Miłakowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| (Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Miłakowo |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi =Herb miasta Miłakowa.png |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Miłakowa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Mil.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Miłakowie.<br>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/milakowo_gmina_miejsko_wiejska/component/option,com_ponygallery/Itemid,267/func,viewcategory/catid,2/ Wrota Warmii i Mazur] [17.09.2014]. |
|rodzaj miejscowości = miasto | |rodzaj miejscowości = miasto | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | [[image:milakowok.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Miłakowie<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko]] |
| + | ''' Miłakowo''' (dawniej Libsztat, niem. ''Liebstadt'') – miasto położone w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], siedziba [[Miłakowo (gmina miejsko-wiejska)|gminy miejsko-wiejskiej Miłakowo]]. W latach 1975–1998 administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W roku 1973 jako wieś wchodziło w skład powiatu morąskiego. [[Prawa miejskie]] odzyskało Miłakowo z dniem 1 stycznia 1998 roku. W okresie 1945-1998 była to wieś gminna. W latach 1945–1946 miejscowość nosiła nazwę [[Lubieniewo]], [[Lubomino]]. W 2010 roku miasto liczyła 2 758 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat burmistrza uzyskał [[Krzysztof Szulborski]].<ref>https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281506#results_vote_elect_mayor_round_2</ref> | ||
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | == Położenie == | |
| − | + | Miejscowość położona jest na [[Powiśle|Powiślu]]<ref>Stanisława Zajchowska, Maria Kiełczewska-Zalewska: Warmia i Mazury: praca zbiorowa. Poznań: Instytut Zachodni, 1953, s. 196, seria: Ziemie Staropolski.</ref>, na [[Pojezierze Dzierzgońsko-Morąskie|Pojezierzu Dzierzgońsko-Morąskim]], które stanowi część [[Pojezierze Iławskie|Pojezierza Iławskiego]]<ref>[https://warmaz.pl/mapy/regiony/ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r.]</ref>. Miłakowo leży w odległości około 16 km na północny wschód od [[Morąg|Morąga]] nad rzeką [[Rzeka Miłakówka| Miłakówką]]. | |
| − | + | <br/> | |
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Miłakowo leży w obrębie krainy historycznej [[Prusy Górne]]. Pierwsza informacja dotycząca osady pochodzi z 1315 roku. Źródła z 1354 roku potwierdzają istnienie strażnicy [[Zakon Krzyżacki| krzyżackiej]], której założycielem był [[Henryk von Liebenzell]]. Miłakowo powstało zatem w XIV wieku jako osada przy zamku krzyżackim. Założycielem zamku i podgrodzia był wspomniany Henryk von Liebenzell. Od jego nazwiska pochodziła zapewne pierwotna nazwa osiedla – ''Liebstadt'', która pojawia się w dokumencie z roku 1315. Nie jest znany zakres pierwotnych praw miejskich Miłakowa. Wielki mistrz [[Hans von Tieffen]] potwierdził i poszerzył prawa miejskie w 1490 roku. W czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] Miłakowo było oblegane i zajęte przez wojska polskie. Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice w roku 1466. Pod panowaniem Ktzyżaków Miłakowo pozostało do 1525 roku, następnie zostało włączone do obszaru [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. Miłakowo zostało doszczętnie ograbione przez Szwedów w czasie pierwszej wojny w latach 1626–1630, szczególnie ucierpiało w roku 1659, co doprowadziło do kryzysu gospodarczego i znacznych zniszczeń. Epidemia dżumy w latach 1709–1711 stanowiła kolejny cios dla miasta, zbierając bezlitosne żniwo wśród mieszkańców. Przemarsz wojsk napoleońskich mieszkańcy zapamiętali szczególnie boleśnie. W roku 1807 praktycznie całe miasto zostało spalone. W dniach 18–21 lutego 1807 na plebanii w Miłakowie kwaterował Napoleon Bonaparte. W 1933 roku władzę w mieście przejęli hitlerowcy. Cały aparat administracyjny podporządkowany został NSDAP. 22 stycznia 1945 roku rozpoczęła się ewakuacja miasta i okolic. Żołnierze wyprowadzali ludność cywilną w kierunku [[Pasłęk|Pasłęka]], a następnie [[Elbląg|Elbląga]]. Wskutek styczniowych działań wojennych miasto zostało zniszczone w 75%. W roku 1945 Miłakowo utraciło prawa miejskie, które odzyskało w 1998 roku. | ||
| + | <br/> | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Miłakowie |parafii rzymskokatolickiej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | Działa tutaj [[Gminna Biblioteka Publiczna w Miłakowie |Gminna Biblioteka Publiczna]], [[Miłakowski Dom Kultury]] i [[Zespół folklorystyczny Warmianki |Zespół folklorystyczny Warmianki]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Zabytki == |
