr Pobożnych Uczennic Boskiego Mistrza]
−
<br/>
 
 
== Grupy działające na terenie parafii ==
 
== Grupy działające na terenie parafii ==
 
*Chór parafialny
 
*Chór parafialny
Linia 115: Linia 61:
 
==Galeria zdjęć==
 
==Galeria zdjęć==
 
<gallery mode=packed heights=210px caption="Parafia pw. św. Jakuba w Olsztynie" class="left">
 
<gallery mode=packed heights=210px caption="Parafia pw. św. Jakuba w Olsztynie" class="left">
−
Plik:olsztynkatedra7.jpg|Ambona w katedrze w Olsztynie, autor: Andrzej Otrębski, źródło:  [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Olsztyn_katedra_ambona.jpg Wikimedia Commons] [27.10.2014]
+
Plik:olsztynkatedra7.jpg|<center>Ambona w katedrze w Olsztynie, autor: Andrzej Otrębski, źródło:  [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Olsztyn_katedra_ambona.jpg Wikimedia Commons] [27.10.2014]
−
Plik:olsztynkatedra9.jpg|Wnętrze katedry w Olsztynie, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Olsztyn_-_Katedra_-_wn%C4%99trze_011.jpg Wikimedia Commons] [27.10.2014]
+
Plik:olsztynkatedra9.jpg|<center>Wnętrze katedry w Olsztynie, autor: Ludwig Schneider, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Olsztyn_-_Katedra_-_wn%C4%99trze_011.jpg Wikimedia Commons] [27.10.2014]
−
Plik:tborkowski.jpg|Najpopularniejszy_Olsztynianin_650-lecia ks. Tadeusz Borkowski — laureat plebiscytu "Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia (2003)" fot. z lat 60-tych XX wieku, Olsztyn), ze Zbiorów WBP w Olsztynie, źródło: [http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/ Leksykon Kutury Warmii i Mazur] [25.09.2014]]]
+
Plik:tborkowski.jpg|<center>ks. Tadeusz Borkowski — laureat plebiscytu "Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia (2003)" fot. z lat 60-tych XX wieku, Olsztyn), ze Zbiorów WBP w Olsztynie, źródło: [http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/ Leksykon Kutury Warmii i Mazur] [25.09.2014]
−
Plik:katedraolsztyn2.jpg|Olsztyn. Kościół św. Jakuba. Dolna część wieży. Fotograf Müller Karl 1929. ©IS PAN Zbiory fotograficzne Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu z zasobów Instytutu Sztuki PAN, źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#338/pl/r/olsztyn_-_zabytkowa_bazylika_konkatedralna_sw._jakuba_apostola Ciekawe Mazury] [21.09.2014]
 
 
</gallery>
 
</gallery>
 +
 
== Zobacz też ==
 
== Zobacz też ==
 
[http://archwarmia.pl/ Archidiecezja Warmińska]<br/>
 
[http://archwarmia.pl/ Archidiecezja Warmińska]<br/>
−
[http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Drzwi_Papieskie_w_Konkatedrze_pw._%C5%9Bw._Jakuba_w_Olsztynie Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie]<br/>
+
[http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Drzwi_Papieskie_w_Konkatedrze_pw._%C5%9Bw._Jakuba_w_Olsztynie Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie, leksykonkultury.ceik.eu]<br/>
−
[http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Kaplica_Jerozolimska_pw._Krzy%C5%BCa_%C5%9Awi%C4%99tego_w_Olsztynie Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie]<br/>
+
[http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Kaplica_Jerozolimska_pw._Krzy%C5%BCa_%C5%9Awi%C4%99tego_w_Olsztynie Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie, leksykonkultury.ceik.eu]<br/>
−
[http://www.olsztyn24.com/news/8762-czy-bedzie-ulica-ks-borkowskiego.html olsztyn.24.pl ''Czy będzie ulica ks. Borkowskiego?''] [22.09.2014]<br/>
+
[http://www.olsztyn24.com/news/8762-czy-bedzie-ulica-ks-borkowskiego.html olsztyn.24.pl ''Czy będzie ulica ks. Borkowskiego?'', olsztyn24.com] [22.09.2014]<br/>
−
<br/>
 
