Barczewko

Barczewko
Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Barczewo
Liczba ludności (2009)	513
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Barczewko
Położenie na mapie Polski Barczewko
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Barczewko (niem. Alt Wartenburg) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2009 roku miejscowość liczyła 513 mieszkańców. Funkcję sołtysa pełni Ewa Bąk.

Barczewko

Barczewko. Kapliczka przydrożna z pustą niszą. Fot. Jacek Jaworski. Źródło: www.ciekawemazury.pl [05.06.2014]

 

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

W 1325 roku wybudowano pierwszą w tej części Warmii strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z osadą został zniszczony w 1354 r. podczas najazdu Litwinów. W 1364 roku biskup Jan Stryprock odnowił lokację miejscowości, zakładając 7 km dalej na wschód miasto Barczewo. Miejscowa ludność teren po dawnym zamku nazywała Starym Miastem. W roku 1376 biskup warmiński Henryk III Sorbom w miejscu dawnej osady założył nową wieś na prawie chełmińskim, a jej pierwszym sołtysem został niejaki Henryk z Blanek. W okresie międzywojennym w Barczewku działało koło Związku Polaków w Niemczech, a w 1937 roku powstała polska biblioteka.

Szkolnictwo

W miejscowości działa filia Zespołu Szkolno–Przedszkolnego w Łęgajnach.

Kultura

W tutejszym kościele pw. św. Wawrzyńca corocznie odbywają się koncerty organizowane w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego.

Ludzie związani z miejscowością

• Karol Langwald (1886–1945) – urodzony w Barczewku ksiądz katolicki, działacz oświatowy, członek Związku Polaków w Niemczech
• Mateusz Grunenberg (1787–1863) – nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf
• Franciszek Schnarbach (1905–1947) – nauczyciel
• Jan Szadowski (1834–1914) – ksiądz katolicki, działacz religijno–społeczny, obrońca mowy polskiej, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1887–1889.
• Walenty Gotzheim (1804–1874) – ksiądz i misjonarz, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1842–1874.

Turystyka

• niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: Barczewo – Lamkowo – Barczewko – Barczewo
• szlak samochodowy: Olsztyn – Potryty – Tejstymy – Górowo – Maruny – Barczewko – Bałdy – Olsztyn
• gospodarstwo agroturystyczne Janczary

Zabytki

• murowany kościół z lat 1782–1784; przebudowany w latach 1889–1893
• kapliczki przydrożne z I połowy XIX i początków XX wieku
• zabytkowa zabudowa wiejska
• cmentarz z grobami warmińskimi z początku XX wieku
• grodzisko Stare Miasto - pruskie grodzisko, centrum dawnych włości Gunelauken, pierwotne miejsce lokacji Barczewa

Bibliografia

Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
Dom Warmiński [13.12.2013]
Ciekawe Mazury [05.06.2014]