Czerniki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[gmina Kętrzyn|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.  
 
 
Miejscowość w 2010 roku liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gm. Kętrzyn)|Góry]], [[Rybniki]] i [[Strzyże]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Alina Pędzich]]<ref>http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ [data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
 
 
 
<br/>
 
  
 +
Miejscowość w 2010 roku liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gm. Kętrzyn)|Góry]], [[Rybniki]] i [[Strzyże]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Alina Pędzich]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>.
 +
<br/><br/>
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
 
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze]].
 
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze]].
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
 
Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym  w pobliskim lesie.
 
Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym  w pobliskim lesie.
Linia 48: Linia 45:
 
<br/>
 
<br/>
  
[[File:Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930.jpg|thumb|300 px|Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930]]
+
[[File:Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930.jpg|thumb|290 px|Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930]]
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
Linia 55: Linia 52:
 
*Mogiły żołnierskie z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
 
*Mogiły żołnierskie z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
 
*Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku
 
*Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku
 
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
+
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/>
#Licharewa Zofia, ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.
+
Licharewa Zofia, ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'',  na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'',  na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
#[http://atlaswsi.pl/index.php?option=com_town&task=view&id=1782&tab=0&Itemid=6| Atlas wsi] [data dostępu: 10.03.2014]
+
[http://atlaswsi.pl/index.php?option=com_town&task=view&id=1782&tab=0&Itemid=6| Atlas wsi] [10.03.2014]<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [data dostępu: 10.03.2014]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]<br/>
#[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#676/pl/i/czerniki_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._jana| Ciekawe Mazury.pl] [data dostępu: 10.03.2014]
+
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#676/pl/i/czerniki_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._jana| Ciekawe Mazury.pl] [10.03.2014]<br/>
#[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki| Olsztyńska Strona Rowerowa] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki| Olsztyńska Strona Rowerowa] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html| Polska Niezwykła] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html| Polska Niezwykła] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 75: Linia 69:
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Gmina Kętrzyn]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]

Wersja z 22:53, 29 lip 2014

Czerniki

Kościół pw. św. Jana w Czernikach
Kościół pw. św. Jana w Czernikach
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Gmina Kętrzyn
Liczba ludności (2010) 269[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Czerniki
Czerniki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Czerniki
Czerniki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Czerniki (niem. Szwercensteyn, Schwarzstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 269 mieszkańców (łącznie z Góry, Rybniki i Strzyże). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje Alina Pędzich[2].

Położenie

Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od Kętrzyna. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest Jezioro Mój oraz zarastające Jezioro Siercze.

Dzieje miejscowości

Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie. Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w roku 1394. Pod koniec XIV wieku wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała już wówczas karczma oraz młyn. Kościół wzniesiono niedługo po założeniu wsi. Został jednak dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W 1765 roku do parafii włączono również Siniec. Od XVI do połowy XIX wieku spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII wiek w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896-1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.

Miejscowość została dotknięta przez epidemię dżumy w roku 1710. Śmierć poniosło 19 osób. W 1785 roku wieś składała się z 31 budynków. W 1818 roku Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym wspominał o niezwykłej atrakcji: Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia[3]. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.

Po 1945 roku wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od roku 1946 zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 roku we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 roku miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki, wchodzące w skład gminy Kętrzyn składało się z ośmiu miejscowości.

Plik:Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930.jpg
Czerniki na pocztówce z lata 1910-1930

Zabytki

  • Gotycki kościół parafialny w XIV wieku, przebudowany w XVIII stuleciu, w latach 1749-1750 oraz 1771-1772. Wieża kościelna została dobudowana w 1885 roku.
  • Cmentarz przykościelny
  • Mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej, znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
  • Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku

Bibliografia

Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Atlas wsi [10.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
Ciekawe Mazury.pl [10.03.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [05.03.2014]
Polska Niezwykła [05.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]

Przypisy

  1. Skocz do góry Łącznie: Czerniki, Góry, Rybniki, Strzyże.
  2. Skocz do góry bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
  3. Skocz do góry M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.