−
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej'', red. Bronisław Magdziarz, Olsztyn 1999<br/>
+
''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej'', red. Bronisław Magdziarz, Olsztyn 1999.<br/>
−
''Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945roku)'', Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003<br/>
+
''Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945 roku)'', Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003.<br/>
−
''Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945-1992)'', Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006<br/>
+
''Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945–1992)'', Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006.<br/>
−
[http://archwarmia.pl/parafie/parafie/olsztyn-parafia-wspolkatedralna-swietego-jakuba/ Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie]] [22.09.2014]<br/>
+
[http://archwarmia.pl/parafie/parafie/olsztyn-parafia-wspolkatedralna-swietego-jakuba/ Archidiecezja Warmińska]] [22.09.2014]<br/>
 
<br/>
 
<br/>
  
−
[[Kategoria: Kościół]]
+
−
[[Kategoria: Kościół Rzymskokatolicki]]
+
[[Kategoria: Kościół rzymskokatolicki]]
 
[[Kategoria: Parafie rzymskokatolickie]]
 
[[Kategoria: Parafie rzymskokatolickie]]
 
[[Kategoria: Archidiecezja warmińska]]
 
[[Kategoria: Archidiecezja warmińska]]

Aktualna wersja na dzień 11:46, 31 sie 2015

Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie
Źródło: Wikimedia Commons
Źródło: Wikimedia Commons
Siedziba Olsztyn
Adres ul. Staszica 12, 10-025 Olsztyn
Data powołania 1452 r.
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Archidiecezja warmińska
Dekanat Olsztyn I – Śródmieście
Kościół Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie
www.katedra.olsztyn.pl
Dom Pielgrzyma przy Bazylice. Przed Domem figura św. Jakuba Starszego wykonana współcześnie w Toruniu
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka
Figura św. Jakuba Starszego po obudowaniu i dodaniu tablicy w 2015 r.
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Olsztyn I – Śródmieście, należącym do archidiecezji warmińskiej. Kościół parafialny znajduje się przy ul. S. Staszica 12 w Olsztynie. Od 1997 roku proboszczem parafii jest ks. kap. hon. kan. dr Andrzej Lesiński.

Historia parafii

Kościół Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie zbudowano prawdopodobnie w latach 1370–1380 przy północno-wschodnim narożniku murów obronnych miasta. Ukończono go na przełomie XIV i XV w. po dziesięcioleciach budowy. Jest najstarszą budowlą sakralną w mieście, a także unikatowym zabytkiem w skali całego regionu. Halową budowlę o trzech nawach wzniesiono z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce. Charakterystycznymi elementami jej gotyckiego stylu architektonicznego są m.in. strzeliste, witrażowe okna, ozdobne szczyty ze sterczynami i dekorowana tynkowanymi blendami wieża wybudowana na planie kwadratu. Wieża pierwotnie miała trzy murowane kondygnacje i drewnianą nadbudowę. Swą obecną postać, liczącą siedem kondygnacji, zyskała dopiero pod koniec XVI w. Po nakryciu dachem namiotowym z renesansową latarnią jej wierzchołek sięga 70 metrów. W 1721 r. przy wieży dobudowano dwie kaplice. Na przestrzeni wieków kościół był wielokrotnie niszczony, remontowany i przebudowywany.

Najtrudniejszym okresem dla świątyni okazał się wiek XIX, kiedy zostało niemal doszczętnie zniszczone jej wyposażenie. Zimą 1807 roku napoleońskie wojska po bitwie pod Pruską Iławką zamknęły we wnętrzu kościoła około półtora tysiąca rosyjskich jeńców, którzy w obronie przez siarczystym mrozem, spalili wszystko, co można było spalić. Wywołany przez nich pożar naruszył konstrukcję budowli, przez co w 1819 r. zawaliło się jej sklepienie. Do odbudowy świątyni doszło w II połowie XIX w.

