Huta Żuławska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Ludzie związani z miejscowością)
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =       
 
  |dopełniacz wsi        =       
  |zdjęcie              =  Huta Żuławska. Dom podcieniowy. Lata 1920-1940.jpg
+
  |zdjęcie              =   
  |opis zdjęcia          =  Huta Żuławska. Dom podcieniowy. Lata 1920-1940
+
  |opis zdjęcia          =   
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Huta Żuławska ''' (niem. ''Hütte'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[gmina Milejewo|gminie Milejewo]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo elbląskie|województwa elbląskiego]].
+
''' Huta Żuławska ''' (niem. ''Hütte'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Milejewo (gmina wiejska)|gminie Milejewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do [[województwo elbląskie|województwa elbląskiego]].
 
+
Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Kamil Szabliński]]<ref>[http://milejewo-ug.bip-wm.pl/public/?id=89390 Urząd Gminy w Milejewie] </ref>.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Teresa Olender]]<ref>http://milejewo-ug.bip-wm.pl/public/?id=89390 [data dostępu: 5.05.2014]</ref>.
+
<br/><br/>
 
+
[[File: Zabytkowy dom podcieniowy w Hucie Żuławskiej.jpg|thumb|right|290px|Zabytkowy dom podcieniowy w Hucie Żuławskiej.<br>Fot. aspiryna. <br>Źródło: [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-19-1-1984.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu]]]
<br/>
+
[[File: Dworek w Hucie Żuławskiej.jpg|thumb|right|290px|Dworek w Hucie Żuławskiej.<br>Fot. aspiryna.<br>Źródło: [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-4-1-1985.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu]
 
+
]]
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
 
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 4 km na północ od [[Milejewo|Milejewa]], przy drodze wojewódzkiej nr 504.
 
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 4 km na północ od [[Milejewo|Milejewa]], przy drodze wojewódzkiej nr 504.
Linia 40: Linia 40:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
iewielka wioska położona przy drodze biegnącej z Elbląga do Fromborka i Braniewa. Założył ją 13 czerwca 1301r., zapewne na miejscu jakiejś osady pruskiej, komtur elbląski i nadał sołectwo oraz 5 wolnych włók Janowi Wolgastowi. Ogółem osada uzyskała 30 włók i ten stan posiadania utrzymywał się w następnych stuleciach.
+
Wieś została prawdopodobnie założona na terenie dawnej [[Prusowie|pruskiej]] osady. Przywilej lokacyjny został wystawiony 13 czerwca 1301 roku przez komtura elbląskiego. Odbiorcą przywileju był Jan Wolgast, który otrzymał sołectwo oraz 5 włók ziemi dla siebie i 30 kolejnych, które miał obsadzić osadnikami. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej Huta Żuławska weszła w skład starostwa tolkmickiego. W okresie wojen szwedzkich padła ofiarą grabieży i zniszczeń. W 1664 roku wieś była zamieszkana przez zaledwie 2 zagrodników. Działała jedynie karczma, której ówczesnym właścicielem była Hans Spelman.
[[File: Zabytkowy dom podcieniowy w Hucie Żuławskiej.jpg|thumb|left|300 px|Zabytkowy dom podcieniowy w Hucie Żuławskiej]]
 
Po wojnie trzynastoletniej i wyzwoleniu Prus spod panowania krzyżackiego Huta należała do starostwa tolkmickiego. Znajdując się przy uczęszczanym szlaku drogowym narażona była podczas przemarszów wojsk na grabieże i zniszczenia. Lustracja starostwa tolkmickiego z 18 października 1664r. wykazywała pobyt we wsi jedynie 4 kmieci zamiast 6, którzy gospodarowali tutaj przed drugim najazdem szwedzkim. Zaginęli równiez dwaj zagrodnicy, a po ich chałupach pozostały jedynie pogorzeliska. Czynna była karczma, której dzierżawca Hans Spelman posiadał 3 włóki. Od 15 i pół włóki odrabiali chłopi po jednym dniu w tygodniu i płacili 19 florenów 30 groszy zamiast 38 kur, a także po korcu żyta i pszenicy, tzw. płużnego.
 
