Korsze: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 32 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Korsze | |nazwa = Korsze | ||
| − | |herb | + | |herb wsi = korsze herb.jpg |
| − | |flaga | + | |flaga wsi = |
| − | |herb artykuł = | + | |herb artykuł = |
| − | |dopełniacz | + | |dopełniacz wsi = Korsz |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = korsze.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Zabytkowa lokomotywa na Dworcu w Korszach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
| − | |województwo = warmińsko-mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = kętrzyński | |powiat = kętrzyński | ||
|gmina = Korsze | |gmina = Korsze | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
|tablice rejestracyjne = | |tablice rejestracyjne = | ||
|SIMC = | |SIMC = | ||
| − | |mapa | + | |mapa wsi = |
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
|stopniN = 54 |minutN = 10 |sekundN = 17 | |stopniN = 54 |minutN = 10 |sekundN = 17 | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Korsze''' (niem. ''Korschen'') – | + | ''' Korsze''' (niem. ''Korschen'') – miasto gminne położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|gminie miejsko-wiejskiej Korsze]], siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 4799 mieszkańców. Obecnie funkcję burmistrza sprawuje [[Jan Adamowicz]]. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 4799 mieszkańców. Obecnie funkcję burmistrza | + | <br/><br/> |
| − | <br | + | [[image:korszek.jpg|thumb|right|290px|Kościół św. Piotra i Pawła w Korszach<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko]] |
| + | [[File: Cerkiew prawosławna w Korszach.jpg|thumb|right|290px|Cerkiew prawosławna w Korszach.<br>Fot. Mieczysław Kalski. ]] | ||
| + | [[File:Urząd_Miejski_w_Korszach_1a.jpg|thumb|right|290px|Urząd Miejski w Korszach.<br>Fot. Mieczysław Kalski.]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość jest położona na pograniczu [[Równina Sępopolska|Równiny Sępopolskiej]] i [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]]. | Miejscowość jest położona na pograniczu [[Równina Sępopolska|Równiny Sępopolskiej]] i [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Późniejsze miasto (prawa miejskie Korsze uzyskały w 1962 roku) zostało założone w XIV wieku jako majątek rycerski, którego nazwę wiąże się z [[Prusowie|pruskim]] bożkiem urodzaju Kruszem. W XV stuleciu dobra stanowiły własność niejakiego Marcina, pruskiego szlachcica z rodu Spyraw. | ||
| + | |||
| + | W 1785 roku miejscowość składała się z zaledwie 12 domów. W 1817 roku majątek w Korszach należał do rodu zu Romsdorf. W tym czasie wieś i folwark składały się z 15 domów. Miejscowość zamieszkiwało 114 osób. | ||
| − | + | Intensywny rozwój miejscowości zapoczątkowała budowa linii kolejowej w drugiej połowie XIX wieku. W latach 1871–1873 wybudowano linię kolejową z Torunia przez [[Iława|Iławę]] i [[Olsztyn]] do [[Wystruć| Wystruci]]. W tym samym czasie ukończono budowę traktu z [[Królewiec|Królewca]] do Kętrzyna i [[Ełk|Ełku]]. W pobliżu Korsz utworzono w związku ze wspomnianymi inwestycjami istotny węzeł kolejowy. W szybkim tempie obok węzła wyrosła osada kolejarzy. Wzniesiono również dworzec, który zyskał popularność za sprawą smacznych posiłków serwowanych w dworcowej restauracji. W tym okresie zabudowa Korsz nabierała miejskiego charakteru, nadal jednak msze katolickie odprawiano w kaplicy urządzonej w miejscowej aptece (co miesiąc do Korsz przybywali katoliccy duchowni z [[Reszel|Reszla]], którzy w tych prowizorycznych warunkach oprawiali mszę św.). Pod koniec XIX wieku podjęto jednak kroki zmierzające do poprawy sytuacji: w 1898 roku zakupiono ziemię pod budowę świątyni, którą wybudowano ostatecznie w 1903 roku. | |
| − | + | ||
| − | + | Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas kolejnych ważnych inwestycji. W latach 1919–1939 wybudowano tu fabrykę mleka skondensowanego, młyn oraz mleczarnię. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 3042 osoby. | |
| − | + | ||
| − | Intensywny rozwój miejscowości zapoczątkowała budowa linii kolejowej w | + | W czasie II wojny światowej w pobliżu dworca kolejowego znajdował się obóz dla polskich robotników przymusowych. Działania wojenne w 1945 roku doprowadziły do zniszczenia 40% miejscowości. Pierwsi osadnicy byli pracownikami kolei, delegowano ich do przejęcia pieczy nad miejscowym dworcem, a przede wszystkim stanem trakcji kolejowej. W kwietniu 1945 roku Korsze były zamieszkane przez 145 osób. Nosiły wówczas nazwę ''Korszyn''. W tym samym roku uruchomiono linie kolejowe: [[Skandawa]] – Ełk – Korsze – Olsztyn, Korsze – Skandawa oraz Korsze – [[Bartoszyce]]. |
| − | Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas kolejnych ważnych inwestycji. W latach | + | |
| + | W 1945 utworzona została gmina wiejska, a pierwszym wójtem obrano [[Jan Kowalczyk| Jana Kowalczyka]]. We wrześniu 1945 roku uruchomiono sześcioklasową szkołę, która mieściła się wówczas w budynku dawnego hotelu. W pierwszym roku działalności do placówki uczęszczało 57 uczniów. Do 1946 roku uruchomiono pocztę oraz punkt medyczny. W miejscowości powstała masarnia, dwie piekarnie i wytwórnia wód gazowanych, otwarto [[sklepy]] spożywczo-przemysłowe. Powstała również biblioteka, którą założyła [[Bronisława Zinkiewicz]]. W 1946 roku w skład gminy wchodziły 33 miejscowości. W 1947 roku Korsze były zamieszkane przez 1832 osoby. W 1947 roku powstał Państwowy Zakład Leczniczy dla Zwierząt – pierwsza taka placówka na terenie ówczesnego powiatu kętrzyńskiego. W 1954 roku Korsze otrzymały prawa osiedla miejskiego. W 1958 roku rozbudowano miejscowy kościół. | ||
| − | W | + | W 1960 roku miejscowość była zamieszkana przez 3898 osób. Dwa lata później Korsze uzyskały prawa miejskie. W latach 60. i 70. XX w. 1500 osób było zatrudnionych na kolei. Drugim co do znaczenia pracodawcą okazały się założone w 1953 roku [[Zakłady Sieci Rybackich S.A.|Olsztyńskie Zakłady Sieci Rybackich]]. W tym okresie w mieście działała jeszcze mleczarnia oraz filia Państwowego Ośrodka Maszynowego. |
| − | + | W miejscowości działają filie banków, przychodnia oraz poczta. W Korszach istnieje również [[Lokalna Grupa Działania "Barcja"]], która skupia się na rozwoju obszarów wiejskich. | |
| − | W miejscowości działają filie banków, przychodnia oraz poczta. W Korszach istnieje również [[Lokalna Grupa Działania | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 54: | Linia 60: | ||
*[[Zespół Szkół w Korszach]] | *[[Zespół Szkół w Korszach]] | ||
*[[Przedszkole Miejskie w Korszach]] | *[[Przedszkole Miejskie w Korszach]] | ||
| + | ==Bezpieczeństwo== | ||
| + | W mieście działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Korszach|Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
*[[lkwim: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach|Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach]] | *[[lkwim: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach|Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach]] | ||
*[[lkwim: Miejski Ośrodek Kultury w Korszach|Miejski Ośrodek Kultury w Korszach]]; z MOK-iem związane są zespoły taneczno-wokalne [[lkwim: Zespół wokalno-taneczny STEP UP| Step Up]] oraz [[lkwim: Zespół taneczny AERO| Aero]]. | *[[lkwim: Miejski Ośrodek Kultury w Korszach|Miejski Ośrodek Kultury w Korszach]]; z MOK-iem związane są zespoły taneczno-wokalne [[lkwim: Zespół wokalno-taneczny STEP UP| Step Up]] oraz [[lkwim: Zespół taneczny AERO| Aero]]. | ||
| − | *Wydarzeania: [[lkwim: Międzynarodowy Plener Plastyczny w Korszach|Międzynarodowy Plener Plastyczny w Korszach]]; [[lkwim:Wojewódzki Konkurs Wokalny „Mazurski Słowik” Korsze|Wojewódzki Konkurs Wokalny | + | *Wydarzeania: [[lkwim: Międzynarodowy Plener Plastyczny w Korszach|Międzynarodowy Plener Plastyczny w Korszach]]; [[lkwim:Wojewódzki Konkurs Wokalny „Mazurski Słowik” Korsze|Wojewódzki Konkurs Wokalny "Mazurski Słowik"]] |
| − | *W mieście działa [[lkwim: Korszeńskie Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Otwarte Drzwi”|Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne | + | *W mieście działa [[lkwim: Korszeńskie Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Otwarte Drzwi”|Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Otwarte Drzwi"]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Sport== | ==Sport== | ||
| − | W mieście działa klub piłkarski [[MKS Korsze]]. | + | *W mieście działa klub piłkarski [[MKS Korsze]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | *[[Parafia prawosławna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Korszach|Parafia prawosławna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Boskiej Miłosierdzia w Korszach|Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Boskiej Miłosierdzia]] | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *neogotycki [[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Korszach |kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]] wzniesiony w 1903 roku. Siedemnastowieczne wyposażenie wnętrza pochodzi z kościoła w [[Łankiejmy| Łankiejmach]] |