Pod koniec tego stulecia budowlę doświadczył kolejny pożar, który zniszczył ołtarz główny. Obecnie poszczególne części wnętrza świątyni wieńczą dwa rodzaje sklepień: nawę główną sklepienie sieciowe, natomiast dwie nawy boczne – sklepienia kryształowe. Uwagę zwraca ostrołukowy portal wejścia głównego, który jest charakterystyczną cechą gotyku. We wnętrzu kościoła możemy zobaczyć m.in.: zachowane z okresu średniowiecza tabernakulum z renesansową dekoracją malarską i gotycką kratą, marmurową chrzcielnicę z XVII w., barokowe figury przedstawiające postacie świętych, tron arcybiskupów warmińskich, ambonę z 1913 r. czy pochodzące z nieistniejącego już kościoła w Braniewie bogato zdobione ławy z późnego gotyku. Na uwagę zasługują też organy odrestaurowane w latach 2006–2008. Na przełomie XIX i XX w. grał na nich wybitny kompozytor Feliks Nowowiejski, który pełnił tu funkcję organisty. Od 1979 r. świątynia jest miejscem corocznych Olsztyńskich Koncertów Organowych. W kościele znajdują się relikwie św. Wojciecha, które do Olsztyna trafiły prosto z Gniezna. Od 1965 r. świątynia stała się grobowcem biskupów warmińskich.
Szczególnie cenne są spiżowe wrota olsztyńskiej katedry, autorstwa prof. Gustawa Zemły, wykonane w pracowni Tomasza Zwolińskiego, oddane do użytku w 2001 r. Drzwi stanowią nietypowy pomnik pontyfikatu papieża Jana Pawła II oraz pamiątkę jego pobytu w Olsztynie. Wrota zostały poświęcone 6 maja 2001 r., podczas uroczystości upamiętniających dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Olsztynie, w ramach czwartej pielgrzymki apostolskiej do Polski. Uroczystości przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk, zaś homilię wygłosił abp metropolita warmiński Edmund Piszcz.

Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. Jana Hanowskiego, który uratował olsztyńskie kościoły przed spaleniem przez Rosjan. Kolejnemu proboszczowi – ks. Stanisławowi Chrzanowskiemu – świątynia zawdzięcza konserwację i złocenia ołtarza głównego w 1950 roku oraz malowanie wnętrza kościoła. W latach 1959–1960 ksiądz proboszcz Antoni Jagłowski przystosował północną nawę do stałej adoracji Najświętszego Sakramentu oraz ufundował centralny marmurowy ołtarz soborowy.

Rozpoczęte dzieło przystosowania świątyni do soborowej odnowy liturgicznej podjął i ukończył ksiądz Tadeusz Borkowski. Wśród licznych prac podjętych przez tego gorliwego duszpasterza, miłośnika sztuki kościelnej, należy wymienić ułożenie nowej posadzki marmurowej w nawie środkowej, wykonanie nowych ławek dębowych, instalacje nowych witraży oraz wykonanie stylowych żyrandoli i kinkietów. Ksiądz Tadeusz Borkowski zasługuje na szczególne uznanie wśród proboszczów parafii św. Jakuba. Uchodził za sumiennego, skromnego i zasadniczego duszpasterza. Dbał o bliski kontakt z parafianami, wizyty duszpasterskie odbywał przez cały rok, kontynuując wprowadzony przez poprzednika zwyczaj kolędy "bezpieniężnej". W czasie tych wizyt pomagał parafianom w rozwiązywaniu problemów życiowych, starał się ratować rozpadające się rodziny, wskazywał drogi wyjścia z nałogów, wspierał materialnie. Szczególnie znany był z posługi sakramentu namaszczenia chorych i spowiedzi. We wspomnieniu pośmiertnym na łamach "Posłańca Warmińskiego" biskup Julian Wojtkowski określił ks. Borkowskiego mianem "męczennika konfesjonału", wskazując na 51-letnią posługę olsztyńskiego proboszcza, rozpoczętą w 1950. Młody ksiądz został wówczas spowiednikiem alumnów "Hosianum" i działalności tej nie przerwał nawet w czasie półrocznej pracy w Galinach. Studenci "Hosianum" nadali mu przydomek "Vianney", nawiązujący do osoby wyniesionego na ołtarze francuskiego proboszcza Jana Marii Vianneya. W katedrze ks. Borkowski odprawiał regularnie msze południowe, wprowadził również codzienną adorację Najświętszego Sakramentu. Z dużym zaangażowaniem zajmował się opieką duszpasterską nad dziećmi. Pracy duszpasterskiej we wszystkich wspomnianych wyżej wymiarach nie zaprzestał po przejściu w stan spoczynku, w ostatnich latach życia podkreślając znaczenie i przygotowując parafian do 2000 roku jubileuszowego. W 2003 roku mieszkańcy Olsztyna wybrali go laureatem plebiscytu Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia.

