Orzechowo (gmina Dobre Miasto): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
(→Zabytki) |
||
| (Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Orzechowo | |nazwa = Orzechowo | ||
| Linia 8: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Orzechowa | |dopełniacz wsi = Orzechowa | ||
|zdjęcie = Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Orzechowie.jpg | |zdjęcie = Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Orzechowie.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Orzechowie | + | |opis zdjęcia = Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Orzechowie.<br> Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 31: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Orzechowo''' (niem. ''Nossberg'') – wieś sołecka | + | '''Orzechowo''' (niem. ''Nossberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
| − | W latach | + | W roku 2010 była zamieszkana przez 289 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Iwona Grażul]]<ref>[http://bip.dobremiasto.com.pl/47/43/Solectwa_Kadencja_2015-2019/#] </ref>. |
| − | |||
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | + | [[File:Plebania w Orzechowie.jpg|thumb|right|290px|Plebania w Orzechowie.<br>Fot. Mieczysław Kalski | |
| + | ]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość jest położona w północnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], w odległości 12 km na wschód od [[Dobre Miasto| Dobrego Miasta]]. | Miejscowość jest położona w północnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], w odległości 12 km na wschód od [[Dobre Miasto| Dobrego Miasta]]. | ||
| Linia 42: | Linia 39: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | + | Pierwsze wzmianki dotyczące wsi pojawiły się w roku 1346. Dokument lokacyjny - na 90 łanów na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] – został wystawiony przez biskupa [[Jan Stryprock| Jana Stryprocka]] w roku 1362. W XV wieku, w okresie [[Wojny polsko-krzyżackie| wojen polsko–krzyżackich]], Orzechowo było kilkakrotnie niszczone. W tym czasie doszło również do zniszczenia kościoła. Jednak w 1586 roku miejscowość była całkowicie zasiedlona, a wszystkie łany obsadzone. W 1688 roku Orzechowo zamieszkiwało 38 osób – 12 komorników, 20 chłopów i 6 zagrodników. Szkoła w miejscowości działała już w XVII wieku. W 1580 roku biskup [[lkwim:Marcin Kromer |Marcin Kromer]] konsekrował kościół w Orzechowie. Obecna świątynia została zbudowana w latach 1711–1716 – konsekracji w roku 1716 dokonał biskup [[Teodor Potocki]]. W 1796 roku miejscowość składała się z 72 domów, karczmy i młyna. W 1800 roku wieś została doszczętnie zniszczona przez pożar. Mimo tego już w 1818 roku odnotowano 383 mieszkańców. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 742 osoby. Orzechowo zostało częściowo zniszczone w czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]]. Pierwszym powojennym sołtysem został W.Kamiński. W 1957 roku wieś zelektryfikowano. Uruchomiono również szkołę, której długoletnim kierownikiem był [[Marian Kajrys]]. Po 1945 roku Orzechowo zostało zasiedlone przez przybyszów z Wileńszczyzny i Rzeszowszczyzny oraz z dawnego województwa lubelskiego i warszawskiego. W 1947 roku do Niemiec wyjechały ostanie rodziny autochtonów. | |
| − | Orzechowo | ||
| − | |||
| − | Po 1945 | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| + | |||
| + | *1978 r. – 421 osób (62 gospodarstwa) | ||
| + | |||
| + | *1984 r. – 297 osób (56 gospodarstw) | ||
| + | |||
| + | == Szkolnictwo == | ||
| + | W miejscowości działa [[Zespół Szkół w Orzechowie|Zespół Szkół im. Jana Pawła II]], [[Przedszkole w Orzechowie| przedszkole]] oraz [[Szkoła podstawowa w Orzechowie|szkoła podstawowa]]. | ||
| + | ==Kultura== | ||
| + | We wsi działa biblioteka oraz świetlica. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | [[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Orzechowie]] | ||
| − | == | + | == Turystyka== |
| − | + | *w miejscowości działa [[Gospodarstwo Agroturystyczne Orzechowe Wzgórze]]. | |
| − | [[ | + | *przez Orzechowo przebiega trasa turystyczna [[Czerniki]] – [[Międzylesie]]. |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *barokowy [[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie| kościół]] z XVIII wieku; barokowy ołtarz główny pochodzi z ok. 1720 roku i zawiera rzeźby św. Piotra i Pawła; do 1945 znajdował się tu [[lkwim:Kielich biskupa Sorboma z kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie|kielich z 1379]] – jedyny taki zabytek na [[Warmia |Warmii]], o którym wspominał m.in. Mieczysław Orłowicz<ref>M. Orłowicz, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 224.</ref> |
