Stanisław Małysz

Stanisław Małysz
Źródło: Archiwum rodzinne
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1923 r. Ustroń
Data i miejsce śmierci	24 lipca 1992 r. Brwinów
Zawód	nauczyciel średnich szkół rolniczych, artysta malarz (amator)

Jeden z pejzaży Stanisława Małysza.
Źródło: Archiwum Janusza Małysza

Jeden z pejzaży Stanisława Małysza.
Źródło: Archiwum Janusza Małysza

Jeden z pejzaży Stanisława Małysza.
Źródło: Archiwum Janusza Małysza

Jeden z pejzaży Stanisława Małysza.
Źródło: Archiwum Janusza Małysza

(1923-1992) - nauczyciel średnich szkół rolniczych, artysta malarz (amator).

Biografia i działalność zawodowa

Urodził się 14 kwietnia 1923 r. w Ustroniu, w Beskidzie Śląskim, w wielodzietnej rodzinie rzemieślniczej. Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1936 r. rozpoczął naukę w Gimnazjum Ogólnokształcącym o kierunku matematyczno-przyrodniczym w Cieszynie.

W czasie okupacji na skutek odrzucenia przez rodziców volkslisty zostaje wraz z całą rodziną wysiedlony i w 1942 r. wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Do końca życia będzie odczuwał skutki niezwykle ciężkiej pracy i życia w niewolniczych warunkach.

Po wyzwoleniu i powrocie do rodzinnego domu już 3 października 1945 r. podejmuje naukę na kursie przygotowawczym do studiów wyższych zorganizowanym po wojnie w Państwowej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie dla młodzieży powyżej 18 lat pragnącej studiować, a nie mającej szansy z powodu wojny i okupacji na ukończenie normalnej szkoły średniej.

W 1946 r. po zdaniu uproszczonego egzaminu otrzymuje dokument upoważniający do wstępu na I rok studiów. Zostaje przyjęty na Wydział Rolny Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. Absolutorium uzyska w 1949 roku, a egzamin dyplomowy złożył 23 czerwca 1950 r., uzyskując dyplom inżyniera rolnika. W czasie studiów zaprzyjaźniony był z mającą bardzo wysoki autorytet na Uczelni (również potem na olsztyńskiej WSR i ART) rodziną prof. Józefa Dubiskiego.

Jeszcze przed formalnym ukończeniem studiów (bardzo duże potrzeby kadrowe w tym czasie) zostaje we wrzeniu 1949 r. skierowany do pracy na stanowisko nauczyciela przedmiotów zawodowych do powstającego wówczas Zespołu Liceów Rolniczych w Karolewie koło Kętrzyna. W 1950 r. powierzono mu zadanie zorganizowania w Zespole istniejącego do dziś Technikum Mechanizacji Rolnictwa i stanowisko dyrektora w tej szkole. Zrezygnował z niego już po roku nie godząc się z panującą w szkole atmosferą szczytowego okresu stalinowskiego. Z tego też powodu przeniósł się w 1952 roku bliżej swoich stron rodzinnych i do 1957 r. pracował w tamtejszych instytucjach związanych z rolnictwem (Technikum Rolnicze w Pszczynie, Państwowe Gospodarstwa Rolne, Stacja Hodowli i Selekcji Roślin w Aleksandrówce).

Do Karolewa wraca w 1957 r. po odwilży październikowej (zmianach personalnych w kierownictwie karolewskiego Zespołu i Oddziału Oświaty Rolniczej w Olsztynie).

W 1971 r. przenosi się do Technikum Rolniczego w Brwinowie pod Warszawą, aby zapewnić dorastającym dzieciom bliskość stołecznych szkół wyższych. Jest nauczycielem bardzo cenionym przez młodzież i przełożonych a także kolegów nauczycieli. Wysoka ocena jego pracy dydaktyczno-wychowawczej powoduje, iż powierzono mu funkcje nauczyciela-metodyka mechanizacji rolnictwa w szkołach rolniczych województwa olsztyńskiego.