| − | * | + | *dawny kościół ewangelicki wzniesiony w stylu neogotyckim w roku 1905, obecnie [[Cerkiew pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Korszach| świątynia prawosławna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Korszach]] |
| − | * | + | *dwie neogotyckie wieże ciśnień z XIX oraz przełomu XIX i XX wieku |
| − | * | + | *neoklasycystyczna kamienica przy ul. Mickiewicza 6 wzniesiona pod koniec XIX wieku |
| − | * | + | *eklektyczna willa z końca XIX stulecia zlokalizowana przy ul. Wojska Polskiego 32 |
| − | * | + | *budynek socjalny, obecnie siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury |
| − | * | + | *zespół zabudowy dawnej rzeźni miejskiej wraz z otoczeniem obejmującym działkę |
| − | + | {{Przypisy}} | |
| − | < | + | <references/> |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978. <br/> | |
| − | + | Licharewa Zofia, ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [15.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#796/pl/r/korsze_-_zabytkowy_-_kosciol_par._p.w._podwyzszenia_krzyza| Ciekawe Mazury.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,korsze.html| Polska Niezwykła] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.korsze.pl/| Korsze - serwis miejski] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://mok.korsze.pl/| Miejski Ośrodek Kultury w Korszach] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://mgbpkorsze.pl/| Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach][05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.jerzysikorski.pl/historia-miasta-korsze/| Historia miasta Korsze] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Miasta]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Korsze (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 10:40, 11 cze 2024
| Korsze | |||
| | |||
| |||
 Zabytkowa lokomotywa na Dworcu w Korszach.
Fot. Mieczysław Kalski | |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | kętrzyński | ||
| Gmina | Korsze | ||
| Liczba ludności (2010) | 4799 | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Korsze | |||
| Położenie na mapie Polski  Korsze | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Korsze (niem. Korschen) – miasto gminne położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie miejsko-wiejskiej Korsze, siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 4799 mieszkańców. Obecnie funkcję burmistrza sprawuje Jan Adamowicz.
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na pograniczu Równiny Sępopolskiej i Pojezierza Mazurskiego.
Dzieje miejscowości
Późniejsze miasto (prawa miejskie Korsze uzyskały w 1962 roku) zostało założone w XIV wieku jako majątek rycerski, którego nazwę wiąże się z pruskim bożkiem urodzaju Kruszem. W XV stuleciu dobra stanowiły własność niejakiego Marcina, pruskiego szlachcica z rodu Spyraw.
W 1785 roku miejscowość składała się z zaledwie 12 domów. W 1817 roku majątek w Korszach należał do rodu zu Romsdorf. W tym czasie wieś i folwark składały się z 15 domów. Miejscowość zamieszkiwało 114 osób.
Intensywny rozwój miejscowości zapoczątkowała budowa linii kolejowej w drugiej połowie XIX wieku. W latach 1871–1873 wybudowano linię kolejową z Torunia przez Iławę i Olsztyn do Wystruci. W tym samym czasie ukończono budowę traktu z Królewca do Kętrzyna i Ełku. W pobliżu Korsz utworzono w związku ze wspomnianymi inwestycjami istotny węzeł kolejowy. W szybkim tempie obok węzła wyrosła osada kolejarzy. Wzniesiono również dworzec, który zyskał popularność za sprawą smacznych posiłków serwowanych w dworcowej restauracji. W tym okresie zabudowa Korsz nabierała miejskiego charakteru, nadal jednak msze katolickie odprawiano w kaplicy urządzonej w miejscowej aptece (co miesiąc do Korsz przybywali katoliccy duchowni z Reszla, którzy w tych prowizorycznych warunkach oprawiali mszę św.). Pod koniec XIX wieku podjęto jednak kroki zmierzające do poprawy sytuacji: w 1898 roku zakupiono ziemię pod budowę świątyni, którą wybudowano ostatecznie w 1903 roku.
Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas kolejnych ważnych inwestycji. W latach 1919–1939 wybudowano tu fabrykę mleka skondensowanego, młyn oraz mleczarnię. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 3042 osoby.
W czasie II wojny światowej w pobliżu dworca kolejowego znajdował się obóz dla polskich robotników przymusowych. Działania wojenne w 1945 roku doprowadziły do zniszczenia 40% miejscowości. Pierwsi osadnicy byli pracownikami kolei, delegowano ich do przejęcia pieczy nad miejscowym dworcem, a przede wszystkim stanem trakcji kolejowej. W kwietniu 1945 roku Korsze były zamieszkane przez 145 osób. Nosiły wówczas nazwę Korszyn. W tym samym roku uruchomiono linie kolejowe: Skandawa – Ełk – Korsze – Olsztyn, Korsze – Skandawa oraz Korsze – Bartoszyce.
W 1945 utworzona została gmina wiejska, a pierwszym wójtem obrano Jana Kowalczyka. We wrześniu 1945 roku uruchomiono sześcioklasową szkołę, która mieściła się wówczas w budynku dawnego hotelu. W pierwszym roku działalności do placówki uczęszczało 57 uczniów. Do 1946 roku uruchomiono pocztę oraz punkt medyczny. W miejscowości powstała masarnia, dwie piekarnie i wytwórnia wód gazowanych, otwarto sklepy spożywczo-przemysłowe. Powstała również biblioteka, którą założyła Bronisława Zinkiewicz. W 1946 roku w skład gminy wchodziły 33 miejscowości. W 1947 roku Korsze były zamieszkane przez 1832 osoby. W 1947 roku powstał Państwowy Zakład Leczniczy dla Zwierząt – pierwsza taka placówka na terenie ówczesnego powiatu kętrzyńskiego. W 1954 roku Korsze otrzymały prawa osiedla miejskiego. W 1958 roku rozbudowano miejscowy kościół.
W 1960 roku miejscowość była zamieszkana przez 3898 osób. Dwa lata później Korsze uzyskały prawa miejskie. W latach 60. i 70. XX w. 1500 osób było zatrudnionych na kolei. Drugim co do znaczenia pracodawcą okazały się założone w 1953 roku Olsztyńskie Zakłady Sieci Rybackich. W tym okresie w mieście działała jeszcze mleczarnia oraz filia Państwowego Ośrodka Maszynowego.
W miejscowości działają filie banków, przychodnia oraz poczta. W Korszach istnieje również Lokalna Grupa Działania "Barcja", która skupia się na rozwoju obszarów wiejskich.
Edukacja
Bezpieczeństwo
W mieście działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Kultura
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach
- Miejski Ośrodek Kultury w Korszach; z MOK-iem związane są zespoły taneczno-wokalne Step Up oraz Aero.
- Wydarzeania: Międzynarodowy Plener Plastyczny w Korszach; Wojewódzki Konkurs Wokalny "Mazurski Słowik"
- W mieście działa Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Otwarte Drzwi"
Sport
- W mieście działa klub piłkarski MKS Korsze.
Religia
- Parafia prawosławna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła
- Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Boskiej Miłosierdzia
Zabytki
- neogotycki kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego wzniesiony w 1903 roku. Siedemnastowieczne wyposażenie wnętrza pochodzi z kościoła w Łankiejmach
- dawny kościół ewangelicki wzniesiony w stylu neogotyckim w roku 1905, obecnie świątynia prawosławna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Korszach
- dwie neogotyckie wieże ciśnień z XIX oraz przełomu XIX i XX wieku
- neoklasycystyczna kamienica przy ul. Mickiewicza 6 wzniesiona pod koniec XIX wieku
- eklektyczna willa z końca XIX stulecia zlokalizowana przy ul. Wojska Polskiego 32
- budynek socjalny, obecnie siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury
- zespół zabudowy dawnej rzeźni miejskiej wraz z otoczeniem obejmującym działkę
Przypisy
Bibliografia
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [15.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Ciekawe Mazury.pl [05.03.2014]
Polska Niezwykła [05.03.2014]
Korsze - serwis miejski [05.03.2014]
Miejski Ośrodek Kultury w Korszach [05.03.2014]
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Korszach[05.03.2014]
Historia miasta Korsze [05.03.2014]
