Nawty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
|opis zdjęcia = | |opis zdjęcia = | ||
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 182<ref>Łącznie: | + | |liczba ludności = 182<ref>Łącznie: Grużajny, Nawty, Siedlisko (gmina Godkowo).</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Nawty ''' (niem. ''Nauten'') – | + | ''' Nawty ''' (niem. ''Nauten'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Godkowo (gmina wiejska)|gminie Godkowo]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. |
| − | |||
| − | |||
| + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 182 mieszkańców (łącznie z [[Grużajny|Grużajnami]] i [[Siedlisko (gmina Godkowo)|Siedliskiem]]). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 4 km na południowy zachód od [[Godkowo|Godkowa]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 4 km na południowy zachód od [[Godkowo|Godkowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1351 roku. Wówczas wielki mistrz [[Henryk Dusemer]] przekazał Prusom: Thomasowi, Bande, Grobe, Slabeyke, | + | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1351 roku. Wówczas wielki mistrz [[Henryk Dusemer]] przekazał [[Prusowie|Prusom]]: Thomasowi, Bande, Grobe, Slabeyke, Tustirowi i Sankete 17 łanów i 4 morgi jako dobra służebne w miejscowości ''Naudin''. Na przełomie XIV i XV wieku Nawty podlegały komornictwu krzyżackiemu w [[Pasłęk|Pasłęku]], a później komornictwu z siedzibą w [[Burdajny|Burdajnach]]. W 1528 roku Nawty znajdowały się w posiadaniu Ecka [[von Reppichau|von Reppichaua]]. Rodzina była właścicielem dóbr do roku 1589. Około 1543 roku miejscowość została podporządkowana parafii protestanckiej w [[Skowrony|Skowronach]]. W 1589 roku właścicielem Nawt został Wilhelm [[von Perbandt|von Perbandt]] – marszałek dworu królewskiego. Dobra odziedziczył jego syn – Otto Wilhelm. Natomiast w 1754 roku majątek przejął syn Otto Wilhelma, Johann Friedrich, który zginął w bitwie pod Zorndorf w 1758 roku. Zgodnie z postanowieniem wyroku sądowego Nawty zostały przejęte przez hrabiego Filipa Otto [[von Dönhoff|von Dönhoffa]] z [[Kwitajny|Kiwtajn]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | W | + | W 1820 roku dobra funkcjonowały jako folwark szlachecki, podlegający Fundacji Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. W tym czasie wieś liczyła 98 mieszkańców i składała się z 9 budynków mieszkalnych. W 1885 roku Nawty były zamieszkane przez 135 osób, a liczba zabudowań wzrosła do 22. 134 mieszkańców było ewangelikami, a tylko jeden katolikiem. W 1903 roku dobra w Nawtach, [[Siedlisko (gmina Godkowo)|Siedlisku]] i [[Kandyty|Kandytach]] obejmowały łącznie 483 ha. W 1905 roku wieś liczyła 117 mieszkańców. W 1908 roku miejscowe dobra dzierżawił wójt Nawt – Fritz Bolt. W okresie I wojny światowej w miejscowości pracowali rosyjscy jeńcy wojenni. W trakcie wojny zginęło siedmiu mieszkańcom wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, który w 1926 roku odsłonięto w Skowronach. |
| + | W 1925 roku Nawty liczyły 231 mieszkańców (wszyscy byli ewangelikami) i składały się z 21 budynków mieszkalnych. W 1928 roku utworzona została gmina Nawty, której podlegały: Grużajny, Kandyty i Siedlisko. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 200 osób. Przed II wojną światową w Nawtach działała mleczarnia, kuźnia oraz szkoła. Po wybuchu wojny w Nawtach pracowali robotnicy przymusowi z Polski, Francji, Serbii i Rosji. Ewakuacja wsi rozpoczęła się 22 stycznia 1945 roku. Kolumna uciekinierów została zatrzymana w [[Bogaczewo (gmina Elbląg)|Bogaczewie]], gdzie samobójstwo popełnił ostatni przedwojenny wójt Nawt – Fritz Bolt. Samobójstwo popełniła również jego żona Gertruda i córka Anna. 2 lutego wieś została ostatecznie zajęta przez Armię Czerwoną. | ||
| + | Po wojnie do Nawt trafili między innymi ludzie przesiedleni w ramach [[Akcja "Wisła"|Akcji "Wisła"]]. Po 1945 roku uruchomiono miejscową czteroklasową szkołę, którą zamknięto na początku lat 70. Nazwę Nawty wprowadzono w roku 1948. W latach 60. Nawty zostały włączone do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Grużajnach. Obecnie dawny teren [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|PGR-u]] znajduje się w rękach prywatnych. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | ==Religia== | |
| − | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Stanisława w Osieku|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława w Osieku]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Günther Kalinowski]] ( | + | *[[Günther Kalinowski]] (1932–2006) – urodzony w Nawtach członek [[Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku|Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | ||
| + | ''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/> | ||
| + | [http://www.uggodkowo.bip.doc.pl/index.php?wiad=78718 Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Godkowo na lata 2013-2020] [05.05.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.05.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16445 Lech Słodownik, Nawty, glospasleka.pl] [05.05.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Godkowo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]][[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 21:19, 30 gru 2014
| Nawty | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Godkowo |
| Liczba ludności (2010) | 182[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nawty | |
| Położenie na mapie Polski  Nawty | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nawty (niem. Nauten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Godkowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 182 mieszkańców (łącznie z Grużajnami i Siedliskiem).
