Czerniki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Czernik | |dopełniacz wsi = Czernik | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = czernikik.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kościół | + | |opis zdjęcia = Kościół w Czernikach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| + | [[Image:czernikik2.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Czernikach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | ||
''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | ''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | ||
| − | + | Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gmina Kętrzyn)|Górami]], [[Rybniki|Rubnikami]] i [[Strzyże|Strzyżami]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Iwona Pietkiewicz]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>. | |
| − | Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gmina Kętrzyn)|Górami]], [[Rybniki|Rubnikami]] i [[Strzyże|Strzyżami]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Nazwę wsi wiąże się z | + | Nazwę wsi wiąże się z miejscową legendą. Zamieszkujący w okolicy diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła i pragnął zniszczyć go za pomocą wielkiego czarnego głazu. Nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi – kiedy zapiały koguty, znikła jego moc i w popłochu rzucił kamieniem w stronę lasu. Legenda wiąże się z [[Głaz narzutowy koło osady Góry|głazem narzutowym]] zlokalizowanym w pobliskim lesie. |
| − | Miejscowość została założona jako | + | Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] w 1394 r. Pod koniec XIV w. wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała w niej już wówczas karczma oraz młyn. Kościół, dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu, wzniesiono niedługo po założeniu wsi. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: [[Parcz]], [[Stara Różanka]], [[Wopławki]] oraz [[Kwiedzina]]. W 1765 r. do parafii włączono również [[Siniec]]. Od XVI do połowy XIX w. spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów, m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII w. w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896–1901 we wsi mieszkało 30 Polaków. |
| − | Miejscowość została dotknięta przez [[epidemia dżumy 1709–1711| epidemię dżumy]] w 1710 r. | + | Miejscowość została dotknięta przez [[epidemia dżumy 1709–1711| epidemię dżumy]] w 1710 r., w wyniku której śmierć poniosło 19 osób. |
W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: "Pokazują tu legendarną podkowę [[Legenda o szynkarce z Nakomiad|szynkarki]] z [[Nakomiady|Nakomiad]], przemienionej przez diabła w konia"<ref>Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.</ref>. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób. | W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: "Pokazują tu legendarną podkowę [[Legenda o szynkarce z Nakomiad|szynkarki]] z [[Nakomiady|Nakomiad]], przemienionej przez diabła w konia"<ref>Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.</ref>. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób. | ||
| Linia 56: | Linia 56: | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/> | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/> | ||
| Linia 67: | Linia 66: | ||
[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki rowery.olsztyn.pl] [05.03.2014]<br/> | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki rowery.olsztyn.pl] [05.03.2014]<br/> | ||
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html polskaniezwykła.pl] [05.03.2014]<br/> | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html polskaniezwykła.pl] [05.03.2014]<br/> | ||
| − | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie] [05.03.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:56, 9 maj 2018
| Czerniki | |
| | |
 Kościół w Czernikach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Kętrzyn |
| Liczba ludności (2010) | 269[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Czerniki | |
| Położenie na mapie Polski  Czerniki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Czerniki (niem. Szwercensteyn, Schwarzstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z Górami, Rubnikami i Strzyżami). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje Iwona Pietkiewicz[2].
Położenie
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od Kętrzyna. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest jezioro Mój oraz zarastające jezioro Siercze.
Dzieje miejscowości
Nazwę wsi wiąże się z miejscową legendą. Zamieszkujący w okolicy diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła i pragnął zniszczyć go za pomocą wielkiego czarnego głazu. Nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi – kiedy zapiały koguty, znikła jego moc i w popłochu rzucił kamieniem w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie.
Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w 1394 r. Pod koniec XIV w. wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała w niej już wówczas karczma oraz młyn. Kościół, dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu, wzniesiono niedługo po założeniu wsi. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W 1765 r. do parafii włączono również Siniec. Od XVI do połowy XIX w. spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów, m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII w. w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896–1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.
Miejscowość została dotknięta przez epidemię dżumy w 1710 r., w wyniku której śmierć poniosło 19 osób.
W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: "Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia"[3]. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.
Po 1945 r. wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od 1946 r. zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 r. we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 r. miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki wchodzące w skład gminy Kętrzyn składało się z ośmiu miejscowości.
Zabytki
- gotycki kościół parafialny z XIV w., przebudowany w latach 1749–1750 oraz 1771–1772, z wieżą kościelną dobudowaną w 1885 r.
- cmentarz przykościelny
- mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej zlokalizowane na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
- pozostałości linii kolejowej z 1907 roku
Przypisy
Bibliografia
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
atlaswsi.pl [10.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
rowery.olsztyn.pl [05.03.2014]
polskaniezwykła.pl [05.03.2014]
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie [05.03.2014]