| − | + | *gotycki [[Kościół pw. św. Elżbiety i św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Miłakowie |kościół]] wybudowany w latach 1360-1380; wieża pochodzi z przełomu XIV i XV wieku; odrestaurowany na początku XX stulecia | |
| − | + | *neogotycki [[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Miłakowie|kościół]] wzniesiony w 1855 roku | |
| − | + | *fragmenty murów obronnych z XIV wieku | |
| − | + | *ruiny [[Zamek w Miłakowie|zamku krzyżackiego]] (ostatecznie zniszczony w 1807 r.) | |
| − | + | *budynki mieszkalne z końca XIX i początków XX wieku. (budynki przy ul. Morąskiej, Katowickiej) | |
| − | + | *[[Cmentarz żydowski w Miłakowie|cmentarz żydowski]] założony w roku 1809; do czasów dzisiejszych zachowały się 22 nagrobki z przełomu XIX i XX wieku; ostatni znany pochówek odbył się ok. 1930 roku; obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków. | |
| − | + | == Przyroda == | |
| − | + | W pobliżu miejscowości znajduje się obszar siedliskowy jezioro [[Natura 2000 Jezioro Wukśniki |Wukśniki]]. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[ | + | ==Ludzie związani z miejscowością== |
| + | *[[lkwim:Aniela Bieńko |Aniela Bieńko]] (ur. 1930) – artystka ludowa, garncarka, rzeźbiarka, tkaczka, mieszkała w Miłakowie w latach 1946–1955 | ||
| + | *[[lkwim:Erazm Szyszko |Erazm Szyszko]] (1885–1983) – garncarz ludowy, mieszkał w Miłakowie w latach 1946–1955 | ||
| + | *[[lkwim:Elżbieta Fedor |Elżbieta Fedor]] (ur. 1953) – urodzona w Miłakowie pielęgniarka, artystka–amatorka, tkaczka | ||
| − | == | + | == Bibliografia == |
| − | + | Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Burchard Przemysław, ''Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce''. Warszawa: 1990.<br/> | |
| − | + | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/> | |
| − | + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach'', Olsztyn 2006.<br/> | |
| − | + | Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939'', Olsztyn 2005.<br/> | |
| − | + | Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995.<br/> | |
| + | ''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br/> | ||
| + | Łukasiewicz Wanda, ''Miłakowo - Monografia miasta i dziejów najnowszych'', Miłakowo 1997 <br/> | ||
| + | ''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=7617&p_token=0.9439876391784832/ Bank Danych Lokalnych GUS] [22.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://mdkmilakowo.pl/ Miejski Ośrodek Kultury w Miłakowie] [22.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.milakowo.eu/ Strona Urzędu Miasta Miłakowo] [22.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=mi%C5%82akowov/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [22.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [22.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.sztetl.org.pl/pl/article/milakowo/12,cmentarze/5886,cmentarz-zydowski-w-milakowie-ul-kaszubska-/ Wirtualny Sztetl] [22.08.2013] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria:Napoleon na Warmii i Mazurach]] | |
| − | + | [[Kategoria: Powiat ostródzki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Miłakowo (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Miasta]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1301-1400]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 09:33, 17 cze 2024
| Miłakowo | |||
| | |||
| |||
![Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Miłakowie.Źródło: Wrota Warmii i Mazur [17.09.2014].](/index.php/Plik:Mil.jpg) Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Miłakowie.
Źródło: Wrota Warmii i Mazur [17.09.2014]. | |||
| Rodzaj miejscowości | miasto | ||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | ostródzki | ||
| Gmina | Miłakowo | ||
| Liczba ludności (2010) | 2 758 | ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 | ||
| Kod pocztowy | 14-310 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOS | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Miłakowo | |||
| Położenie na mapie Polski  Miłakowo | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Miłakowo (dawniej Libsztat, niem. Liebstadt) – miasto położone w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Miłakowo. W latach 1975–1998 administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W roku 1973 jako wieś wchodziło w skład powiatu morąskiego. Prawa miejskie odzyskało Miłakowo z dniem 1 stycznia 1998 roku. W okresie 1945-1998 była to wieś gminna. W latach 1945–1946 miejscowość nosiła nazwę Lubieniewo, Lubomino. W 2010 roku miasto liczyła 2 758 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat burmistrza uzyskał Krzysztof Szulborski.[1]
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest na Powiślu[2], na Pojezierzu Dzierzgońsko-Morąskim, które stanowi część Pojezierza Iławskiego[3]. Miłakowo leży w odległości około 16 km na północny wschód od Morąga nad rzeką Miłakówką.
