Miłomłyn (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Miłomłyn |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...") |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
| − | |Gmina = Miłomłyn | + | |Gmina = Miłomłyn |
| − | |herb_gminy = | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Miłomłyn.png|Herb gminy Miłomłyn |
| − | |flaga_gminy = | + | |flaga_gminy = |
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
|mapa_powiatu = | |mapa_powiatu = | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|mapka = | |mapka = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| − | |powiat = | + | |powiat = ostródzki |
|rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | |rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | ||
| − | |zarządzający = | + | |zarządzający = Burmistrz |
| − | |wójt = | + | |wójt = Beata Mazur |
| − | |adres_ug = | + | |adres_ug = ul. Twarda 12 |
| − | |kod_poczt_ug = | + | |kod_poczt_ug = 14-140 Miłomłyn |
| − | |powierzchnia = | + | |powierzchnia = 160,91 |
|sołectwa = 13 | |sołectwa = 13 | ||
| − | |miejscowości = | + | |miejscowości = 30 |
|rok = 2013 | |rok = 2013 | ||
| − | |populacja = | + | |populacja = 5085 |
| − | |gęstość = | + | |gęstość = 32 |
|urbanizacja = | |urbanizacja = | ||
|nr_kier = 89 | |nr_kier = 89 | ||
| − | |tablica_rej = | + | |tablica_rej = NOS |
| − | |TERYT = | + | |TERYT = 2815073 |
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = http://www. | + | |www = http://www.milomlyn.pl/ |
| − | |bip = http://bip | + | |bip = http://milakowo-umig.bip-wm.pl/public/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina | + | '''Gmina Miłomłyn''' – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i [[Powiat ostródzki|powiatu ostródzkiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Miłomłyn|Miłomłynie]]. |
| − | + | Gmina rolniczo-turystyczna, o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy. 82% jej powierzchni stanowią tereny objęte różnymi formami ochrony przyrody. | |
| − | się w [[ | + | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Beata Mazur]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska | + | Gmina miejsko-wiejska Miłomłyn zajmuje powierzchnię 160,91 km<sup>2</sup><ref>[http://www.bip.milomlyn.pl/index.php?strona=dokument&podstrona=89&bip_sid=csLL9VGyX7IdhmWBq2PBa4YQvl06eH bip.milomlyn.pl, Strategia rozwoju miasta i gminy Miłomłyn na lata 2014-2020] [15.02.2015]</ref>, w tym: |
| − | *użytki rolne: | + | *użytki rolne: 40,13% |
| − | *lasy: | + | *lasy: 40,84% |
| − | *wody: | + | *wody: 10,74% |
| − | Gmina stanowi | + | Gmina stanowi 9,1% powierzchni powiatu ostródzkiego. |
== Demografia == | == Demografia == | ||
| − | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name=" | + | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4267 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS ] [15.02.2015]</ref>: |
| + | [[Plik: Pałac w Karnitach.jpg|right|290px|thumb|Pałac w Karnitach.<br>Źródło: [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=5576/ www.marienburg.pl] [31.08.2014] ]] | ||
| + | [[Plik: Kościół w Miłomłynie.jpg|right|290px|thumb|Kościół pw. św. Bartłomieja w Miłomłynie.<br>Fot. Duży Bartek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Mi%C5%82om%C5%82yn.JPG Commons Wikimedia] ]] | ||
| + | [[Plik: Obelisk poległych w I wojnie światowej w Liwie.jpg|right|290px|thumb|Obelisk poległych w I wojnie światowej w Liwie.<br>Fot. WiktorN.PL. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Obelisk_poleg%C5%82ych_w_I_wojnie_%C5%9Bwiatowej_1914-1918_w_Liwie.JPG Commons Wikimedia] ]] | ||
| + | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
| − | |- | + | |-- |
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || | + | |liczba ||5085 ||100 ||2535 ||49,9 ||2550 ||50,1 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|32 ||colspan=2|16 ||colspan=2|16 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Miłomłyn wynosiło -9 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 2,1% migracji w powiecie ostródzkim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim. |