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 4 km na południowy zachód od Godkowa.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1351 roku. Wówczas wielki mistrz Henryk Dusemer przekazał Prusom: Thomasowi, Bande, Grobe, Slabeyke, Tustirowi i Sankete 17 łanów i 4 morgi jako dobra służebne w miejscowości Naudin. Na przełomie XIV i XV wieku Nawty podlegały komornictwu krzyżackiemu w Pasłęku, a później komornictwu z siedzibą w Burdajnach. W 1528 roku Nawty znajdowały się w posiadaniu Ecka von Reppichaua. Rodzina była właścicielem dóbr do roku 1589. Około 1543 roku miejscowość została podporządkowana parafii protestanckiej w Skowronach. W 1589 roku właścicielem Nawt został Wilhelm von Perbandt – marszałek dworu królewskiego. Dobra odziedziczył jego syn – Otto Wilhelm. Natomiast w 1754 roku majątek przejął syn Otto Wilhelma, Johann Friedrich, który zginął w bitwie pod Zorndorf w 1758 roku. Zgodnie z postanowieniem wyroku sądowego Nawty zostały przejęte przez hrabiego Filipa Otto von Dönhoffa z Kiwtajn.
W 1820 roku dobra funkcjonowały jako folwark szlachecki, podlegający Fundacji Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. W tym czasie wieś liczyła 98 mieszkańców i składała się z 9 budynków mieszkalnych. W 1885 roku Nawty były zamieszkane przez 135 osób, a liczba zabudowań wzrosła do 22. 134 mieszkańców było ewangelikami, a tylko jeden katolikiem. W 1903 roku dobra w Nawtach, Siedlisku i Kandytach obejmowały łącznie 483 ha. W 1905 roku wieś liczyła 117 mieszkańców. W 1908 roku miejscowe dobra dzierżawił wójt Nawt – Fritz Bolt. W okresie I wojny światowej w miejscowości pracowali rosyjscy jeńcy wojenni. W trakcie wojny zginęło siedmiu mieszkańcom wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, który w 1926 roku odsłonięto w Skowronach.
W 1925 roku Nawty liczyły 231 mieszkańców (wszyscy byli ewangelikami) i składały się z 21 budynków mieszkalnych. W 1928 roku utworzona została gmina Nawty, której podlegały: Grużajny, Kandyty i Siedlisko. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 200 osób. Przed II wojną światową w Nawtach działała mleczarnia, kuźnia oraz szkoła. Po wybuchu wojny w Nawtach pracowali robotnicy przymusowi z Polski, Francji, Serbii i Rosji. Ewakuacja wsi rozpoczęła się 22 stycznia 1945 roku. Kolumna uciekinierów została zatrzymana w Bogaczewie, gdzie samobójstwo popełnił ostatni przedwojenny wójt Nawt – Fritz Bolt. Samobójstwo popełniła również jego żona Gertruda i córka Anna. 2 lutego wieś została ostatecznie zajęta przez Armię Czerwoną.
Po wojnie do Nawt trafili między innymi ludzie przesiedleni w ramach Akcji "Wisła". Po 1945 roku uruchomiono miejscową czteroklasową szkołę, którą zamknięto na początku lat 70. Nazwę Nawty wprowadzono w roku 1948. W latach 60. Nawty zostały włączone do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Grużajnach. Obecnie dawny teren PGR-u znajduje się w rękach prywatnych.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława w Osieku.
Ludzie związani z miejscowością
- Günther Kalinowski (1932–2006) – urodzony w Nawtach członek Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku
Przypisy
- ↑ Łącznie: Grużajny, Nawty, Siedlisko (gmina Godkowo).
Bibliografia
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Godkowo na lata 2013-2020 [05.05.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
Lech Słodownik, Nawty, glospasleka.pl [05.05.2014]
