Gołutowo

Gołutowo
Rodzaj miejscowości	wieś niesołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Rychliki
Liczba ludności (2010)	184
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gołutowo
Położenie na mapie Polski Gołutowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gołutowo (niem. Günthersdorf) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 184 mieszkańców.

Położenie

Wieś położona jest w północno–zachodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, na południowy zachód od Pasłęka.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pojawiła się w 1347 roku. Miejscowość określana była wówczas jako pruska osada. 18 czerwca 1364 roku wielki mistrz Winrich von Kniprode wystawił w Przemarku koło Starego Dzierzgonia dokument lokacyjny. Przekazywał w nim w lenno 6 łanów niejakiemu Ginterowi i jego rodzinie. Nazwa wsi została zatem zaczerpnięta od imienia zasadźcy. Gołutowo, jako usytuowane najdalej na wschód, podlegało początkowo pod krzyżacki urząd komorniczy w Kiersytach, a później pod urząd z siedzibą w Starym Polu. W latach 1538-1540 w źródłach dotyczących Gołutowa można znaleźć jedno polskie nazwisko. Po roku 1579 zostały utrwalone dwa polskie nazwiska. Byli to prawdopodobnie polscy osadnicy, czeladź lub służba. W tym momencie następuje stosunkowo długa luka w wiadomościach, a losy wsi pozostają niewyjaśnione. W 1785 roku Gołutowo miało się składać z 10 budynków, a sama wieś stanowiła dobra królewskie. Należała wówczas do urzędu domen w Starym Dolnie. W 1858 roku miejscowość liczyła 71 mieszkańców. W 1870 roku pojawia się nazwisko niejakiego Kempera – posiadacza ziemskiego. W 1875 roku Gołutowo liczyło 83 mieszkańców. W wyniku reformy terytorialnej od 1 października 1929 roku Gołutowo było gminą ziemską, w której skład weszły dotychczasowe tzw. gminy majątkowe: Dziśnity i Liściec. Przed 1945 roku Liściec stanowił własność Konrada i Erny Nobakowskich.

W 1930 roku dobra w Gołutowie zostały przejęte przez [[Arthur Gehre|Arthura Gehrea], który wykupił je od Heinricha Lassena. Wśród późniejszych właścicieli wymienia się doktora Heinricha Stuhma i Martina Lassena. W tym czasie majątek obejmował powierzchnię ok. 250 ha, w tym 170 ha ziemi ornej, 4 ha łąk i 20 ha pastwisk. W majątku znajdowało się 21 koni, 120 sztuk bydła – w tym 40 krów mlecznych oraz 80 świń.

W miejscowości funkcjonowała jednoklasowa szkoła powszechna. Uczęszczały do niej dzieci z Dziśnit i Bart. Ostatnim niemieckim nauczycielem w placówce był niejaki Kurt Langanke.

Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono. Utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Pierwszym polskim zarządcą majątku po roku 1945 był J. Ostaszewski. PGR funkcjonował do lat 90. XX wieku. Jego długoletnim dyrektorem był m.in. Zdzisław Maruszak (1928-1986). Za jego kadencji gospodarstwo funkcjonowało niemal wzorowo. Dzięki temu PGR był przysłowiowym oczkiem w głowie lokalnych powiatowych działaczy partyjnych.

Gołutowo do 1975 roku tworzyło granicę z byłym powiatem morąskim. Do 1945 roku niemiecki majątek ziemski nosił nazwę Günthersdorf, w pierwszych latach powojennych używano nazwy Bronowo, a od 1948 roku wprowadzono nową nazwę administracyjną – Gołutowo.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Rychlikach.

Zabytki

• dworek pochodzący prawdopodobnie z 2. połowy XIX lub początku XX wieku

Bibliografia

1. Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
2. Strona Gminy Rychliki | Historia Gołutowa [12.11.2013]
3. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]