Parcz

Parcz
Parcz. Budynek dworca kolejowego. Fot. Ralf Lotys. Źródło: Commons Wikimedia [04.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Kętrzyn
Liczba ludności (2010)	320 (łącznie: Parcz, Jankowo)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Parcz
Położenie na mapie Polski Parcz
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Parcz (niem. Partsch) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 320 mieszkańców (łącznie: Parcz, Jankowo).

Dwór w Parczu. Fot. Ralf Lotys. Źródło: Commons Wikimedia [04.12.2014]

Położenie

Miejscowość jest położona w odległości 10 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Dokładna data założenia wsi nie jest znana. Lokacja Parcza na obszarze 16 włók miała miejsce w XIV stuleciu. W tym okresie w miejscowości działał młyn. W 1437 roku komtur Jan von Benhausen przekazał majątek Fryderykowi von Partz. Nazwa wsi stanowiła bezpośrednie nawiązanie do nazwiska ówczesnego właściciela.

W okresie przedreformacyjnym do parafii w Czernikach należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W XVI stuleciu Parcz stanowił własność polskiego rodu Kobylińskich. W XVIII wieku majątek należał do barona Fryderyka Schenka zu Tautenberga.

W 1817 roku miejscowość składała się z 16 budynków mieszkalnych i liczyła 167 mieszkańców. W 1871 roku majątek liczył 5914 mórg. W 1913 roku majątkiem zarządzał Georg von Schenck, który wybudował we wsi szkołę. W tym okresie dobra (łącznie Parcz i Jankowo) obejmowały powierzchnię 689 ha. W majątku prowadzono hodowlę owiec, bydła, koni i świń. W 1939 roku wieś była zamieszkana prze 312 osób.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenie miejscowości powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 1970 roku Parcz był zamieszkany przez 295 osób. We wsi funkcjonowała ośmioklasowa szkoła podstawowa, przedszkole, sala kinowa i punkt biblioteczny.

Turystyka

• Niebieski szlak pieszy o długości 85.1 km: Lidzbark Warmiński - PKP - Parcz - PKS

Zabytki

• Dwór z połowy XIX w. wraz z pozostałościami parku
• Cmentarz ewangelicko-augsburski z 1870 r.
• Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej; miejsce spoczynku 8 żołnierzy rosyjskich, poległych w okolicach Parcza w sierpniu 1914 r.
• Budynek dworca kolejowego z 1907 r.
• Dom mieszkalny przy dworcu kolejowym z 1907 r.
• Wiadukt kolejowy z 1907 r.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2010–2011.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn i okolice, oprac. Izabela Karpiuk, Kętrzyn 2001.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Aniela Bałanda, Olsztyn 1978.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
stat.gov.pl [12.12.2014].
jerzysikorski.pl [12.12.2014].
Kętrzyn (gmina wiejska)