Biesowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Biesowo | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Biesowa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = biesowo2.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 17: | Linia 16: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = 342 | |liczba ludności = 342 | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 89 | |strefa numeracyjna = (+48) 89 | ||
|kod pocztowy = 11-300 | |kod pocztowy = 11-300 | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | [[image:Mogiły dawnych mieszkańców Biesowa na miejscowym cmentarzu.jpg|thumb|right|290px|Mogiły dawnych mieszkańców Biesowa na miejscowym cmentarzu.<br> Fot. Mieczysław Kalski]] |
| + | ''' Biesowo''' (niem. ''Gross Bössau '') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biskupiec]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 342 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Janusz Radziszewski]]<ref> [http://www.bip.biskupiec.pl/16742,23074/23074/ Strona Gminy Biskupiec]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest na pograniczu [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]] i [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]], nad południowym brzegiem jeziora [[Jezioro Tejstymy| Tejstymy]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 65. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś powstała w 1354 roku jako dobra szlacheckie. Obejmowała wówczas 60 łanów gruntów na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] z 10 latami [[Wolnizna|wolnizny]]. Właściciele – rycerze: Mikołaj i Santirme – podzielili nadany obszar w ten sposób, że na 20 łanach założyli folwark: późniejsze [[Biesówko]], zaś na pozostałych 40 łanach osadzili chłopów, którzy byli zobowiązani do pracy w folwarku. Ponadto rycerze otrzymali zezwolenie na założenie młyna na prawie chełmińskim. W 1486 roku Biesowo i Biesówko przeszły w posiadanie [[Kapituła dobromiejska|kapituły dobromiejskiej]], a Biesówko zostało zamienione w [[Wieś czynszowa|wieś czynszową]]. W drugiej połowie XVI wieku powstała w Biesowie karczma. Wieś poważnie ucierpiała w czasie [[Wojny polsko-szwedzkie|wojen szwedzkich]] – zarówno w 1633, jak i 1656 roku. |
| − | + | Kościół w Biesowie powstał najprawdopodobniej wkrótce po założeniu wsi, został zniszczony podczas [[Wojna polsko-krzyżacka 1519–1521|ostatniej wojny polsko–krzyżackiej]]; odbudowany w drugiej połowie XVI wieku. Po raz kolejny uległ zniszczeniu na początku XX wieku (w wyniku pożaru); nowy kościół poświęcono w 1911 roku. | |
| − | + | Początkowo w Biesowie działała szkoła parafialna. W 1935 roku do tutejszej szkoły uczęszczało 77 dzieci, zaś zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Ponadto w Biesowie działała pod koniec XIX wieku biblioteczka polska [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]]; ponownie polską bibliotekę założono tu w 1920 roku. | |
| − | |||
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. W 2003 roku miejscowość zwyciężyła w konkursie na najpiękniejszą wieś Warmii i Mazur. | |
| − | + | W Biesowie corocznie organizowane jest [[Warmińska Uczta Pierogowa|Święto Pieroga]], propagujące tradycje kulinarne Warmii, Mazur i Powiśla. | |
| − | |||
| + | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | + | *1820 r. – 234 osoby | |
| − | + | *1857 r. – 397 osób | |
| − | + | *1933 r. – 560 osób | |
| − | + | *1939 r. – 659 osób | |
| − | + | *1988 r. – 398 osób | |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *budynek dawnego zajazdu, później urzędu pocztowego, wraz z otoczeniem | |
| + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Antoniego Padewskiego w Biesowie|kościół parafialny]] z drugiej połowy XVI wieku, zniszczony, odbudowany na początku XX wieku | ||
| + | *[[Cmentarz w Biesowie|cmentarz]] parafialny; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |I wojny światowej]], w której pochowanych jest co najmniej dwóch żołnierzy armii niemieckiej i trzech armii rosyjskiej, poległych w sierpniu 1914 roku | ||
| + | *ceglany [[Młyn w Biesowie|młyn]] z XIX wieku, zlokalizowany na zachód od kościoła | ||
| + | *klasycystyczna [[Kaplica w Biesowie|kaplica przydrożna]] | ||
| + | *kurhan, leżący na wschód od Biesowa | ||
| + | == Turystyka == | ||
