Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie

Uczniowie szkoły polskiej w Stanclewie wraz z nauczycielem Bronisławem Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]
Uczniowie szkoły polskiej w Stanclewie wraz z nauczycielem Bronisławem Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]
Data założenia: 1 września 1930 r.
Poziom szkoły: podstawowy
Adres: Stanclewo

Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Władysław Stachowski.

Historia

Szkołę polską w Stanclewie otwarto w okresie plebiscytowym, 8 czerwca 1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów, których uczył Józef Mańkowski. Szkoła została zamknięta po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach w 1920 r.

1 września 1930 r. dzięki staraniom działaczy oświatowych ponownie uruchomiono szkołę polską w Stanclewie. Pierwszym kierownikiem szkoły został Władysław Stachowski, który początkowo uczył 10 dzieci. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował wycieczki oraz zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich za posiadanie egzemplarza Małego Polaka w Niemczech, co było zabronione przez władze niemieckie.

W styczniu 1933 r. miejsce Stachowskiego zajął Lucjan Latosiński. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem szkoły został Bronisław Chabowski przeniesiony z zamkniętej szkoły w Gietrzwałdzie. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zajął się zwłaszcza reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. 6 lipca 1934 r. Chabowski za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich.

Po Chabowskim kierownictwo w szkole objął Ludwik Eryk Broy, który przyjechał ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Jego następcą został Leon Kauczor, również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz działalnością drużyny harcerskiej. W 1937 r., zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich, przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął Stanisław Budych. Nauczyciel przybyły z Babimojszczyzny kontynuował pracę poprzednika przez rok, następnie został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki przejął Joachim Kokowski. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie. 1 września 1939 r. został aresztowany przez gestapo i uwięziony w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

  • Władysław Stachowski
  • Lucjan Latosiński
  • Bronisław Chabowski
  • Ludwik Eryk Broy
  • Leon Kauczor
  • Stanisław Budych
  • Joachim Kokowski

Osiągnięcia

23 marca 1935 r. w szkole w Stanclewie odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Leon Kauczor wygłosił referat i przeprowadził lekcję pokazową śpiewu.

Uczniowie i absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

  • 1930 – 10 osób
  • 1931 – 10 osób
  • 1932 – 11 osób
  • 1933 – 11 osób
  • 1934 – 16 osób
  • 1935 – 11 osób
  • 1936 – 12 osób
  • 1937 – 11 osób
  • 1938 – 9 osób
  • 1939 – 11 osób

Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w Biskupcu Reszelskim Paweł Czerwiński, wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann.

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono tablicę pamiątkową z napisem:

"Tu mieściła się do 1939 r.

jedyna szkoła polska

w pow. reszelskim

świadectwo polskości i martyrologii

Ziemi Warmińskiej

w dobie germanizacji".

Ciekawostki

W 1949 r. Władysław Stachowski, pierwszy kierownik szkoły polskiej w Stanclewie, odwiedził miejscowość. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.

biskupiec.com.pl, Szkoła Polska w Stanclewie [27.03.2014]