Front Narodowy w województwie olsztyńskim

Rok założenia	1952

Front Narodowy w województwie Olsztyńskim [FN] - masowa organizacja polityczno-społeczna działająca w latach 1952-1956, skupiająca partie polityczne, związki i stowarzyszenia, a także osoby niezrzeszone. Poprzednik Frontu Jedności Narodu i Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.

Historia

Z inicjatywy Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych w dniu 30 sierpnia 1952 r. odbyła się ogólnopolska konferencja Frontu Narodowego, podczas której powołane zostały komitety wyborcze FN. Podstawowym celem istnienia FN było utworzenie jednolitych list kandydatów do Sejmu PRL I-szej kadencji i zapewnienie tym samym niekonfrontacyjnego przebiegu wyborów przy jednoczesnym poszanowaniu obowiązującego wówczas prawa, zapewniającego (de iure) pluralizm postaw i światopoglądów. Ówczesna ordynacja wyborcza stanowiła bowiem, że „liczba kandydatów na liście [wyborczej] nie może przewyższać liczby posłów przypadający na dany okręg” 1, ale jednocześnie uchwalona w dniu 22 lipca 1952 r. Konstytucja PRL przyznawała obywatelom prawo zrzeszania się, również w celach politycznych 2, co uściślone zostało w ww. ordynacji wyborczej zapisem przyznającym prawo do zgłaszania list wyborczych organizacjom masowym, takim jak Samopomoc Chłopska, Związek Młodzieży Polskiej, a także nie wymienionym z nazwy organizacjom politycznym, zawodowym i spółdzielczym.
Na czele Ogólnopolskiego Komitetu Wyborczego FN stanął Bolesław Bierut. W Olsztynie Wojewódzki Komitet Wyborczy FN ukonstytuował się 2 września 1952 r. Stanowisko przewodniczącego objął Edward Turowski, jego zastępcami zostali: Małgorzata Fiutak i Michał Sokołowski.
Po przeprowadzeniu wyborów (26 października 1952 r.), w dniu 31 października 1952 r. Ogólnopolski Komitet Wyborczy FN przekształcił się w stale działający Ogólnopolski Komitet FN z Edwardem Ochabem jako przewodniczącym. Wojewódzki Komitet FN w Olsztynie ukonstytuował się w dniu 3 listopada 1952 r. – E. Turowski, M. Sokołowski i M. Fiutak zachowali swoje stanowiska; do ścisły władz WK FN Olsztyn weszli ponadto m.in.: Juliusz Malewski (przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie i członek egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Olsztynie), Aleksander Bartnikowski (członek egzekutywy KW PZPR Olsztyn i przewodniczący Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych w Olsztynie), Aleksander Szlachetka (członek Wojewódzkiego Komitetu Wykonawczego ZSL w Olsztynie i przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Olsztynie), Wacław Mońka (prezes Wojewódzkiego Komitetu SD w Olsztynie), Mieczysław Porzuczek (przewodniczący WKW ZSL Olsztyn, prezes Samopomocy Chłopskiej). W późniejszym okresie (tj. od 1954 r.) we władzach WK FN znaleźli się również m.in.: Michał Frank (sekretarz propagandy KW PZPR Olsztyn), Władysław Gębik (literat), Irena Raj (przewodnicząca ZW Ligi Kobiet w Olsztynie), Alojzy Świątek (rektor Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie), Maria Zientara-Malewska (poetka).
Front Narodowy zakończył działalność jesienią 1956 r. jako ruch skompromitowany i nieautentyczny. Jego miejsce zajął powołany w styczniu 1957 r. (de facto - w 1956 r.) Front Jedności Narodu.

Działalność

W praktyce FN stanowiło formułę aktywizacji ludności do działań społecznych, czyli nakłaniania ludzi do świadczenia bezpłatnej pracy w godzinach wolnych od pracy zarobkowej. Innym polem kompetencji ogniw FN była działalność propagandowa, wyrażająca się w takich formach jak: organizacja uroczystości państwowych, zebrania tematyczne o profilu polityczno – światopoglądowym („masówki)”, organizacja wieców i pochodów. Stałym elementem funkcjonowania FN było organizowanie łączności pomiędzy posłami na Sejm PRL a wyborcami. przybierało ono formy bezpośrednich spotkań masowych, głównie w okresach kampanii wyborczych. Inną odmianą tej działalnosci było gromadzenie w strukt

Struktura i organizacja

Struktura WK FN Olsztyn była stosunkowo mało przejrzysta: zebrania wszystkich członków WK funkcjonowało jako organ nadrzędny organizacji („plenum”), jego władzą wykonawczą było kilkunastoosobowe prezydium, a na co dzień strukturą FN zarządzał przewodniczący przy pomocy zastępców.
W ramach Wojewódzkiego Komitet FN funkcjonowały takie organizacje jak Wojewódzki Zespół Poselski i Wojewódzki Komitet Obrońców Pokoju, ale niejasne pozostają zależności organizacyjne (np. kwestia podporządkowania) pomiędzy tymi strukturami.Niezależnie od tego, w ramach WK FN powoływano komisje, np.:

FN był organizacją o hierarchicznej budowie wewnętrznej: niedługo po ukonstytuowaniu się Wojewódzkiego Komitetu FN, analogiczne i podległe mu, struktury powołano we wszystkich powiatach województwa olsztyńskiego, a następnie w miastach i gminach (od 1955 r. – w gromadach). Szczątkowo zachowana dokumentacja FN nie pozwala na pełne odtworzenie pełnej sieci ogniw FN (formalnie ogniwa FN funkcjonowały do szczebla każdej wsi sołeckiej włącznie). Dla przykładu można przytoczyć przypadek stolicy województwa: Miejskiemu Komitetowi FN w Olsztynie (z przewodniczący Franciszkiem Kurzynogą) podlegało we wrześniu 1953 r. 10 terenowych komitetów i 92 komitety blokowe FN.

Osoby związane z organizacją

...

Ciekawostki

...

Bibliografia

...

Przypisy

Art. 39 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. 1952.35.246.
<2>art. 72 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952.33.232.

Zobacz też

...