| − | [[ | + | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == |
| + | Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Miłomłyn były częścią powiatu ostródzkiego w województwie olsztyńskim<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [15.02.2015]</ref>. | ||
| − | + | W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>. Gromada Miłomłyn przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [15.02.2015]</ref>. | |
| − | |||
| − | [[ | + | Gmina wiejska Miłomłyn została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W jej skład wchodziły obszary sołectw: [[Boguszewo]], [[Bynowo]], [[Dębinka]], [[Gil Mały]], [[Liksajny]], [[Liwa]], [[Majdany Wielkie]], [[Malinnik]], [[Miłomłyn]], [[Tarda]], [[Wielimowo]], [[Winiec]], [[Zalewo (gmina Miłomłyn)|Zalewo]], [[Zatoka]]. <br/> |
| + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [15.02.2015]</ref>, przestał istnieć powiat ostródzki. Gmina Miłomłyn została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. | ||
| − | + | W 1998 roku Miłomłyn otrzymał prawa miejskie<ref>Dz.U. 1997, nr 130, poz. 847, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971300847 isap.sejm.gov.pl] [15.02.2015]</ref>. | |
| − | = | + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [15.02.2015]</ref> umiejscowiły gminę Miłomłyn w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim. |
| − | |||
| − | + | Gmina miejsko-wiejska Miłomłyn graniczy z gminami: [[Małdyty (gmina wiejska)|Małdyty]], [[Morąg (gmina miejsko-wiejska)|Morąg]], [[Łukta (gmina wiejska)|Łukta]], [[Ostróda (gmina wiejska)|Ostróda]], [[Iława (gmina wiejska)|Iława]], [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|Zalewo]]. | |
| − | + | == Miejscowości na terenie gminy == | |
| + | Sołectwa: [[Bagieńsko]], [[Boguszewo]], [[Bynowo]], [[Dębinka]], [[Ligi]], [[Liksajny]], [[Liwa]], [[Majdany Wielkie]], [[Malinnik]], [[Tarda]], [[Wielimowo]], [[Winiec]], [[Wólka Majdańska]]. | ||
| − | + | Pozostałe miejscowości: [[Faltyjanki]], [[Gil Mały]], [[Gil Wielki]], [[Glimy]], [[Kamieńczyk]], [[Karnitki]], [[Karnity]], [[Kukła]], [[Lubień]], [[Majdany Małe]], [[Ostrów Wielki]], [[Piławki]], [[Rogowo (gmina Miłomłyn)|Rogowo]], [[Skarpa]], [[Zatoka Leśna]] (lesniczówka), [[Ziemaki]], [[Zalewo (gmina Miłomłyn)|Zalewo]]. | |
| − | + | == Gospodarka == | |
| − | + | Głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Miłomłyn są rolnictwo i turystyka, uzupełniane przez produkcję i usługi.<br/> | |
| − | + | Użytki rolne zajmują nieco ponad 40% powierzchni gminy, w tym: 68% (4417 ha) stanowią grunty orne, 31% (2044 ha) łąki i pastwiska, a 0,2% (16 ha) sady. W strukturze gospodarstw dominują gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha). W gminie najwięcej jest gleb średnich IV klasy bonitacyjnej. Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (77%); pozostałe to uprawy przemysłowe, pastewne oraz ziemniaki. Najmniej uprawianych jest roślin strączkowych i buraków cukrowych. W produkcji zwierzęcej przeważa chów bydła oraz drobiu. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Miłomłyn wynosiła pod koniec 2013 roku 334. W tym 13 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 321 tworzy sektor prywatny. 68 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 39 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 50 firm w dziale budownictwo, 52 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 12 firm<ref name="p1"/>. Na terenie gminy Miłomłyn nie ma dużych zakładów przemysłowych; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.<br/> | |
| + | Do najistotniejszych podmiotów gospodarczych w gminie można zaliczyć firmy: SONAROL s.j. (fabryka styropianu w Miłomłynie), INVESTPLAN sp. z o. o. Miłomłyn (obróbka i sprzedaż drewna), Bianco Sp. z o.o. Miłomłyn (wyspecjalizowana produkcja elementów - balustrady, kolumny, fasady, filary), [[Nadleśnictwo Miłomłyn]] (ochrona lasów, zagospodarowanie lasów, łowiectwo, edukacja i turystyka). | ||
