Barczewko: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Barczewko | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
| Linia 8: | Linia 7: | ||
|dopełniacz wsi = Barczewka | |dopełniacz wsi = Barczewka | ||
|zdjęcie = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.jpg | |zdjęcie = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku | + | |opis zdjęcia = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | |||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Barczewko''' (niem. ''Alt Wartenburg'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[ | + | '''Barczewko''' (niem. ''Alt Wartenburg'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Barczewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2009 roku miejscowość liczyła 513 mieszkańców. Funkcję sołtysa pełni [[Ewa Bąk]]<ref>[http://www.stat.gov.pl/| Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013]</ref>. |
| − | W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2009 roku miejscowość liczyła 513 | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| + | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad [[Jezioro Wadąg| | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad jeziorem[[Jezioro Wadąg| Wadąg]], w odległości 13 km na północny wschód od [[Olsztyn|Olsztyna]]. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | W 1325 roku wybudowano pierwszą w tej części [[Warmia|Warmii]] strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z osadą został zniszczony w | + | W 1325 roku wybudowano pierwszą w tej części [[Warmia|Warmii]] strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z osadą został zniszczony w 1354 r. podczas najazdu Litwinów. W 1364 roku biskup [[Jan Stryprock]] odnowił lokację miejscowości, zakładając 7 km dalej na wschód miasto [[Barczewo]]. Miejscowa ludność teren po dawnym zamku nazywała Starym Miastem. W roku 1376 biskup warmiński [[Henryk III Sorbom]] w miejscu dawnej osady założył nową wieś na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]], a jej pierwszym sołtysem został niejaki Henryk z Blanek. W okresie międzywojennym w Barczewku działało koło [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]], a w 1937 roku powstała polska biblioteka. |
| + | |||
| + | ==Odkrycie archeologiczne== | ||
| + | W 2014 r. pod Barczewkiem odkryto średniowieczną osadę Alt Wartenburg. Została ona spalona przez księcia litewskiego Kiejsuta w 1354 r. W 2015 r. odsłonięto podczas wykopalisk cmentarzysko z XIV w. Nad wykopaliskami pracowali wspólnie naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego oraz niemieckiego Uniwersytetu w Getyndze <ref>http://wiadomosci.onet.pl/olsztyn/warminskie-pompeje-odslaniaja-tajemnice/3dnv8n</ref>. | ||
| + | |||
| + | ==Szkolnictwo== | ||
| + | W miejscowości działa filia [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łęgajnach|Zespołu Szkolno–Przedszkolnego w Łęgajnach]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | |
| − | W | + | ==Kultura== |
| + | W tutejszym [[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku|kościele pw. św. Wawrzyńca]] corocznie odbywają się koncerty organizowane w ramach [[lkwim:Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie|Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Karol Langwald]] ( | + | *[[Karol Langwald]] (1886–1945) – urodzony w Barczewku ksiądz katolicki, działacz oświatowy, członek Związku Polaków w Niemczech |
| − | [[ | + | *[[Mateusz Grunenberg]] (1787–1863) – nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf |
| + | *[[Franciszek Schnarbach]] (1905–1947) – nauczyciel | ||
| + | *[[Jan Szadowski]] (1834–1914) – ksiądz katolicki, działacz religijno–społeczny, obrońca mowy polskiej, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1887–1889. | ||
| + | *[[Walenty Gotzheim]] (1804–1874) – ksiądz i misjonarz, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1842–1874. | ||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
| − | * | + | *niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: Barczewo – [[Lamkowo]] – Barczewko – Barczewo |
| − | * | + | *szlak samochodowy: [[Olsztyn]] – [[Potryty]] – [[Tejstymy]] – [[Górowo (gmina Kolno) |Górowo]] – [[Maruny]] – Barczewko – [[Bałdy]] – Olsztyn |