| + | *Szlak rowerowy: [[Biskupiec]] – [[Rzeck]] – [[Rasząg]] – [[Zabrodzie]] – [[Kobułty]] – [[Parelskie Wzgórza]] – [[Lipowo (gmina Biskupiec) |Lipowo]] – [[Stanclewo]] – [[Bredynki]] – [[Dębowo]] – [[Czerwonka (gmina Biskupiec)|Czerwonka]] – Biesowo – [[Jezioro Galk]] – [[Jezioro Dadaj]]. | ||
| − | == | + | ==Multimedia== |
| − | + | {{#ev:youtube|eZ8TrQ0OTJ4|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}} | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'',Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [15.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [15.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [15.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [15.09.2013] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 83: | Linia 89: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | |||
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 08:54, 9 maj 2016
| Biesowo | |
| | |
 Fot. Mieczysław Kalski
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Biskupiec |
| Liczba ludności (2010) | 342 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 11-300 |
| Tablice rejestracyjne | NOL |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Biesowo | |
| Położenie na mapie Polski  Biesowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Biesowo (niem. Gross Bössau ) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 342 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janusz Radziszewski[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Pojezierza Mrągowskiego, nad południowym brzegiem jeziora Tejstymy; przebiega przez nią droga krajowa nr 65.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1354 roku jako dobra szlacheckie. Obejmowała wówczas 60 łanów gruntów na prawie chełmińskim z 10 latami wolnizny. Właściciele – rycerze: Mikołaj i Santirme – podzielili nadany obszar w ten sposób, że na 20 łanach założyli folwark: późniejsze Biesówko, zaś na pozostałych 40 łanach osadzili chłopów, którzy byli zobowiązani do pracy w folwarku. Ponadto rycerze otrzymali zezwolenie na założenie młyna na prawie chełmińskim. W 1486 roku Biesowo i Biesówko przeszły w posiadanie kapituły dobromiejskiej, a Biesówko zostało zamienione w wieś czynszową. W drugiej połowie XVI wieku powstała w Biesowie karczma. Wieś poważnie ucierpiała w czasie wojen szwedzkich – zarówno w 1633, jak i 1656 roku.
Kościół w Biesowie powstał najprawdopodobniej wkrótce po założeniu wsi, został zniszczony podczas ostatniej wojny polsko–krzyżackiej; odbudowany w drugiej połowie XVI wieku. Po raz kolejny uległ zniszczeniu na początku XX wieku (w wyniku pożaru); nowy kościół poświęcono w 1911 roku.
Początkowo w Biesowie działała szkoła parafialna. W 1935 roku do tutejszej szkoły uczęszczało 77 dzieci, zaś zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Ponadto w Biesowie działała pod koniec XIX wieku biblioteczka polska Towarzystwa Czytelni Ludowych; ponownie polską bibliotekę założono tu w 1920 roku.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. W 2003 roku miejscowość zwyciężyła w konkursie na najpiękniejszą wieś Warmii i Mazur.
W Biesowie corocznie organizowane jest Święto Pieroga, propagujące tradycje kulinarne Warmii, Mazur i Powiśla.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. – 234 osoby
- 1857 r. – 397 osób
- 1933 r. – 560 osób
- 1939 r. – 659 osób
- 1988 r. – 398 osób
Zabytki
- budynek dawnego zajazdu, później urzędu pocztowego, wraz z otoczeniem
- kościół parafialny z drugiej połowy XVI wieku, zniszczony, odbudowany na początku XX wieku
- cmentarz parafialny; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest co najmniej dwóch żołnierzy armii niemieckiej i trzech armii rosyjskiej, poległych w sierpniu 1914 roku
- ceglany młyn z XIX wieku, zlokalizowany na zachód od kościoła
- klasycystyczna kaplica przydrożna
- kurhan, leżący na wschód od Biesowa
Turystyka
- Szlak rowerowy: Biskupiec – Rzeck – Rasząg – Zabrodzie – Kobułty – Parelskie Wzgórza – Lipowo – Stanclewo – Bredynki – Dębowo – Czerwonka – Biesowo – Jezioro Galk – Jezioro Dadaj.
Multimedia
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny,Gdynia 2012.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [15.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [15.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [15.09.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [15.09.2013]
Przypisy
<references>