| − | + | Leżąca w regionie [[Pojezierze Iławskie|Pojezierza Iławskiego]] i częściowo na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim gmina Miłomłyn, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (urozmaicona rzeźba terenu, jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Bardzo duży odsetek lasów i wód powierzchniowych stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji. Wybitne walory przyrodnicze i kulturowe, bardzo niskie uprzemysłowienie oraz dogodne położenie komunikacyjne mają bardzo duży wpływ na rozwój turystyki w gminie. Dodatkową atrakcją turystyczną jest [[Kanał Elbląski]].<br/> | |
| + | Bazę turystyczną stanowią: hotele i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Liwa, Glimy, Miłomłyn, Bagieńsko, Dębinka, Winiec, Liksajny, Karnity, Wielimowo, Majdany Wielkie<ref>Urząd Miasta i Gminy Miłomłyn [http://www.milomlyn.pl/]</ref>.<br/> | ||
| + | Gmina Miłomłyn należy do [[LGD Kanał Elbląski]], której celem jest rozwój i promocja obszarów wiejskich wokół Kanału Elbląskiego. | ||
| − | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Miłomłyn wynosiła 478 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 5,2% bezrobotnych w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]]. | |
| − | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Miłomłynie]] |
| − | + | *[[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Miłomłynie]] | |
| − | *[[Biblioteka Publiczna | ||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * | + | *Dni Miłomłyna |
| − | * | + | *[[lkwim: Festiwal Młodych Talentów w Miłomłynie 2010|Festiwal Młodych Talentów w Miłomłynie]] |
| − | + | *Dożynki Gminne | |
| − | |||
| − | * | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | * | + | *[[lkwim: Elżbieta Pawluć|Elżbieta Pawluć]] (1975- ) – malarka, mieszka w Miłomłynie. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Miłomłyn należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [15.02.2015]</ref>: |
| − | * | + | *założenia urbanistyczne, pozostałości murów obronnych oraz zabytkowe domy (m.in. przy ul. Kościelnej, Rynkowej, Twardej) w Miłomłynie |
| − | + | *dzwonnica w Miłomłynie | |
| − | * | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Bartłomieja w Miłomłynie|kościół pw. św. Bartłomieja w Miłomłynie]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[Kościół pw. św. | + | *cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Boguszewo, Gil Mały, Miłomłyn (obecnie komunalny), Zalewo |
| − | + | *zespół pałacowy w Karnitach | |
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | * | + | *szlaki rowerowe: |
| − | * | + | **czerwony: Miłomłyn - Winiec - Tarda - Miłomłyn |
| − | * | + | **żółty: Miłomłyn - Tarda - Słonecznik - Prośna - Szeląg - Miłomłyn |
| − | *[[ | + | **niebieski: Miłomłyn - Bagieńsko - Piławki - Liwa - Rogowo - Boguszewo - Zalewo - Dębinka - Karnity - Miłomłyn |
| − | + | *obszary chronionego krajobrazu, rezrwaty i pomniki przyrody | |
| − | + | *jeziora, lasy | |
| − | + | *zabytkowy park dworski w Karnitach | |
| + | *szlak wodny [[Kanał Elbląski|Kanału Elbląskiego]], w tym [[Kanał Iławski]] | ||
| + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Miłomłyn można uzyskać na stronie internetowej: [http://www.milomlyn.pl/ milomlyn.pl]. | ||
| − | + | == Religia == | |
| + | *[[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Liwie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Szymanowie]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie miejsko-wiejskiej | + | W gminie miejsko-wiejskiej Miłomłyn istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | * | + | *Punkt Przedszkolny w Liwie |
| − | * | + | *Punkt przedszkolny "Jaś i Małgosia" w Miłomłynie |
| − | *[[Szkoła Podstawowa | + | *[[Publiczna Szkoła Podstawowa w Miłomłynie|Publiczna Szkoła Podstawowa im. I Dywizji Tadeusza Kościuszki w Miłomłynie]] |
| − | + | *[[Publiczne Gimnazjum im. Ziemi Mazurskiej w Miłomłynie]] | |
| − | *[[ | + | *[[Publiczna Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Bynowie]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa | + | *[[Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Liwie]] |
| − | |||