  
Nadto z pozostałych 6 włók opłacali czynsz w wysokości 60 florenów. Dalszą opłatą było "gajowe" wynoszące po 1 florenie i 20 groszach od konia. Wolno im było wyrobić 3 beczki piwa w ciągu roku. Sołtys płacił ze swoich 5 włok należność z różnych tytułów w wysokości 19 florenów 42 grosze i był zobowiązany do przewożenia, w razie potrzeby, kamieni i wałow młyńskich. Jego obowiązkiem było rząd we wsi czynić i szarwark rozkazować. Karczmarz jedną włokę miał wolną, z jednej odrabiał szarwark, a od następnej płacił rocznie 13 florenów 38 groszy. Kościołowi w Pogrodziu wnoszono ze dwuch (sic!) włok osiadłych, po dwa korce owsa i po korcu jęczmienia.
+
20 lipca 1699 roku król August II Sas odnowił przywilej lokacyjny Huty Żuławskiej. Po 1772 roku miejscowość została włączona do domeny tolkmickiej.
  
Mieszkańcy Huty uzyskiwali potwierdzenie przywileju od króla Augusta II Sasa w dniu 20 lipca 1699r. Do tego czasu ciężary w postaci robocizn i szarwarków wzrosły znacznie w porównaniu z wyżej podanymi. W XVIIIw. nastąpiła dalsza ich podwyżka. Po pierwszym rozbiorze Polski miejscowość weszła w skład domeny tolkmickiej i odtąd znosiła jarzmo panowania pruskiego aż do 1945r.
+
Pierwsza wzmianka dotycząca miejscowej szkoły pochodzi z XVIII wieku. Około 1800 roku miejscowym nauczycielem był Marcin Kamiński; nadzór nad szkołą należał wówczas do obowiązków proboszcza z [[Pogrodzie|Pogrodzia]]. Budynek szkolny wzniesiono jednak dopiero w 1896 roku. Wcześniej lekcje musiały odbywać się w niepozornej chałupie krytej słomą. W połowie XIX stulecia uruchomiona została szkoła ewangelicka, do której uczęszczały również dzieci z [[Rychnów|Rychnowa]] i [[Przybyłów|Przybyłowa]]. Po zakończeniu II wojny światowej w Hucie Żuławskiej uruchomiono czteroklasową szkołę podstawową.
 
 
Pierwsza wiadomość o miejscowej szkole pochodzi z końca XVIIIw. Około 1800r. nauczycielem był Marcin Kamiński, a nadzór nad szkołą sprawował proboszcz z Pogrodzia. Klasa szkolna i mieszkanie nauczyciela mieściły się w skromnej chałupie krytej słomą. Budynek szkolny wzniesiono dopiero w 1896r. Około połowy XIX stulecia otwarto we wsi szkołę ewangelicką dla dzieci miejscowych oraz
 
z Rychnów i Przybyłowa, a później i Zajączkowa. Lekcje odbywały się na zmianę w wymienionych miejscowościach, dzieci i nauczyciel podążali co pewien czas na zajęcia do innej wioski. Po II wojnie światowej czynna była we wsi 4-klasowa szkoła podstawowa.
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
== Turystyka ==
[[File: Dworek w Hucie Żuławskiej.jpg|thumb|right|300 px|Dworek w Hucie Żuławskiej]]
+
W miejscowości działa gospodarstwo agroturystyczne "Chatka pod Lasem".
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
 
+
*zabytkowe domy murowane z podcieniem o konstrukcji szachulcowej
<br/>
+
*niewielki, zaniedbany dworek znajdujący się przy drodze prowadzącej do Elbląga
 
