Lutry
To jest | Lutry | |
| | |
 Fot. Mieczysław Kalski
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Kolno |
| Liczba ludności (2010) | 516 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lutry | |
| Położenie na mapie Polski  Lutry | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lutry (niem. Luthen, Lautern) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Kolno.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 516 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Małgorzata Leszczyńska[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość leży w północno–wschodniej części Pojezierza Olsztyńskiego nad Jeziorem Luterskim, w odległości 10 km od Kolna.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona około 1341 roku. Prawdopodobnie nadawcą aktu lokacyjnego był biskup Henryk z Lutr, któremu zapewne wieś zawdzięcza swoją nazwę. Dokument lokacyjny zaginął po założeniu wsi; do jego odnowienia doszło 15 kwietnia 1375 roku. W przywileju wyznaczano 6 włók na uposażenie kościoła. W czasie wojny polsko–krzyżackiej (1519–1521) wsi udało się uniknąć zniszczeń i wyludnienia, które stanowiło największą bolączkę licznych miejscowości. Z 52 włók czynszowych jedynie 11 leżało odłogiem. Dziewięć z nich udało się zasiedlić do roku 1533. W 1584 roku biskup Marcin Kromer nadał Tomaszowi Falkowi przywilej na założenie karczmy. W 1609 roku wydano przywilej na drugi tego typu przybytek w Lutrach. W 1789 roku wieś składała się z 57 domów.
Kościół we wsi wybudowano wkrótce po założeniu miejscowości. W okresie wojen polsko-krzyżackich uniknął zniszczenia, jednak w 1550 roku został strawiony przez pożar. Odbudowano go, a następnie w 1590 roku poświęcono. Zachowany współcześnie kościół wzniesiono w stylu neogotyckim w 1860 roku. W 1848 roku do parafii w Lutrach należały wsie: Górkowo, Kikity, Młyńczysko, Młodocin, Pierwągi, Tejstymy, Wągsty, Wójtowo.
Powstanie parafii wiązało się z uruchomieniem szkoły. W 1789 roku funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Dominik Schoenke. W 1935 roku do placówki uczęszczało 199 dzieci, zatrudnionych było 3 nauczycieli.
Po zakończeniu II wojny światowej Lutry zostały zasiedlone przez ludność polską. Obecnie miejscowość należy do najludniejszych w gminie.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. – 393 osoby
- 1848 r. – 630 osób
- 1939 r. – 781 osób
Szkolnictwo
W miejscowości działa biblioteka publiczna oraz szkoła podstawowa.
Religia
W Lutrach znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej. Wieś znajduje się także na terenie parafii greckokatolickiej w Reszlu.
Zabytki
- kościół wzniesiony w 1863 roku; wnętrze neogotyckie
- kwatera wojenna zlokalizowana na cmentarzu parafialnym; miejsce spoczynku 8 żołnierzy niemieckich, poległych 26 sierpnia 1914 roku oraz 1 żołnierz rosyjskiego - jeńca, zmarłego 5 listopada 1918 roku
Turystyka
Przez miejscowość przebiega Szlak św. Jakuba – przebieg trasy: Kętrzyn – Święta Lipka – Reszel – Lutry – Wipsowo – Barczewo – Olsztyn.
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.12.2013]
Dom Warmiński [12.12.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [12.12.2013]
Strona Urzędu Gminy Kolno [18.12.2013]
Wikipedia [14.09.2014]
Przypisy
