Potryty

Potryty
Dworek w Potrytach. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jeziorany
Liczba ludności (2022)	228
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Potryty
Położenie na mapie Polski Potryty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zabytkowy młyn w Potrytach.
Fot. Mieczysław Kalski

Potryty (niem. Potritten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 299 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Artur Romanowski.

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, nad rzeką Symsarną, w odległości 9,4 km od Jezioran. W pobliżu znajdują się jeziora: Blanki, Ustnik oraz Spągi.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w pierwszej połowie XIV wieku. Nie uniknęła zniszczeń związanych z wojną polsko–krzyżacką w latach 1519–1521, co w znacznym stopniu spowolniło jej rozwój oraz doprowadziło do częściowego wyludnienia. Na przepływającej tuż przy wsi rzece od XVIII wieku funkcjonował młyn wodny. W 1785 roku wieś wchodziła w skład parafii w Jezioranach i liczyła 13 domów. W 1820 roku liczba budynków mieszkalnych wzrosła do 15. W końcu XIX i pierwszej połowie XX wieku majątek ziemski o powierzchni 280 ha należał do rodziny von Marquard. W latach dwudziestych XX wieku w Potrytach funkcjonowały dwa młyny i tartak. Wraz z zakończeniem II wojny światowej w miejscowości zaczęła osiedlać się polska ludność. Po 1945 roku we wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne, w którym zorganizowano dojazdowy punkt lekarski. Obecnie w miejscowości działa mała elektrownia wodna.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. – 92 osoby

• 1885 r. – 167 osób

• 1900 r. – 161 osób

• 1905 r. – 349 osób

Zabytki

• dwór barokowy z XVIII wieku
• zespół dworsko–folwarczny z przełomu XIX i XX wieku: oficyna, czworak, kuźnia, tartak, dawny zajazd, obory, budynki gospodarcze
• park podworski o charakterze krajobrazowym; powierzchnia – ok. 1,5 ha; wiek drzewostanu: 70-100 lat; przez park przepływa rzeka Symsarna
• młyn z urządzeniami technicznymi oraz dom młynarza z początku XIX stulecia
• dwie zabytkowe kapliczki warmińskie
• cmentarzysko z epoki brązu zlokalizowane na terenie wsi

Turystyka

• szlak samochodowy: Olsztyn – Potryty – Tejstymy – Górowo – Maruny – Barczewko – Bałdy – Olsztyn

Bezpieczeństwo

We wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Bibliografia

Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [21.12.2013]
Ciekawe Mazury [21.12.2013]
Dom Warmiński [21.12.2013]
Moje Mazury [21.12.2013]
Wikipedia [21.12.2013]