+
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#[http://www.milejewo.bil-wm.pl/index.php?inf=1&idsl=2&id=1| Baza Informacji Lokalnej] [data dostępu: 5.05.2014]
+
[http://www.milejewo.bil-wm.pl/index.php?inf=1&idsl=2&id=1| Baza Informacji Lokalnej] [05.05.2014]<br/>
#[http://milejewo-ug.bip-wm.pl/public/?id=91898| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Milejewo] [data dostępu: 5.05.2014]
+
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Milejewo, [http://milejewo-ug.bip-wm.pl/public/?id=91898| Urząd Gminy w Milejewie] [05.05.2014]<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.05.2014]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.05.2014]<br/>
#[http://historia-wyzynaelblaska.pl/nazwy-przej-ciowe-tymczasowe.html| Historia Wysoczyzny Elbląskiej] [data dostępu: 5.05.2014]
+
[http://historia-wyzynaelblaska.pl/nazwy-przej-ciowe-tymczasowe.html| historia-wyzynaelblaska.pl] [05.05.2014]<br/>
 
<br/>
 
<br/>
  
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<br/>
 
  
  
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Gmina Milejewo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Milejewo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:20, 1 cze 2016

Huta Żuławska

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat elbląski
Gmina Milejewo
Liczba ludności (2010) 150
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Huta Żuławska
Huta Żuławska
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Huta Żuławska
Huta Żuławska
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Huta Żuławska (niem. Hütte) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Milejewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Kamil Szabliński[1].

Zabytkowy dom podcieniowy w Hucie Żuławskiej.
Fot. aspiryna.
Źródło: www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu
Dworek w Hucie Żuławskiej.
Fot. aspiryna.
Źródło: www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 4 km na północ od Milejewa, przy drodze wojewódzkiej nr 504.

Dzieje miejscowości

Wieś została prawdopodobnie założona na terenie dawnej pruskiej osady. Przywilej lokacyjny został wystawiony 13 czerwca 1301 roku przez komtura elbląskiego. Odbiorcą przywileju był Jan Wolgast, który otrzymał sołectwo oraz 5 włók ziemi dla siebie i 30 kolejnych, które miał obsadzić osadnikami. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej Huta Żuławska weszła w skład starostwa tolkmickiego. W okresie wojen szwedzkich padła ofiarą grabieży i zniszczeń. W 1664 roku wieś była zamieszkana przez zaledwie 2 zagrodników. Działała jedynie karczma, której ówczesnym właścicielem była Hans Spelman.

20 lipca 1699 roku król August II Sas odnowił przywilej lokacyjny Huty Żuławskiej. Po 1772 roku miejscowość została włączona do domeny tolkmickiej.

Pierwsza wzmianka dotycząca miejscowej szkoły pochodzi z XVIII wieku. Około 1800 roku miejscowym nauczycielem był Marcin Kamiński; nadzór nad szkołą należał wówczas do obowiązków proboszcza z Pogrodzia. Budynek szkolny wzniesiono jednak dopiero w 1896 roku. Wcześniej lekcje musiały odbywać się w niepozornej chałupie krytej słomą. W połowie XIX stulecia uruchomiona została szkoła ewangelicka, do której uczęszczały również dzieci z Rychnowa i Przybyłowa. Po zakończeniu II wojny światowej w Hucie Żuławskiej uruchomiono czteroklasową szkołę podstawową.

Turystyka

W miejscowości działa gospodarstwo agroturystyczne "Chatka pod Lasem".

Zabytki

  • zabytkowe domy murowane z podcieniem o konstrukcji szachulcowej
  • niewielki, zaniedbany dworek znajdujący się przy drodze prowadzącej do Elbląga

Przypisy

Bibliografia

Baza Informacji Lokalnej [05.05.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Milejewo, Urząd Gminy w Milejewie [05.05.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
historia-wyzynaelblaska.pl [05.05.2014]