| − | * | + | *[[lkwim:Monstrancja z kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie|monstrancja z kościoła w Orzechowie]] |
| − | * | + | *neoklasycystyczna plebania z połowy XIX wieku |
| − | * | + | *dawny zajazd (dom nr 13), wybudowany w 1. połowie XIX stulecia |
| − | * | + | *cztery kapliczki warmińskie z przełomu XIX i XX wieku, jedna z nich [[Kapliczka w Orzechowie |usytuowana w centrum wsi]] |
| − | * | + | *cmentarz pochodzący z połowy XIX wieku |
| − | + | *budynek szkoły, pochodzący z XIX wieku | |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | ''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=155:gmina-dobre-miasto-orzechowo&catid=27:wies-warminska&Itemid=125| Dom Warmiński] [10.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://mojemazury.pl/79592,Orzechowo-barokowy-kosciol-z-XVIII-wieku.html#axzz2nCXeRanV| Moje Mazury] [10.12.2013] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 80: | Linia 81: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 13:56, 20 paź 2018
| Orzechowo | |
| | |
 Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Orzechowie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dobre Miasto |
| Liczba ludności (2010) | 289 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Orzechowo | |
| Położenie na mapie Polski  Orzechowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Orzechowo (niem. Nossberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
W roku 2010 była zamieszkana przez 289 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Iwona Grażul[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 12 km na wschód od Dobrego Miasta.
Dzieje miejscowości
Pierwsze wzmianki dotyczące wsi pojawiły się w roku 1346. Dokument lokacyjny - na 90 łanów na prawie chełmińskim – został wystawiony przez biskupa Jana Stryprocka w roku 1362. W XV wieku, w okresie wojen polsko–krzyżackich, Orzechowo było kilkakrotnie niszczone. W tym czasie doszło również do zniszczenia kościoła. Jednak w 1586 roku miejscowość była całkowicie zasiedlona, a wszystkie łany obsadzone. W 1688 roku Orzechowo zamieszkiwało 38 osób – 12 komorników, 20 chłopów i 6 zagrodników. Szkoła w miejscowości działała już w XVII wieku. W 1580 roku biskup Marcin Kromer konsekrował kościół w Orzechowie. Obecna świątynia została zbudowana w latach 1711–1716 – konsekracji w roku 1716 dokonał biskup Teodor Potocki. W 1796 roku miejscowość składała się z 72 domów, karczmy i młyna. W 1800 roku wieś została doszczętnie zniszczona przez pożar. Mimo tego już w 1818 roku odnotowano 383 mieszkańców. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 742 osoby. Orzechowo zostało częściowo zniszczone w czasie II wojny światowej. Pierwszym powojennym sołtysem został W.Kamiński. W 1957 roku wieś zelektryfikowano. Uruchomiono również szkołę, której długoletnim kierownikiem był Marian Kajrys. Po 1945 roku Orzechowo zostało zasiedlone przez przybyszów z Wileńszczyzny i Rzeszowszczyzny oraz z dawnego województwa lubelskiego i warszawskiego. W 1947 roku do Niemiec wyjechały ostanie rodziny autochtonów.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1978 r. – 421 osób (62 gospodarstwa)
- 1984 r. – 297 osób (56 gospodarstw)
Szkolnictwo
W miejscowości działa Zespół Szkół im. Jana Pawła II, przedszkole oraz szkoła podstawowa.
Kultura
We wsi działa biblioteka oraz świetlica.
Religia
Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Orzechowie
Turystyka
- w miejscowości działa Gospodarstwo Agroturystyczne Orzechowe Wzgórze.
- przez Orzechowo przebiega trasa turystyczna Czerniki – Międzylesie.
Zabytki
- barokowy kościół z XVIII wieku; barokowy ołtarz główny pochodzi z ok. 1720 roku i zawiera rzeźby św. Piotra i Pawła; do 1945 znajdował się tu kielich z 1379 – jedyny taki zabytek na Warmii, o którym wspominał m.in. Mieczysław Orłowicz[2]
- monstrancja z kościoła w Orzechowie
- neoklasycystyczna plebania z połowy XIX wieku
- dawny zajazd (dom nr 13), wybudowany w 1. połowie XIX stulecia
- cztery kapliczki warmińskie z przełomu XIX i XX wieku, jedna z nich usytuowana w centrum wsi
- cmentarz pochodzący z połowy XIX wieku
- budynek szkoły, pochodzący z XIX wieku
Bibliografia
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2013]
Dom Warmiński [10.12.2013]
Moje Mazury [10.12.2013]
Przypisy
