Orłowo (gmina Nidzica): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
(→Zabytki) |
||
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Orłowo | |nazwa = Orłowo | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Orłowa | |dopełniacz wsi = Orłowa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = wieś | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nidzicki | |powiat = nidzicki | ||
|gmina = Nidzica | |gmina = Nidzica | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = Orłowo | |sołectwo = Orłowo | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 225 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 89 | |strefa numeracyjna = (+48) 89 | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Orłowo''' (niem. ''Orlau'') – wieś sołecka w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nidzicki |powiecie nidzickim]], w [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)|gminie Nidzica]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest [[Beata Kacprzycka]]<ref>[http://www.nidzica.pl/58,solectwa.html/ Strona Gminy Nidzica]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Orłowo położone jest nieopodal jeziora [[Jezioro Orłowo |Orłowo]] oraz jeziora [[Jezioro Orłowo Małe |Orłowo Małe]]. Wieś graniczy z dwoma rezerwatami: [[Rezerwat Żółw błotny|"Żółwia błotnego"]] i [[Rezerwat Jezioro Orłowo Małe |"Jeziora Orłowo Małe"]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Wieś lokowano ok. 1379 r. W tym roku komtur ostródzki [[Burchardt von Mansfeld]] wystawił przywilej lokacyjny Jakobowi. Zasadźca otrzymał 6 łanów, 1/3 z opłat sądowniczych, czynsz z karczmy oraz prawo swobodnego połowu w jeziorze Orłowo. Mieszkańcy wsi byli zobowiązani do płacenia czynszu w wysokości: 13 szelągów, 2 kur z 56 łanów i dziesięciny w wysokości [[Szelf |szefla]] owsa. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela - Orłowskiego. | |
| − | + | ||
| + | W 1437 r. wieś zajmowała powierzchnię 60 łanów: 6 sołtysowych, 18 chłopskich i 22 puste. Ok. 1470 r. [[Marcin Truchses]] – komtur ostródzki – nadał Jerzemu z [[Balice| Balic]] 6 [[Włóka |włók]] na [[Prawo chełmińskie |prawie chełmińskim]], które przedtem posiadał [[Maciej Orłowski]]. W 1493 r. [[Jan von Tieffen]] przekazał Marcinowi z [[Likusy| Likus]] 6 włók w Orłowie. Na nowym właścicielu ciążył obowiązek jednej służby zbrojnej. W 1537 r. Orłowo otrzymał [[Starostwo niborskie |starosta niborski]] - [[Piotr Kobierzycki]]. W 1600 r. we wsi mieszkali sami Polacy. W 1644 r. właścicielem miejscowości był podskarbi koronny – [[Jan Krasiński]]. W XVII w. wieś była w posiadaniu [[Rodzina Michałowskich| Michałowskich]]. W 1717 r. było tu 6 chłopów. Na przełomie XVIII/XIX w. we wsi działał tartak i młyn. Obok funkcjonował także majątek Orłowo, który powstał w 1537 r., kiedy książę [[Albrecht Hohenzollern| Albrecht]] nadał [[Starostwo nidzickie| staroście nidzickiemu]] - [[Peter von Kobersee |Petrowi von Kobersee]] 60 łanów na [[Prawo lenne |prawie lennym]]. | ||
| − | + | W dniach 23-28 sierpnia 1914 r. toczyła się bitwa między wojskami niemieckimi i rosyjskimi określana jako bitwa pod Frąknowem, Łyną i Orłowem. Na cmentarzu wojennym w Orłowie spoczywa 326 żołnierzy niemieckich i 1101 rosyjskich.<ref>http://www.ciekawemazury.pl/opis/3497,Or%C5%82owo+-+cmentarz+poleg%C5%82ych+w+I+wojnie+%C5%9Bwiatowej.htm (Informację o bitwie przekazał Witold Olbryś)</ref> | |
| − | |||
| + | Liczba mieszkańców i domów w kolejnych latach: | ||
| − | + | *1817 r. – 18 domów, 108 mieszkańców | |
| − | + | *1846 r. – 19 domów, 201 mieszkańców | |
| − | + | *1858 r. – 31 domów, 312 mieszkańców | |
| − | + | *1867 r. – 154 mieszkańców | |
| − | + | *1871 r. – 27 domów, 149 mieszkańców | |
| − | + | *1885 r. – 31 domów, 234 mieszkańców | |
| − | + | *1895 r. – 35 domów, 245 mieszkańców | |
| − | + | *1905 r. – 33 domów, 225 mieszkańców | |
| − | + | *1910 r. – 31 domów, 195 mieszkańców | |
| + | *1939 r. – 425 mieszkańców | ||
| + | ==Gospodarka== | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Leśnictwo Orłowo |leśnictwa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | We wsi obchodzi się Dzień Żółwia oraz organizuje się coroczne festyny. Działa tu także świetlica oraz [[Orłowskie Stowarzyszenie Ocal]]. | |
| − | + | <br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Zabytki== | |
| + | *[[Zespół dworsko–parkowy w Orłowie| zespół dworsko–parkowy]] | ||
| + | *folwark z folwarczną zabudową mieszkalną (tzw. czworaki) | ||
| + | *cmentarz rodowy rodziny [[Rodzina Fanke |Fanke]] | ||
| + | *[[Cmentarz wojenny z I wojny światowej w Orłowie|cmentarz]] z [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |I wojny światowej]] (w czerwcu 2020 r. skradziono z niego zabytkową pompę).<ref>http://nidzica.wm.pl/651547,Kradziez-zabytkowej-pompy-na-cmentarzu-w-Orlowie.html</ref> | ||
| + | ==Turystyka== | ||
| + | *szlak pieszy o długości 49,9 km – przebieg trasy: [[Olsztyn]] – [[Jaroty]] – [[Bartążek]] – [[Kielary]] – [[Rzeka Łyna|Łyna]] – [[Ruś]] – granica [[Rezerwat Las Warmiński |rezerwatu Las Warmiński]] – Łyna – [[Półwysep Lalka]] – [[Kurki (gmina Olsztynek)|Kurki]] – [[Brzeźno Łyńskie]] – Orłowo – [[Łyński Młyn]] – [[Dobrzyń]] | ||
| − | <br/> | + | == Bibliografia== |
| − | + | Kujawski Wojciech,'' Łyna - Wadąg. Szlak wodny'', Olsztyn 2013.<br/> | |
| − | + | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VII, Warszawa 1885. <br/> | |
| + | Wijaczka Jacek, ''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.<br/> | ||
| + | Zielińska Agnieszka, ''Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 202–267.<br/> | ||
| + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.10.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.nidzica.pl/ Strona Gminy Nidzica] [12.10.2014] | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat nidzicki]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Nidzica (gmina miejsko-wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:35, 25 cze 2020
| Orłowo | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nidzicki |
| Gmina | Nidzica |
| Sołectwo | Orłowo |
| Liczba ludności (2010) | 225 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Orłowo | |
| Położenie na mapie Polski  Orłowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Orłowo (niem. Orlau) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest Beata Kacprzycka[1].
