Paluzy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Paluz | |dopełniacz wsi = Paluz | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = bartoszycki | |powiat = bartoszycki | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Paluzy''' (niem. ''Plausen'') – wieś sołecka | + | ''' Paluzy''' (niem. ''Plausen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)| gminie Bisztynek]]. |
| − | W latach | + | W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny| administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 298 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bożena Depta]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ Wrota Warmii i Mazur] [18.12.2013]</ref>. |
| − | |||
| − | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 298 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bożena Depta]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ [ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 40: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Dokument lokacyjny Paluz został wystawiony 10 marca 1345 roku przez proboszcza katedralnego Jana oraz wójta biskupiego Brunona z Lutr. Miejscowość została założona jako [[wieś chełmińska]]. | + | Dokument lokacyjny Paluz został wystawiony 10 marca 1345 roku przez proboszcza katedralnego Jana oraz wójta biskupiego Brunona z [[Lutry| Lutr]]. Miejscowość została założona jako [[Wieś chełmińska |wieś chełmińska]]. Pierwsza informacja związana z miejscowym kościołem pochodzi z 1355 roku. Świątynia została prawdopodobnie zniszczona, o czym świadczy fakt konsekrowania w roku 1409 nowego kościoła przez biskupa [[Henryk IV Vogelsang| Henryka Vogelsanga]]. Przed rokiem 1398 funkcję proboszcza sprawował [[Henryk Mahnbock]], a następnie [[Baltazar Rabe]]. Kościół w Paluzach został zamieszczony w wykazie parafii spisanym pod koniec XV stulecia. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziła wieś [[Lędławki]]. W latach 1709–1711 Paluzy nawiedziła pustosząca [[Prusy]] epidemia dżumy. |
| − | W czasie [[ | + | W czasie [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521 miejscowości udało się szczęśliwie uniknąć zniszczeń. Na 66 [[Włóka |włók]] ziemi jedynie 2 leżały odłogiem, udało się je jednak obsadzić już przed 1533 rokiem. W tym okresie we wsi działała również karczma. Drugi taki przybytek został założony po 1615 roku. Właścicielem nowej karczmy miał być dotychczasowy mierniczy [[Eustachy Kreczmar]]. |
| − | Pierwsza wiadomość dotycząca szkoły pochodzi z 1802, placówka istniała w Plauzach z pewnością o wiele wcześniej | + | Pierwsza wiadomość dotycząca szkoły pochodzi z 1802, placówka istniała w Plauzach z pewnością o wiele wcześniej – najprawdopodobniej od chwili założenia parafii. W 1935 roku do szkoły uczęszczało 80 uczniów, zatrudnionych w niej było 2 nauczycieli. |
| − | Po zakończeniu [[II wojna światowa| II wojny światowej]] w Paluzach osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich. | + | Po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] w Paluzach osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich. |
| − | + | ||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1820 | + | *1820 r. – 328 osób |
| + | |||
| + | *1848 r. – 522 osoby | ||
| + | |||
| + | *1939 r. – 561 osób | ||
| − | + | ==Bezpieczeństwo== | |
| + | W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna | Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | == Religia == | |
| + | W Paluzach znajduje się siedziba [[Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Pauzach |parafii rzymskokatolickiej]]. Wieś znajduje się także na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu |parafii greckokatolickiej w Reszlu]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | * | + | *żółty szlak rowerowy o długości 26 km – przebieg trasy: Bisztynek – [[Sułowo]] – [[Rokitnik]] – [[Trutowo]] – [[Wozławki]] – [[Warmiany]] – Paluzy – [[Łędławki]] – Bisztynek |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół | + | *[[lkwim:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach|kościół]] z XIV wieku; budowla z dobudowanym w 1890 roku prezbiterium z zakrystiami; strop w kruchcie ozdobiony polichromią z 1700 roku |
| − | * | + | *sześć kapliczek przydrożnych |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.bisztynek24.pl/paluzy.html| Bisztynek24.pl] [12.12.2013] | |
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 76: | Linia 77: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 18:24, 17 sty 2015
| Paluzy | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Bisztynek |
| Liczba ludności (2010) | 298 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Paluzy | |
| Położenie na mapie Polski  Paluzy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Paluzy (niem. Plausen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 298 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bożena Depta[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości około 7 km od Bisztynka, przed historyczną północną granicą Warmii.
Dzieje miejscowości
Dokument lokacyjny Paluz został wystawiony 10 marca 1345 roku przez proboszcza katedralnego Jana oraz wójta biskupiego Brunona z Lutr. Miejscowość została założona jako wieś chełmińska. Pierwsza informacja związana z miejscowym kościołem pochodzi z 1355 roku. Świątynia została prawdopodobnie zniszczona, o czym świadczy fakt konsekrowania w roku 1409 nowego kościoła przez biskupa Henryka Vogelsanga. Przed rokiem 1398 funkcję proboszcza sprawował Henryk Mahnbock, a następnie Baltazar Rabe. Kościół w Paluzach został zamieszczony w wykazie parafii spisanym pod koniec XV stulecia. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziła wieś Lędławki. W latach 1709–1711 Paluzy nawiedziła pustosząca Prusy epidemia dżumy. W czasie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521 miejscowości udało się szczęśliwie uniknąć zniszczeń. Na 66 włók ziemi jedynie 2 leżały odłogiem, udało się je jednak obsadzić już przed 1533 rokiem. W tym okresie we wsi działała również karczma. Drugi taki przybytek został założony po 1615 roku. Właścicielem nowej karczmy miał być dotychczasowy mierniczy Eustachy Kreczmar. Pierwsza wiadomość dotycząca szkoły pochodzi z 1802, placówka istniała w Plauzach z pewnością o wiele wcześniej – najprawdopodobniej od chwili założenia parafii. W 1935 roku do szkoły uczęszczało 80 uczniów, zatrudnionych w niej było 2 nauczycieli. Po zakończeniu II wojny światowej w Paluzach osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. – 328 osób
- 1848 r. – 522 osoby
- 1939 r. – 561 osób
Bezpieczeństwo
W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Religia
W Paluzach znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej. Wieś znajduje się także na terenie parafii greckokatolickiej w Reszlu.
Turystyka
- żółty szlak rowerowy o długości 26 km – przebieg trasy: Bisztynek – Sułowo – Rokitnik – Trutowo – Wozławki – Warmiany – Paluzy – Łędławki – Bisztynek
Zabytki
- kościół z XIV wieku; budowla z dobudowanym w 1890 roku prezbiterium z zakrystiami; strop w kruchcie ozdobiony polichromią z 1700 roku
- sześć kapliczek przydrożnych
- cmentarz ewangelicki
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.12.2013]
Bisztynek24.pl [12.12.2013]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [18.12.2013]
