Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Historia)
 
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
{{Szkolnictwo infobox
 
{{Szkolnictwo infobox
|Nazwa_instytucji =  '''Szkoła Polska w Gietrzwałdzie'''
+
|Nazwa_instytucji =  '''Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie'''
|Grafika          =  głaz Gietrzwałd.jpg
+
|Grafika          =   
|Opis_grafiki    =  Głaz pamiątkowy dawnej szkoły polskiej w Gietrzwałdzie, źrodło: [https://www.google.pl/search?q=budynek+szko%C5%82y+polskiej+w+gietrzwa%C5%82dzie&start=10&client=firefox-a&sa=N&rls=org.mozilla:pl:official&channel=sb&biw=1366&bih=597&tbm=isch&imgil=Wi5fvBlkKto3LM%253A%253Bhttps%253A%252F%252Fencrypted-tbn3.gstatic.com%252Fimages%253Fq%253Dtbn%253AANd9GcSLo-_2TCuiFgCJz5XOjm8wuLwjqN-bsCluILFfzWuM2a1NBOIOVA%253B800%253B600%253B9vmwHeNbqNoMZM%253Bhttp%25253A%25252F%25252Fwww.it.gokgietrzwald.pl%25252F%25253Fpage%2525253D49%25252526lang%2525253D1%25252526Szkoly-polskie.html&source=iu&usg=__tUaBNv-XWSTadY016pnUZwy9tJg%3D&ei=LAs0U5yNFoTatAaIjoGoBA&ved=0CDUQ9QEwAjgK#facrc=_&imgdii=_&imgrc=WNQAtoIyLTf2ZM%253A%3B9vmwHeNbqNoMZM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.it.gokgietrzwald.pl%252Fgallery%252Fmaxi%252F4fe094929d3a60.021079851340118162.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.it.gokgietrzwald.pl%252F%253Fpage%253D49%2526lang%253D1%2526Szkoly-polskie.html%3B600%3B800 Gietrzwałd] [27.03.2014]
+
|Opis_grafiki    =   
|Data_założenia  =  10.04.1029
+
|Data_założenia  =  10 kwietnia 1929 r.
 
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
 
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
 
|Podtyp_szkoły    =  
 
|Podtyp_szkoły    =  
Linia 10: Linia 9:
 
|Adres            =  Gietrzwałd
 
|Adres            =  Gietrzwałd
 
}}
 
}}
 +
''' Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Władysław Jankowski]].<br/><br/>
 +
== Historia ==
 +
W drugiej połowie XIX w. w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] posługiwano się swobodnie językiem polskim dzięki nauce języka polskiego w szkole, której zakazano jednak w 1873 r. W lutym 1920 r. decyzją Komisji Międzysojuszniczej zorganizowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Początkowo nauczaniem dzieci zajmowała się [[Maria Behmówna]], a od kwietnia 1920 r. [[Augustyn Klimek]]. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło do 82 dzieci. W 1920 r. po przegranym [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscycie na Warmii i Mazurach]] szkołę zamknięto.
  
''' Szkoła Polska w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] ''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[Władysław Jankowski]].<br/>
+
Działalność szkoły wznowiono 10 kwietnia 1929 r. Na naukę szkolną ponownie wynajęto izbę w domu Antoniego Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął [[Władysław Jankowski]], który sprawował urząd osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został [[Bronisław Chabowski]], który prowadził chór, zespół teatralny, uczył młodzież muzyki i śpiewu. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości.  
== Historia ==
+
 
W II poł. XIX w. w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] posługiwano się swobodnie językiem polskim, gdyż nauczano go w szkole. Jednak w 1873 r. zakazano nauczania języka polskiego w szkole. Dopiero decyzją Komisji Międzysojuszniczej w lutym 1920 r. zorganizowano szkołę polską w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. Początkowo nauczaniem zajmowała się [[Maria Behmówna]], od kwietnia [[Augustyn Klimek]]. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło nawet 82 dzieci. Po przegranym plebiscycie szkołę zamknięto. Kolejny raz otwarcie polskiej szkoły w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] miało miejsce 10.04.1929 r. Ponownie wynajęto izbę na naukę szkolną w domu A. Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął [[Władysław Jankowski]]. Pracował on w szkole tylko osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został nauczyciel [[Bronisław Chabowski]]. Nowy nauczyciel prowadził chór, zespół teatralny, uczył muzyki i śpiewu młodzież. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości. Szkoła polska była silnie atakowana ze strony niemieckiej. W związku z tym 10.09.1933 r. zlikwidowano szkołę polską w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. Nauczyciela Chabowskiego przeniesiono do [[Szkołą Polska w Stanclewie|Szkoły Polskiej w Stanclewie]].  
+
10 września 1933 r. w wyniku nacisków ze strony niemieckiej zlikwidowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Chabowskiego przeniesiono do [[katolicka Szkoła Polska w Stanclewie|Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie]].  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Cele i zadania ==
 
== Cele i zadania ==
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929r.
+
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
 
<br/>
 
<br/>
 
== Kadra pedagogiczna ==
 
== Kadra pedagogiczna ==
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929-1933 byli:
+
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929–1933 byli:
* [[Władysław Jankowski]]
+
* Władysław Jankowski
* [[Bronisław Chabowski]].
+
* Bronisław Chabowski
<br/>
 
 
 