Spis treści
Położenie
Orłowo położone jest nieopodal jeziora Orłowo oraz jeziora Orłowo Małe. Wieś graniczy z dwoma rezerwatami: "Żółwia błotnego" i "Jeziora Orłowo Małe".
Dzieje miejscowości
Wieś lokowano ok. 1379 r. W tym roku komtur ostródzki Burchardt von Mansfeld wystawił przywilej lokacyjny Jakobowi. Zasadźca otrzymał 6 łanów, 1/3 z opłat sądowniczych, czynsz z karczmy oraz prawo swobodnego połowu w jeziorze Orłowo. Mieszkańcy wsi byli zobowiązani do płacenia czynszu w wysokości: 13 szelągów, 2 kur z 56 łanów i dziesięciny w wysokości szefla owsa. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela - Orłowskiego.
W 1437 r. wieś zajmowała powierzchnię 60 łanów: 6 sołtysowych, 18 chłopskich i 22 puste. Ok. 1470 r. Marcin Truchses – komtur ostródzki – nadał Jerzemu z Balic 6 włók na prawie chełmińskim, które przedtem posiadał Maciej Orłowski. W 1493 r. Jan von Tieffen przekazał Marcinowi z Likus 6 włók w Orłowie. Na nowym właścicielu ciążył obowiązek jednej służby zbrojnej. W 1537 r. Orłowo otrzymał starosta niborski - Piotr Kobierzycki. W 1600 r. we wsi mieszkali sami Polacy. W 1644 r. właścicielem miejscowości był podskarbi koronny – Jan Krasiński. W XVII w. wieś była w posiadaniu Michałowskich. W 1717 r. było tu 6 chłopów. Na przełomie XVIII/XIX w. we wsi działał tartak i młyn. Obok funkcjonował także majątek Orłowo, który powstał w 1537 r., kiedy książę Albrecht nadał staroście nidzickiemu - Petrowi von Kobersee 60 łanów na prawie lennym.
W dniach 23-28 sierpnia 1914 r. toczyła się bitwa między wojskami niemieckimi i rosyjskimi określana jako bitwa pod Frąknowem, Łyną i Orłowem. Na cmentarzu wojennym w Orłowie spoczywa 326 żołnierzy niemieckich i 1101 rosyjskich.[2]
Liczba mieszkańców i domów w kolejnych latach:
- 1817 r. – 18 domów, 108 mieszkańców
- 1846 r. – 19 domów, 201 mieszkańców
- 1858 r. – 31 domów, 312 mieszkańców
- 1867 r. – 154 mieszkańców
- 1871 r. – 27 domów, 149 mieszkańców
- 1885 r. – 31 domów, 234 mieszkańców
- 1895 r. – 35 domów, 245 mieszkańców
- 1905 r. – 33 domów, 225 mieszkańców
- 1910 r. – 31 domów, 195 mieszkańców
- 1939 r. – 425 mieszkańców
Gospodarka
We wsi znajduje się siedziba leśnictwa.
Kultura
We wsi obchodzi się Dzień Żółwia oraz organizuje się coroczne festyny. Działa tu także świetlica oraz Orłowskie Stowarzyszenie Ocal.
Zabytki
- zespół dworsko–parkowy
- folwark z folwarczną zabudową mieszkalną (tzw. czworaki)
- cmentarz rodowy rodziny Fanke
- cmentarz z I wojny światowej (w czerwcu 2020 r. skradziono z niego zabytkową pompę).[3]
Turystyka
- szlak pieszy o długości 49,9 km – przebieg trasy: Olsztyn – Jaroty – Bartążek – Kielary – Łyna – Ruś – granica rezerwatu Las Warmiński – Łyna – Półwysep Lalka – Kurki – Brzeźno Łyńskie – Orłowo – Łyński Młyn – Dobrzyń
Bibliografia
Kujawski Wojciech, Łyna - Wadąg. Szlak wodny, Olsztyn 2013.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VII, Warszawa 1885.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 202–267.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.10.2014]
Strona Gminy Nidzica [12.10.2014]