Dzieje miejscowości
Miłakowo leży w obrębie krainy historycznej Prusy Górne. Pierwsza informacja dotycząca osady pochodzi z 1315 roku. Źródła z 1354 roku potwierdzają istnienie strażnicy krzyżackiej, której założycielem był Henryk von Liebenzell. Miłakowo powstało zatem w XIV wieku jako osada przy zamku krzyżackim. Założycielem zamku i podgrodzia był wspomniany Henryk von Liebenzell. Od jego nazwiska pochodziła zapewne pierwotna nazwa osiedla – Liebstadt, która pojawia się w dokumencie z roku 1315. Nie jest znany zakres pierwotnych praw miejskich Miłakowa. Wielki mistrz Hans von Tieffen potwierdził i poszerzył prawa miejskie w 1490 roku. W czasie wojny polsko–krzyżackiej Miłakowo było oblegane i zajęte przez wojska polskie. Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice w roku 1466. Pod panowaniem Ktzyżaków Miłakowo pozostało do 1525 roku, następnie zostało włączone do obszaru Prus Książęcych. Miłakowo zostało doszczętnie ograbione przez Szwedów w czasie pierwszej wojny w latach 1626–1630, szczególnie ucierpiało w roku 1659, co doprowadziło do kryzysu gospodarczego i znacznych zniszczeń. Epidemia dżumy w latach 1709–1711 stanowiła kolejny cios dla miasta, zbierając bezlitosne żniwo wśród mieszkańców. Przemarsz wojsk napoleońskich mieszkańcy zapamiętali szczególnie boleśnie. W roku 1807 praktycznie całe miasto zostało spalone. W dniach 18–21 lutego 1807 na plebanii w Miłakowie kwaterował Napoleon Bonaparte. W 1933 roku władzę w mieście przejęli hitlerowcy. Cały aparat administracyjny podporządkowany został NSDAP. 22 stycznia 1945 roku rozpoczęła się ewakuacja miasta i okolic. Żołnierze wyprowadzali ludność cywilną w kierunku Pasłęka, a następnie Elbląga. Wskutek styczniowych działań wojennych miasto zostało zniszczone w 75%. W roku 1945 Miłakowo utraciło prawa miejskie, które odzyskało w 1998 roku.
Religia
W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Kultura
Działa tutaj Gminna Biblioteka Publiczna, Miłakowski Dom Kultury i Zespół folklorystyczny Warmianki.
Zabytki
- gotycki kościół wybudowany w latach 1360-1380; wieża pochodzi z przełomu XIV i XV wieku; odrestaurowany na początku XX stulecia
- neogotycki kościół wzniesiony w 1855 roku
- fragmenty murów obronnych z XIV wieku
- ruiny zamku krzyżackiego (ostatecznie zniszczony w 1807 r.)
- budynki mieszkalne z końca XIX i początków XX wieku. (budynki przy ul. Morąskiej, Katowickiej)
- cmentarz żydowski założony w roku 1809; do czasów dzisiejszych zachowały się 22 nagrobki z przełomu XIX i XX wieku; ostatni znany pochówek odbył się ok. 1930 roku; obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się obszar siedliskowy jezioro Wukśniki.
Ludzie związani z miejscowością
- Aniela Bieńko (ur. 1930) – artystka ludowa, garncarka, rzeźbiarka, tkaczka, mieszkała w Miłakowie w latach 1946–1955
- Erazm Szyszko (1885–1983) – garncarz ludowy, mieszkał w Miłakowie w latach 1946–1955
- Elżbieta Fedor (ur. 1953) – urodzona w Miłakowie pielęgniarka, artystka–amatorka, tkaczka
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
Burchard Przemysław, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Łukasiewicz Wanda, Miłakowo - Monografia miasta i dziejów najnowszych, Miłakowo 1997
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.08.2013]
Miejski Ośrodek Kultury w Miłakowie [22.08.2013]
Strona Urzędu Miasta Miłakowo [22.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [22.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [22.08.2013]
Wirtualny Sztetl [22.08.2013]
Przypisy
- ↑ https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281506#results_vote_elect_mayor_round_2
- ↑ Stanisława Zajchowska, Maria Kiełczewska-Zalewska: Warmia i Mazury: praca zbiorowa. Poznań: Instytut Zachodni, 1953, s. 196, seria: Ziemie Staropolski.
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r.