| − | *[[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej | + | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: rajd rowerowy "Mazury", spływ kajakowy "Śladami G.J Steenke", gminne zawody w Nording Walking, maraton im. ks. Józefa Kowalewskiego, gminne zawody wędkarskie, turnieje piłki nożnej, piłki halowej, siatkówki, tenisa stołowego, tenisa ziemnego i biegi przełajowe. |
Na terenie gminy działają kluby: | Na terenie gminy działają kluby: | ||
| − | * | + | *LKS "Tęcza" Miłomłyn |
| − | + | *UKS "Lider" | |
| − | *UKS " | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie Miłomłyn 2010]] |
| − | *[[Stowarzyszenie na | + | *[[Stowarzyszenie na rzecz rozwoju miasta i gminy Miłomłyn]] |
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie "Razem dla Innych" Liwa]] |
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie "Liwa aktywnie dziś – aktywnie jutro"]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | ||
| − | Rezerwaty | + | Rezerwaty: |
| − | *[[Rezerwat | + | *[[Rezerwat Jezioro Iłgi]] (90,46 ha) |
| + | *[[Rezerwat Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha) | ||
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego]] (30 143,4 ha) |
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Lasów Taborskich]] (29 941,7 ha) |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Miłomłyn znajduje się 17 pomników przyrody<ref name="p3"/>. |
| − | Zobacz też: | + | ==Zobacz też:== |
| − | [[ | + | *[[Natura 2000 Dolina Drwęcy]] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | ==Bibliografia== | |
| − | == Bibliografia== | + | Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/> |
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20. | + | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | + | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> | |
| − | <br/> | + | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20. | + | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] | + | Dz.U. 1997 nr 130 poz. 847, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971300847 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | + | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> | |
| − | [20. | ||
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] | ||
| − | |||
| − | [20. | ||
| − | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20. | ||
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| − | [http:// | + | [http://www.bip.milomlyn.pl/index.php?strona=dokument&podstrona=89&bip_sid=csLL9VGyX7IdhmWBq2PBa4YQvl06eH Strategia rozwoju miasta i gminy Miłomłyn na lata 2014-2020]<br/> |
| − | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery= | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4267 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://bip. | + | [http://www.bip.milomlyn.pl/ BIP Urzędu Miasta i Gminy Miłomłyn] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20. | + | [http://www.milomlyn.pl/ Urząd Miasta i Gminy Miłomłyn] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20. | + | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20. | + | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/> |
| − | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat ostródzki]][[Kategoria: | + | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/> |
| + | [http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/> | ||
| + | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat ostródzki]][[Kategoria: Miłomłyn (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:38, 17 cze 2024
| Gmina Miłomłyn | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | ostródzki | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Beata Mazur | ||
| Powierzchnia | 160,91 km² | ||
| Liczba sołectw | 13 | ||
| Liczba miejscowości | 30 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
5085 32 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOS | ||
| TERYT | 2815073 | ||
| Urząd gminy ul. Twarda 12 14-140 Miłomłyn
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Miłomłyn – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu ostródzkiego. Siedziba gminy znajduje się w Miłomłynie.