| − | * | + | *[[Gospodarstwo agroturystyczne ''Janczary'' w Barczewku|gospodarstwo agroturystyczne ''Janczary'']] |
| + | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *murowany [[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku|kościół]] z lat 1782–1784; przebudowany w latach 1889–1893 |
| − | * | + | *kapliczki przydrożne z I połowy XIX i początków XX wieku |
| − | * | + | *zabytkowa zabudowa wiejska |
| − | *[[Cmentarz w Barczewku| | + | *[[Cmentarz w Barczewku|cmentarz]] z grobami warmińskimi z początku XX wieku |
| − | * | + | *grodzisko ''Stare Miasto'' - pruskie grodzisko, centrum dawnych włości Gunelauken, pierwotne miejsce lokacji Barczewa |
| + | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny'', Gady 2011.<br/> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | ''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/| Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.domwarminski.pl/| Dom Warmiński] [13.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/ Ciekawe Mazury] [05.06.2014] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | <references/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:24, 10 wrz 2015
| Barczewko | |
| | |
 Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Barczewo |
| Liczba ludności (2009) | 513 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Barczewko | |
| Położenie na mapie Polski  Barczewko | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Barczewko (niem. Alt Wartenburg) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2009 roku miejscowość liczyła 513 mieszkańców. Funkcję sołtysa pełni Ewa Bąk[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
W 1325 roku wybudowano pierwszą w tej części Warmii strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z osadą został zniszczony w 1354 r. podczas najazdu Litwinów. W 1364 roku biskup Jan Stryprock odnowił lokację miejscowości, zakładając 7 km dalej na wschód miasto Barczewo. Miejscowa ludność teren po dawnym zamku nazywała Starym Miastem. W roku 1376 biskup warmiński Henryk III Sorbom w miejscu dawnej osady założył nową wieś na prawie chełmińskim, a jej pierwszym sołtysem został niejaki Henryk z Blanek. W okresie międzywojennym w Barczewku działało koło Związku Polaków w Niemczech, a w 1937 roku powstała polska biblioteka.
Odkrycie archeologiczne
W 2014 r. pod Barczewkiem odkryto średniowieczną osadę Alt Wartenburg. Została ona spalona przez księcia litewskiego Kiejsuta w 1354 r. W 2015 r. odsłonięto podczas wykopalisk cmentarzysko z XIV w. Nad wykopaliskami pracowali wspólnie naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego oraz niemieckiego Uniwersytetu w Getyndze [2].
Szkolnictwo
W miejscowości działa filia Zespołu Szkolno–Przedszkolnego w Łęgajnach.
Kultura
W tutejszym kościele pw. św. Wawrzyńca corocznie odbywają się koncerty organizowane w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego.
Ludzie związani z miejscowością
- Karol Langwald (1886–1945) – urodzony w Barczewku ksiądz katolicki, działacz oświatowy, członek Związku Polaków w Niemczech
- Mateusz Grunenberg (1787–1863) – nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf
- Franciszek Schnarbach (1905–1947) – nauczyciel
- Jan Szadowski (1834–1914) – ksiądz katolicki, działacz religijno–społeczny, obrońca mowy polskiej, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1887–1889.
- Walenty Gotzheim (1804–1874) – ksiądz i misjonarz, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1842–1874.
Turystyka
- niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: Barczewo – Lamkowo – Barczewko – Barczewo
- szlak samochodowy: Olsztyn – Potryty – Tejstymy – Górowo – Maruny – Barczewko – Bałdy – Olsztyn
- gospodarstwo agroturystyczne Janczary
Zabytki
- murowany kościół z lat 1782–1784; przebudowany w latach 1889–1893
- kapliczki przydrożne z I połowy XIX i początków XX wieku
- zabytkowa zabudowa wiejska
- cmentarz z grobami warmińskimi z początku XX wieku
- grodzisko Stare Miasto - pruskie grodzisko, centrum dawnych włości Gunelauken, pierwotne miejsce lokacji Barczewa
Bibliografia
Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
Dom Warmiński [13.12.2013]
Ciekawe Mazury [05.06.2014]