 
== Osiągnięcia ==
 
== Osiągnięcia ==
W szkole w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] 25.06.1931 r. zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: [[Chaberkowo |Chaberkowa]], [[ Nowa Kaletka|Nowej Kaletki]], [[Jaroty|Jarot]], [[Leszno|Leszna]], [[Purda|Purdy]], [[Pluski|Plusk]], [[Unieszewo|Unieszewa]], [[Stanclewo|Stanclewa]], [[Woryty|Woryt]], [[Wymój|Wymoju]] oraz [[Gietrzwałd|Gietrzwałdu]].
+
25 czerwca 1931 r. w szkole w Gietrzwałdzie zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: [[Chaberkowo|Chaberkowa]], [[ Nowa Kaletka|Nowej Kaletki]], [[Jaroty|Jarot]], [[Leszno|Leszna]], [[Purda|Purdy]], [[Pluski|Plusk]], [[Unieszewo|Unieszewa]], [[Stanclewo|Stanclewa]], [[Woryty|Woryt]], [[Wymój|Wymoju]] oraz Gietrzwałdu.
 
<br/>
 
<br/>
 
+
== Uczniowie i absolwenci ==
== Uczniowie/Absolwenci ==
+
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Gietrzwałdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929-1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Do szkoły w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
+
* 1929 13 osób
* 1929 - 13 osób
+
* 1930 17 osób
* 1930 - 17 osób
+
* 1931 17 osób
* 1931 - 17 osób
+
* 1932 16 osób
* 1932 - 16 osób
+
* 1933 10 osób
* 1933 - 10 osób
+
Absolwentami Szkoły Polskiej w Gietrzwałdzie są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek.
 
 
Absolwentami Szkoły Polskiej w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek.
 
 
<br/>
 
<br/>
 +
== Tablica pamiątkowa ==
 +
W 1957 r. na budynkach domów Antoniego Fiutaka i Antoniego Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929–1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem:
  
== Ciekawostki ==
+
"W tym miejscu w roku 1920
Dom, w którym mieściła się szkoła polska w latach 1929-1933 po II wojnie światowej, stał się własnością prywatną. Natomiast tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona.
 
<br/>
 
 
 
== Tablica pamiątkowa ==
 
W 1957 r. na budynkach domów A. Fiutaka i A. Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929-1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem:
 
 
W tym miejscu w roku 1920
 
  
 
Mieściła się polska szkoła
 
Mieściła się polska szkoła
Linia 59: Linia 52:
 
Maria Bem
 
Maria Bem
  
Augustyn Klimek
+
Augustyn Klimek".
 +
<br/>
 +
== Ciekawostki ==
 +
Budynek, w którym w latach 1929–1933 mieściła się szkoła polska, po II wojnie światowej stał się własnością prywatną. Tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona.
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960'', Warszawa 1978.
+
Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978.
  
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939'', Olsztyn 1980.
+
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980.
  
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010.
+
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010.
  
 
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
 
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
  
Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
+
Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 +
[[Kategoria: Szkolnictwo]]
  
[[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Gietrzwałd]]<br />
+
[[Kategoria: Szkoły podstawowe]]  
 +
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]  
 +
[[Kategoria: Gietrzwałd (gmina wiejska)]]  
 +
[[Kategoria: 1919-1944]]

Aktualna wersja na dzień 09:55, 24 paź 2014

Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie

Data założenia: 10 kwietnia 1929 r.
Poziom szkoły: podstawowy
Adres: Gietrzwałd

Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Władysław Jankowski.

Historia

W drugiej połowie XIX w. w Gietrzwałdzie posługiwano się swobodnie językiem polskim dzięki nauce języka polskiego w szkole, której zakazano jednak w 1873 r. W lutym 1920 r. decyzją Komisji Międzysojuszniczej zorganizowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Początkowo nauczaniem dzieci zajmowała się Maria Behmówna, a od kwietnia 1920 r. Augustyn Klimek. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło do 82 dzieci. W 1920 r. po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach szkołę zamknięto.

Działalność szkoły wznowiono 10 kwietnia 1929 r. Na naukę szkolną ponownie wynajęto izbę w domu Antoniego Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął Władysław Jankowski, który sprawował urząd osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został Bronisław Chabowski, który prowadził chór, zespół teatralny, uczył młodzież muzyki i śpiewu. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości.

10 września 1933 r. w wyniku nacisków ze strony niemieckiej zlikwidowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Chabowskiego przeniesiono do Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929–1933 byli:

  • Władysław Jankowski
  • Bronisław Chabowski

Osiągnięcia

25 czerwca 1931 r. w szkole w Gietrzwałdzie zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: Chaberkowa, Nowej Kaletki, Jarot, Leszna, Purdy, Plusk, Unieszewa, Stanclewa, Woryt, Wymoju oraz Gietrzwałdu.

Uczniowie i absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Gietrzwałdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929-1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

  • 1929 – 13 osób
  • 1930 – 17 osób
  • 1931 – 17 osób
  • 1932 – 16 osób
  • 1933 – 10 osób

Absolwentami Szkoły Polskiej w Gietrzwałdzie są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek.

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na budynkach domów Antoniego Fiutaka i Antoniego Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929–1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem:

"W tym miejscu w roku 1920

Mieściła się polska szkoła

W Gietrzwałdzie

Uczyli w niej

Ugruntowując polskość

Maria Bem

Augustyn Klimek".

Ciekawostki

Budynek, w którym w latach 1929–1933 mieściła się szkoła polska, po II wojnie światowej stał się własnością prywatną. Tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.