Czerniki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
− | }} | + | }} |
− | ''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – | + | ''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
+ | Miejscowość w 2010 roku liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gm. Kętrzyn)|Góry]], [[Rybniki]] i [[Strzyże]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Alina Pędzich]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>. | ||
+ | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze]]. | Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
− | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie. | Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie. | ||
Linia 48: | Linia 45: | ||
<br/> | <br/> | ||
− | [[File:Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930.jpg|thumb| | + | [[File:Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930.jpg|thumb|290 px|Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930]] |
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
Linia 55: | Linia 52: | ||
*Mogiły żołnierskie z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku | *Mogiły żołnierskie z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku | ||
*Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku | *Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku | ||
− | |||
− | |||
− | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
− | + | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/> | |
− | + | Licharewa Zofia, ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/> | |
− | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | |
− | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
− | + | [http://atlaswsi.pl/index.php?option=com_town&task=view&id=1782&tab=0&Itemid=6| Atlas wsi] [10.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#676/pl/i/czerniki_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._jana| Ciekawe Mazury.pl] [10.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki| Olsztyńska Strona Rowerowa] [05.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html| Polska Niezwykła] [05.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
Linia 75: | Linia 69: | ||
<br/> | <br/> | ||
− | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] |
Wersja z 22:53, 29 lip 2014
Czerniki | |
| |
![]() Kościół pw. św. Jana w Czernikach
| |
Państwo | ![]() |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | kętrzyński |
Gmina | Kętrzyn |
Liczba ludności (2010) | 269[1] |
![]() {{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Czerniki (niem. Szwercensteyn, Schwarzstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 269 mieszkańców (łącznie z Góry, Rybniki i Strzyże). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje Alina Pędzich[2].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od Kętrzyna. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest Jezioro Mój oraz zarastające Jezioro Siercze.
Dzieje miejscowości
Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie. Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w roku 1394. Pod koniec XIV wieku wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała już wówczas karczma oraz młyn. Kościół wzniesiono niedługo po założeniu wsi. Został jednak dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W 1765 roku do parafii włączono również Siniec. Od XVI do połowy XIX wieku spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII wiek w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896-1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.
Miejscowość została dotknięta przez epidemię dżumy w roku 1710. Śmierć poniosło 19 osób. W 1785 roku wieś składała się z 31 budynków. W 1818 roku Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym wspominał o niezwykłej atrakcji: Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia[3]. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.
Po 1945 roku wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od roku 1946 zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 roku we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 roku miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki, wchodzące w skład gminy Kętrzyn składało się z ośmiu miejscowości.
Zabytki
- Gotycki kościół parafialny w XIV wieku, przebudowany w XVIII stuleciu, w latach 1749-1750 oraz 1771-1772. Wieża kościelna została dobudowana w 1885 roku.
- Cmentarz przykościelny
- Mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej, znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
- Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku
Bibliografia
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Atlas wsi [10.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
Ciekawe Mazury.pl [10.03.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [05.03.2014]
Polska Niezwykła [05.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ Łącznie: Czerniki, Góry, Rybniki, Strzyże.
- Skocz do góry ↑ bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
- Skocz do góry ↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.