Miłakowo

Miłakowo
Herb Miłakowa
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Miłakowie Wrota Warmii i Mazur [17.09.2014].
Rodzaj miejscowości	miasto
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Miłakowo
Liczba ludności (2010)	2 758
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-310
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Miłakowo
Położenie na mapie Polski Miłakowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Miłakowo (dawniej Libsztat, niem. Liebstadt) - miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Miłakowo.

W latach 1975-1998 administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W roku 1973 jako wieś wchodziło w skład powiatu morąskiego. Prawa miejskie odzyskało Miłakowo z dniem 1 stycznia 1998 roku. W okresie 1945-1998 była to wieś gminna.

W latach 1945-1946 miejscowość nosiła nazwę Lubieniewo, Lubomino.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko-Ostródzkie), w odległości około 16 km na północny wschód od Morąga nad rzeką Miłakówką.

Dzieje miejscowości

Miłakowo leży w obrębie krainy historycznej Prusy Górne. Pierwsza informacja dotycząca osady pochodzi z 1315 roku. Źródła z 1354 roku potwierdzają istnienie strażnicy krzyżackiej, której założycielem był Henryk von Liebenzell. Miłakowo powstało zatem w XIV wieku jako osada przy zamku krzyżackim. Założycielem zamku i podgrodzia był wspomniany Henryk von Liebenzell.Od jego nazwiska pochodziła zapewne pierwotna nazwa osiedla – Liebstadt, która pojawia się w dokumencie z roku 1315. Nie jest znany zakres pierwotnych praw miejskich Miłakowa. Wielki mistrz Hans von Tieffen potwierdził i poszerzył prawa miejskie w 1490 roku. W czasie wojny polsko-krzyżackiej Miłakowo było oblegane i zajęte przez wojska polskie. Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice po zakończeniu wojny trzynastoletniej w roku 1466. Pod panowaniem Zakonu Miłakowo pozostało do 1525 roku, następnie zostało włączone do obszaru do Prus Książęcych. Miłakowo zostało doszczętnie ograbione przez Szwedów w czasie pierwszej wojny w latach 1626 - 1630, szczególnie ucierpiało w roku 1659, co doprowadziło do kryzysu gospodarczego i znacznych zniszczeń. Epidemia dżumy w latach 1709-1711 stanowiła kolejny cios dla miasta, zbierając bezlitosne żniwo wśród mieszkańców. Przemarsz wojsk napoleońskich mieszkańcy zapamiętali szczególnie boleśnie. W roku 1807 praktycznie całe miasto zostało spalone. W dniach 18-21 lutego 1807 na plebanii w Miłakowie kwaterował Napoleon. W 1933 roku władzę w mieście przejęli hitlerowcy. Cały aparat administracyjny podporządkowany został NSDAP. 22 stycznia 1945 roku rozpoczęła się ewakuacja miasta i okolic. Żołnierze wyprowadzali ludność cywilną w kierunku Pasłęka, a następnie Elbląga. Wskutek styczniowych działań wojennych miasto zostało zniszczone w 75%. W roku 1945 Miłakowo utraciło prawa miejskie, które udało się odzyskać dopiero w 1998 roku. Obecnie funkcję burmistrza pełni Aleksander Gawryluk.

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

Kultura

Działa tutaj Gminna Biblioteka Publiczna, Miłakowski Dom Kultury i Zespół folklorystyczny Warmianki.

Zabytki:

• Gotycki kościół pw. św. Elżbiety i Wojciecha Biskupa i Męczennika, wybudowany w latach 1360-1380, wieża pochodzi z przełomu XIV i XV wieku. Kościół był odrestaurowany na początku XX stulecia Ołtarz główny neogotycki, w bocznych nawach drewniane empory.
• Neogotycki kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, wzniesiony w 1855 roku.
• Fragmenty murów obronnych z XIV wieku
• Ruiny zamku krzyżackiego (ostatecznie zniszczony w 1807 r.), z których do dzisiejszych czasów zachowały się jedynie piwnice
• Budynki mieszkalne z końca XIX i początków XX wieku. (budynki przy ul. Morąskiej, Katowickiej)
• Na dawnym cmentarzu ewangelickim (lokalizacja nie ustalona) pochowany został żołnierz niemiecki poległy w listopadzie 1914 roku
• Cmentarz żydowski w Miłakowie, założony w roku 1809. Do czasów dzisiejszych zachowały się 22 nagrobki z przełomu XIX i XX wieku. Ostatni znany pochówek odbył się ok. 1930 roku. Obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.

Cmentraz żydowski w Miłakowie

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się obszar siedliskowy Jezioro Wukśniki.

Ludzie związani z miejscowością

• Aniela Bieńko (ur. 1930) – artystka ludowa, garncarka, rzeźbiarka, tkaczka, mieszkała w Miłakowie w latach 1946-1955
• Erazm Szyszko (1885-1983) - garncarz ludowy, mieszkał w Miłakowie w latach 1946-1955
• Elżbieta Fedor (ur. 1953) - urodzona w Miłakowie pielęgniarka, artystka-amatorka, tkaczka

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
2. Burchard Przemysław, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990.
3. Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
4. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
5. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
6. Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
7. Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
8. Łukasiewicz Wanda, Miłakowo - Monografia miasta i dziejów najnowszych, Miłakowo 1997
9. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
10. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
11. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=7617&p_token=0.9439876391784832 [data dostępu:22.08.2013]
12. Miejski Ośrodek Kultury w Miłakowie: http://mdkmilakowo.pl/
13. Ofijalna strona gminy i miasta Miłakowo: http://www.milakowo.eu/ [data dostępu:22.08.2013]
14. Olsztyńska Strona Rowerowa: http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=mi%C5%82akowov [data dostępu:22.08.2013]
15. Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:22.08.2013]
16. Wirtualny Sztetl: http://www.sztetl.org.pl/pl/article/milakowo/12,cmentarze/5886,cmentarz-zydowski-w-milakowie-ul-kaszubska-/ [data dostępu:22.08.2013]

Przypisy