W Technikum Rolniczym w Brwinowie pracuje aż do przejścia na rentę zdrowotną w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych. Kilka lat później przechodzi na emeryturę.

Zmarł 24 lipca 1992 r. w Brwinowie. Spoczywa na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.

Działalność artystyczna

Już od szkoły podstawowej jego pasją był rysunek i malarstwo. Pierwszą wystawę prac zorganizował mu kierownik szkoły podstawowej na zakończenie nauki w tej szkole. Jako uczeń gimnazjum w 1938 r. uczestniczył w zbiorowej wystawie malarzy ziemi cieszyńskiej. Na prace młodego malarza zwrócił uwagę goszczący w Cieszynie absolwent krakowskiej ASP Marszałek Polski Edward Rydz-Śmigły i obiecał mu stypendium państwowe na kształcenie w tym kierunku, niestety wojna uniemożliwiła realizację tej obietnicy.

Po wojnie, jako student a potem nauczyciel, do końca życia poświęcał pasji malowania wszystkie wolne chwile. Nie mając możliwości formalnego kształcenia w tym kierunku, korzystał z przyjacielskich rad profesjonalnych malarzy ziemi cieszyńskiej: Jana Wałacha (1884-1979) z Istebnej, Czesława Kuryatto z Wisły, czy wybitnego akwarelisty Franciszka Jaworskiego z Ustronia.

Obrazy Stanisława Małysza to przede wszystkim pejzaże wykonywane techniką malarstwa olejnego i akwarele różnych formatów, przedstawiające krajobrazy Beskidów, górnej Wisły i Mazur. Prace te były prezentowane na wielu wystawach również z zawodowymi artystami w Olsztynie, Cieszynie, na zamku w Kętrzynie i Reszlu, w Domach Kultury w Brwinowie i Podkowie Leśnej oraz w Ustroniu.

Przez kilka lat prace jego były też prezentowane na wystawie stałej w bibliotece Centralnego Ośrodka Doskonalenia Kadr Pedagogicznych Szkolnictwa Rolniczego w Brwinowie-Pszczelinie. Podziwiały je setki nauczycieli i pracowników nadzoru pedagogicznego szkół rolniczych, podnoszących swoje kwalifikacje na kursach i studiach podyplomowych prowadzonych tam przez warszawską SGGW. Mieli oni też szansę na zakup wybranych obrazów z tej systematycznie uzupełnianej przez twórcę kolekcji. W ten sposób prace Stanisława Małysza trafiły do nauczycielskich mieszkań w całej Polsce. Organizatorką i opiekunką tej wystawy była kierowniczka biblioteki Centralnego Ośrodka, pani Barbara Kreutzinger-Cywińska (wcześniej nauczycielka Technikum Rolniczo-Łąkarskiego w Lidzbarku Warmińskim).

Nagrody i wyróżnienia

Za dobrą i bardzo dobrą pracę dydaktyczną i wychowawczą był wielokrotnie nagradzany. Wśród ważniejszych nagród i wyróżnień można wymienić:

• Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania (1972),
• Złoty Krzyż Zasługi (1975)

Ciekawostki

Stanisław Małysz, którego korzenie wywodziły się z gór Beskidu Śląskiego, od wczesnej młodości był zapalonym narciarzem i w czasie studiów, a potem w karolewskiej szkole uprawiał, a takze promował wśród młodzieży ten sport.

Bibliografia

1. Akta archiwalne Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie z lat 1945-1950 dotyczące studenta Stanisława Małysza w Archiwum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
2. Wspomnienia o Stanisławie Małyszu, Barbara Kreutzinger-Cywińska, Biuletyn Pedagogiczny Oświaty Rolniczej Nr 3/1992.
3. Karolewo Wczoraj i dziś, Praca zbiorowa s. 86-89, Karolewo 1997.

• Hasło opracował Apolinary Zapisek po konsultacji z synem Stanisława Małysza - zamieszkałym w Wiśle Januszem Małyszem.