Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|Grafika = | |Grafika = | ||
|Opis_grafiki = | |Opis_grafiki = | ||
| − | |Data_założenia = 10. | + | |Data_założenia = 10 kwietnia 1929 r. |
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Podtyp_szkoły = | |Podtyp_szkoły = | ||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|Adres = Gietrzwałd | |Adres = Gietrzwałd | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Katolicka Szkoła Polska w | + | ''' Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Władysław Jankowski]].<br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | W | + | W drugiej połowie XIX w. w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] posługiwano się swobodnie językiem polskim dzięki nauce języka polskiego w szkole, której zakazano jednak w 1873 r. W lutym 1920 r. decyzją Komisji Międzysojuszniczej zorganizowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Początkowo nauczaniem dzieci zajmowała się [[Maria Behmówna]], a od kwietnia 1920 r. [[Augustyn Klimek]]. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło do 82 dzieci. W 1920 r. po przegranym [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscycie na Warmii i Mazurach]] szkołę zamknięto. |
| + | |||
| + | Działalność szkoły wznowiono 10 kwietnia 1929 r. Na naukę szkolną ponownie wynajęto izbę w domu Antoniego Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął [[Władysław Jankowski]], który sprawował urząd osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został [[Bronisław Chabowski]], który prowadził chór, zespół teatralny, uczył młodzież muzyki i śpiewu. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości. | ||
| + | |||
| + | 10 września 1933 r. w wyniku nacisków ze strony niemieckiej zlikwidowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Chabowskiego przeniesiono do [[katolicka Szkoła Polska w Stanclewie|Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
| − | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego | + | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. |
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
| − | Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach | + | Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929–1933 byli: |
| − | * | + | * Władysław Jankowski |
| − | * | + | * Bronisław Chabowski |
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | + | 25 czerwca 1931 r. w szkole w Gietrzwałdzie zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: [[Chaberkowo|Chaberkowa]], [[ Nowa Kaletka|Nowej Kaletki]], [[Jaroty|Jarot]], [[Leszno|Leszna]], [[Purda|Purdy]], [[Pluski|Plusk]], [[Unieszewo|Unieszewa]], [[Stanclewo|Stanclewa]], [[Woryty|Woryt]], [[Wymój|Wymoju]] oraz Gietrzwałdu. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Uczniowie i absolwenci == |
| − | + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Gietrzwałdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929-1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | |
| + | * 1929 – 13 osób | ||
| + | * 1930 – 17 osób | ||
| + | * 1931 – 17 osób | ||
| + | * 1932 – 16 osób | ||
| + | * 1933 – 10 osób | ||
| + | Absolwentami Szkoły Polskiej w Gietrzwałdzie są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Tablica pamiątkowa == | == Tablica pamiątkowa == | ||
| − | W 1957 r. na budynkach domów | + | W 1957 r. na budynkach domów Antoniego Fiutaka i Antoniego Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929–1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem: |
| − | W tym miejscu w roku 1920 | + | "W tym miejscu w roku 1920 |
Mieściła się polska szkoła | Mieściła się polska szkoła | ||
| Linia 50: | Linia 52: | ||
Maria Bem | Maria Bem | ||
| − | Augustyn Klimek | + | Augustyn Klimek". |
| + | <br/> | ||
| + | == Ciekawostki == | ||
| + | Budynek, w którym w latach 1929–1933 mieściła się szkoła polska, po II wojnie światowej stał się własnością prywatną. Tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. |
| − | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. |
| − | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. |
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | ||
| − | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii ( | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | |
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Gietrzwałd (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:55, 24 paź 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie | |
| | |
| Data założenia: | 10 kwietnia 1929 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Gietrzwałd |
Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Władysław Jankowski.
Spis treści
Historia
W drugiej połowie XIX w. w Gietrzwałdzie posługiwano się swobodnie językiem polskim dzięki nauce języka polskiego w szkole, której zakazano jednak w 1873 r. W lutym 1920 r. decyzją Komisji Międzysojuszniczej zorganizowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Początkowo nauczaniem dzieci zajmowała się Maria Behmówna, a od kwietnia 1920 r. Augustyn Klimek. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło do 82 dzieci. W 1920 r. po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach szkołę zamknięto.
Działalność szkoły wznowiono 10 kwietnia 1929 r. Na naukę szkolną ponownie wynajęto izbę w domu Antoniego Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął Władysław Jankowski, który sprawował urząd osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został Bronisław Chabowski, który prowadził chór, zespół teatralny, uczył młodzież muzyki i śpiewu. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości.
10 września 1933 r. w wyniku nacisków ze strony niemieckiej zlikwidowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Chabowskiego przeniesiono do Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929–1933 byli:
- Władysław Jankowski
- Bronisław Chabowski
Osiągnięcia
25 czerwca 1931 r. w szkole w Gietrzwałdzie zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: Chaberkowa, Nowej Kaletki, Jarot, Leszna, Purdy, Plusk, Unieszewa, Stanclewa, Woryt, Wymoju oraz Gietrzwałdu.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Gietrzwałdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929-1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1929 – 13 osób
- 1930 – 17 osób
- 1931 – 17 osób
- 1932 – 16 osób
- 1933 – 10 osób
Absolwentami Szkoły Polskiej w Gietrzwałdzie są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek.
Tablica pamiątkowa
W 1957 r. na budynkach domów Antoniego Fiutaka i Antoniego Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929–1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem:
"W tym miejscu w roku 1920
Mieściła się polska szkoła
W Gietrzwałdzie
Uczyli w niej
Ugruntowując polskość
Maria Bem
Augustyn Klimek".
Ciekawostki
Budynek, w którym w latach 1929–1933 mieściła się szkoła polska, po II wojnie światowej stał się własnością prywatną. Tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