Gmina rolniczo-turystyczna, o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy. 82% jej powierzchni stanowią tereny objęte różnymi formami ochrony przyrody.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Beata Mazur.
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina miejsko-wiejska Miłomłyn zajmuje powierzchnię 160,91 km2[1], w tym:
- użytki rolne: 40,13%
- lasy: 40,84%
- wody: 10,74%
Gmina stanowi 9,1% powierzchni powiatu ostródzkiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 5085 | 100 | 2535 | 49,9 | 2550 | 50,1 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
32 | 16 | 16 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Miłomłyn wynosiło -9 osób[2], co stanowi 2,1% migracji w powiecie ostródzkim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Miłomłyn były częścią powiatu ostródzkiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Miłomłyn przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gmina wiejska Miłomłyn została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W jej skład wchodziły obszary sołectw: Boguszewo, Bynowo, Dębinka, Gil Mały, Liksajny, Liwa, Majdany Wielkie, Malinnik, Miłomłyn, Tarda, Wielimowo, Winiec, Zalewo, Zatoka.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat ostródzki. Gmina Miłomłyn została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
W 1998 roku Miłomłyn otrzymał prawa miejskie[8].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Miłomłyn w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim.
Gmina miejsko-wiejska Miłomłyn graniczy z gminami: Małdyty, Morąg, Łukta, Ostróda, Iława, Zalewo.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bagieńsko, Boguszewo, Bynowo, Dębinka, Ligi, Liksajny, Liwa, Majdany Wielkie, Malinnik, Tarda, Wielimowo, Winiec, Wólka Majdańska.
Pozostałe miejscowości: Faltyjanki, Gil Mały, Gil Wielki, Glimy, Kamieńczyk, Karnitki, Karnity, Kukła, Lubień, Majdany Małe, Ostrów Wielki, Piławki, Rogowo, Skarpa, Zatoka Leśna (lesniczówka), Ziemaki, Zalewo.
Gospodarka
Głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Miłomłyn są rolnictwo i turystyka, uzupełniane przez produkcję i usługi.
Użytki rolne zajmują nieco ponad 40% powierzchni gminy, w tym: 68% (4417 ha) stanowią grunty orne, 31% (2044 ha) łąki i pastwiska, a 0,2% (16 ha) sady. W strukturze gospodarstw dominują gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha). W gminie najwięcej jest gleb średnich IV klasy bonitacyjnej. Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (77%); pozostałe to uprawy przemysłowe, pastewne oraz ziemniaki. Najmniej uprawianych jest roślin strączkowych i buraków cukrowych. W produkcji zwierzęcej przeważa chów bydła oraz drobiu.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Miłomłyn wynosiła pod koniec 2013 roku 334. W tym 13 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 321 tworzy sektor prywatny. 68 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 39 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 50 firm w dziale budownictwo, 52 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 12 firm[2]. Na terenie gminy Miłomłyn nie ma dużych zakładów przemysłowych; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
Do najistotniejszych podmiotów gospodarczych w gminie można zaliczyć firmy: SONAROL s.j. (fabryka styropianu w Miłomłynie), INVESTPLAN sp. z o. o. Miłomłyn (obróbka i sprzedaż drewna), Bianco Sp. z o.o. Miłomłyn (wyspecjalizowana produkcja elementów - balustrady, kolumny, fasady, filary), Nadleśnictwo Miłomłyn (ochrona lasów, zagospodarowanie lasów, łowiectwo, edukacja i turystyka).
Leżąca w regionie Pojezierza Iławskiego i częściowo na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim gmina Miłomłyn, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (urozmaicona rzeźba terenu, jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Bardzo duży odsetek lasów i wód powierzchniowych stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji. Wybitne walory przyrodnicze i kulturowe, bardzo niskie uprzemysłowienie oraz dogodne położenie komunikacyjne mają bardzo duży wpływ na rozwój turystyki w gminie. Dodatkową atrakcją turystyczną jest Kanał Elbląski.
