Stegny

Stegny
Stegny.Zabytkowy dom podcieniowy z XIX wieku
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Pasłęk
Liczba ludności (2010)	343
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stegny
Położenie na mapie Polski Stegny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stegny (niem. Stegeen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 343 mieszkańców (łącznie z Dawidami i Siódmakiem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Stegny, Wikrowo, Dawidy, Siódmak i Stacja PKP Stegny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wanda Krygier.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 6 km na północ od Pasłęka, przy drodze wojewódzkiej nr 505 i linii kolejowej Młynary - Elbląg. Przez miejscowość przepływa rzeka Elszka.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1328. Wówczas w Pasłęku został wystawiony dokument lokacyjny prze komtura elbląskiego Hermanna von Oppena. Jednak pierwsza lokacja miała mieć miejsce pod koniec XIII stulecia, za czasów ówczesnego komtura Ludiwka von Schippena. W tym okresie we wsi miała już działać karczma oraz młyn. Odnowienie lokacji na prawie chełmińskim miało miejsce 20 sierpnia 1547 roku. Było to spowodowane wojnami polsko-krzyżackimi, które doprowadziły do znacznych zniszczeń i poważnego wyludnienia wsi. Wieś podlegała parafii w Mariance. Wojny polsko-szwedzkie doprowadziły do całkowitego wyludnienia wsi. W 1698 roku spośród 36 łanów chłopskich udało się obsadzić tylko 14. W pierwszej połowie XIX wieku w miejscowości powstało 6 większych gospodarstw. W 1875 roku wieś liczyła 472 mieszkańców. Od 1870 do 1939 roku w Stegnach wzniesiono łącznie 56 nowych budynków, natomiast 20 udało się zmodernizować.Po 1900 roku uruchomiony został przystanek kolejowy; wybudowano również 5 domów dla pracowników kolei. W 1920 roku powstała mleczarnia, dzięki której sześć lat później wieś została zelektryfikowana. Przed wojną istniała tu także strzelnica dla broni małokalibrowej i boisko sportowe. Działała również gospoda. W czasie I wojny światowej zginęło dwóch mieszkańców wsi, ktróych nazwiska upamiętniono na pomniku ku czci poległych w Aniołowie. W miejscowości działała gospoda, sklep kolonialny, kuźnia. Swoje usługi oferował szewc, murarz, stelmach. W latach 1904-1927 w miejscowej szkole nauczał Juliusz Kuczewski. Kolejny z nauczycieli - Max Sonnenfeld założył miejscowe towarzystwo sportowe i związek strzelecki. W szkole znajdowała się także siedziba powiatowej kasy oszczędności. Stegny miały również własną drużynę piłkarską. W 1931 roku Stegny były zamieszkane przez 410 osób, z kórych 401 było ewangelikami, a 9 katolikami.Ostatnim przedwojennym wójtem był Rudolf Apfelbaum. W 1939 roku wieś liczyła 418 mieszkańców.

Pierwszymi polskimi osadnikami w Stegnach byli już w listopadzie 1945 r. z Wileńszczyźny i Polski centralnej. Pierwszym polskim sołtysem został Jan Karpezo. We wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne - obecnie ziemie i zabudowania PGR-u znajdują się w rękach prywatnych. Uruchomiona została również placówka pocztowa i szkoła podstawowa. W latach 70. szkoła została zamknięta.

Zabytki

• Zabytkowy dom podcieniowy, zrębowy, częściowo otynkowany, z podcieniem wspartym na 5 słupach - bardzo dobrze zachowany
• Stara przedwojenna kuźnia - przekształcona na mieszkanie prywatne
• Budynek poniemieckiej szkoły
• Dawny cmentarz ewangelicki, znajdujący się po lewej stronie drogi do Pasłęka

Bibliografia

1. Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.

1. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
2. Lech Słodownik, Stegny [data dostępu: 5.03.2014]