W 1998 roku z inspiracji księdza arcybiskupa dra Edmunda Piszcza obecny proboszcz ksiądz Andrzej Lesiński rozpoczął kapitalny remont wszystkich elewacji zewnętrznych bazyliki katedralnej. Prace trwały cztery lata.
Od 1945 roku Olsztyn stał się siedzibą najpierw Administratorów Apostolskich, a od 1972 roku, w efekcie normalizacji administracji kościelnej na ziemiach zachodnich i północnych, rezydują w Olsztynie biskupi warmińscy. W 1992 roku decyzją Ojca Świętego Jana Pawła II diecezja warmińska została podniesiona do rangi archidiecezji, a Olsztyn stał się siedzibą Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego. Kościół św. Jakuba wskutek tych historycznych przeobrażeń został podniesiony do godności współkatedry, czyli stanowi katedrę Biskupów Warmińskich na równi z bazyliką katedralną we Fromborku. Równocześnie jest miejscem Służby Bożej Warmińskiej Kapituły Katedralnej. W 2004 roku Jan Paweł II podniósł tę świątynią do godności bazyliki mniejszej, co zostało udokumentowane spiżowymi insygniami papieskimi na ścianie frontowej kościoła.

Do 31 grudnia 2013 roku do parafii należała również Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego znajdująca się w Olsztynie przy zbiegu dzisiejszych ulic Grunwaldzkiej i W. Jagiełły.

Duchowni parafii

Zobacz:

  • Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945 roku), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003.
  • Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945–1992), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006.

Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii

Grupy działające na terenie parafii

  • Chór parafialny
  • Odnowa w Duchu Świętym
  • Wspólnota Krwi Chrystusa
  • Żywy Różaniec
  • Służba Liturgiczna

Galeria zdjęć

  • Parafia pw. św. Jakuba w Olsztynie
  • Ambona w katedrze w Olsztynie, autor: Andrzej Otrębski, źródło: Wikimedia Commons [27.10.2014]
  • Wnętrze katedry w Olsztynie, autor: Ludwig Schneider, źródło: Wikimedia Commons [27.10.2014]
  • ks. Tadeusz Borkowski — laureat plebiscytu "Najpopularniejszy Olsztynianin 650-lecia (2003)" fot. z lat 60-tych XX wieku, Olsztyn), ze Zbiorów WBP w Olsztynie, źródło: Leksykon Kutury Warmii i Mazur [25.09.2014]

Zobacz też

Archidiecezja Warmińska
Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie, leksykonkultury.ceik.eu
Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie, leksykonkultury.ceik.eu
olsztyn.24.pl Czy będzie ulica ks. Borkowskiego?, olsztyn24.com [22.09.2014]

Bibliografia

Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, red. Bronisław Magdziarz, Olsztyn 1999.
Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945 roku), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003.
Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945–1992), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006.
Archidiecezja Warmińska] [22.09.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Parafia_pw._św._Jakuba_w_Olsztynie&oldid=153117”