Bazę turystyczną stanowią: hotele i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Liwa, Glimy, Miłomłyn, Bagieńsko, Dębinka, Winiec, Liksajny, Karnity, Wielimowo, Majdany Wielkie[10].
Gmina Miłomłyn należy do LGD Kanał Elbląski, której celem jest rozwój i promocja obszarów wiejskich wokół Kanału Elbląskiego.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Miłomłyn wynosiła 478 osób[2], co stanowi 5,2% bezrobotnych w powiecie ostródzkim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,1% ludności[11].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dni Miłomłyna
- Festiwal Młodych Talentów w Miłomłynie
- Dożynki Gminne
Ludzie związani z gminą
- Elżbieta Pawluć (1975- ) – malarka, mieszka w Miłomłynie.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Miłomłyn należą[12]:
- założenia urbanistyczne, pozostałości murów obronnych oraz zabytkowe domy (m.in. przy ul. Kościelnej, Rynkowej, Twardej) w Miłomłynie
- dzwonnica w Miłomłynie
- kościół pw. św. Bartłomieja w Miłomłynie wraz z przykościelnym cmentarzem
- cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Boguszewo, Gil Mały, Miłomłyn (obecnie komunalny), Zalewo
- zespół pałacowy w Karnitach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki rowerowe:
- czerwony: Miłomłyn - Winiec - Tarda - Miłomłyn
- żółty: Miłomłyn - Tarda - Słonecznik - Prośna - Szeląg - Miłomłyn
- niebieski: Miłomłyn - Bagieńsko - Piławki - Liwa - Rogowo - Boguszewo - Zalewo - Dębinka - Karnity - Miłomłyn
- obszary chronionego krajobrazu, rezrwaty i pomniki przyrody
- jeziora, lasy
- zabytkowy park dworski w Karnitach
- szlak wodny Kanału Elbląskiego, w tym Kanał Iławski
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Miłomłyn można uzyskać na stronie internetowej: milomlyn.pl.
Religia
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Miłomłyn istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Punkt Przedszkolny w Liwie
- Punkt przedszkolny "Jaś i Małgosia" w Miłomłynie
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. I Dywizji Tadeusza Kościuszki w Miłomłynie
- Publiczne Gimnazjum im. Ziemi Mazurskiej w Miłomłynie
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Bynowie
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Liwie
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: rajd rowerowy "Mazury", spływ kajakowy "Śladami G.J Steenke", gminne zawody w Nording Walking, maraton im. ks. Józefa Kowalewskiego, gminne zawody wędkarskie, turnieje piłki nożnej, piłki halowej, siatkówki, tenisa stołowego, tenisa ziemnego i biegi przełajowe.
Na terenie gminy działają kluby:
- LKS "Tęcza" Miłomłyn
- UKS "Lider"
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Miłomłyn 2010
- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju miasta i gminy Miłomłyn
- Stowarzyszenie "Razem dla Innych" Liwa
- Stowarzyszenie "Liwa aktywnie dziś – aktywnie jutro"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:
Rezerwaty:
- Rezerwat Jezioro Iłgi (90,46 ha)
- Rezerwat Rzeka Drwęca (1344,87 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego (30 143,4 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Lasów Taborskich (29 941,7 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Miłomłyn znajduje się 17 pomników przyrody[13].
Zobacz też:
Przypisy
- ↑ bip.milomlyn.pl, Strategia rozwoju miasta i gminy Miłomłyn na lata 2014-2020 [15.02.2015]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [15.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [15.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [15.02.2015]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [15.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1997, nr 130, poz. 847, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim, isap.sejm.gov.pl [15.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [15.02.2015]
- ↑ Urząd Miasta i Gminy Miłomłyn [1]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [15.02.2015]
- ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [2]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1997 nr 130 poz. 847, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju miasta i gminy Miłomłyn na lata 2014-2020
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Miłomłyn [20.12.2014]
Urząd Miasta i Gminy Miłomłyn [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
