Kiersztanowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Kiersztanowo'''</big> (niem. Schwartzenburgk, Kersten) – wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina | + | <big>'''Kiersztanowo'''</big> (niem. Schwartzenburgk, Kersten) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[Mrągowo (gmina wiejska)|gminie Mrągowo]]. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość znajduje się pomiędzy dwoma jeziorami [[Juno]] i [[Kiersztanowskie| Kiersztanowskim]], które łączy [[rzeka Dajna]].Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo (gmina Mikołajki)|Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). | + | Miejscowość znajduje się pomiędzy dwoma jeziorami [[Juno]] i [[Kiersztanowskie| Kiersztanowskim]], które łączy [[rzeka Dajna]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo (gmina Mikołajki)|Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Data lokacji wsi jest nieznana. Wiadomo, że miejscowość istniała już w 1422 r. Jej nazwa pochodzi zaś od pierwotnej nazwy jeziora ,,Kirsno” – czarny . Stad też wzięła się pierwotna nazwa niemiecka [[Jezioro Schwarzsee |Jeziora Schwarzsee]] i wsi [[Schwarzburg]]. W początkowym okresie obok siebie funkcjonowały dwie nazwy pruska – Kirstenau; Kerstinowen i niemiecka. Ta druga nie utrzymała się. W 1437 r. prokurator krzyżacki w [[Szestno |Szestnie]] Mikołaj Gorlitz dokonał przesiedlenia chłopów z Kiersztanowa do [[Muntowo| Muntowa]]. Nieznana jest przyczyna tej sytuacji. Najprawdopodobniej wysiedlono jedynie [[Prusowie| Prusów]] bo wieś istniała nadal. Do miejscowości przybyli osadnicy niemieccy. W okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466) wieś została doszczętnie zniszczona. Obszar Kiersztanowa zasiedlono ponownie w 1536 r. za sprawą starosty z [[Szestno |Szestna]] Wolfa von Hennicke, który zapisał dotychczasowemu sołtysowi [[Polska Wieś |Polskiej Wsi]] Janowi Koszotowskiemu 40 łanów w celu obsadzenia wsi „Schwartzenburgk” . Po upływie 6 lat wolnizny płacono czynsz, z których zwolnione były 4 łany sołeckie. Ponadto chłopi musieli zwozić drewno na potrzeby browaru | + | Data lokacji wsi jest nieznana. Wiadomo, że miejscowość istniała już w 1422 r. Jej nazwa pochodzi zaś od pierwotnej nazwy jeziora ,,Kirsno” – czarny . Stad też wzięła się pierwotna nazwa niemiecka [[Jezioro Schwarzsee |Jeziora Schwarzsee]] i wsi [[Schwarzburg]]. W początkowym okresie obok siebie funkcjonowały dwie nazwy pruska – Kirstenau; Kerstinowen i niemiecka. Ta druga nie utrzymała się. W 1437 r. prokurator krzyżacki w [[Szestno |Szestnie]] Mikołaj Gorlitz dokonał przesiedlenia chłopów z Kiersztanowa do [[Muntowo| Muntowa]]. Nieznana jest przyczyna tej sytuacji. Najprawdopodobniej wysiedlono jedynie [[Prusowie| Prusów]] bo wieś istniała nadal. Do miejscowości przybyli osadnicy niemieccy. W okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466) wieś została doszczętnie zniszczona. Obszar Kiersztanowa zasiedlono ponownie w 1536 r. za sprawą starosty z [[Szestno |Szestna]] Wolfa von Hennicke, który zapisał dotychczasowemu sołtysowi [[Polska Wieś |Polskiej Wsi]] Janowi Koszotowskiemu 40 łanów w celu obsadzenia wsi „Schwartzenburgk”. Po upływie 6 lat wolnizny płacono czynsz, z których zwolnione były 4 łany sołeckie. Ponadto chłopi musieli zwozić drewno na potrzeby browaru [[Zamek w Szestnie|zamkowego w Szestnie]]. Osadnikom przyznano prawo połowu ryb na potrzeby własne, na jeziorach [[Jezioro Kiersztanowskie |Kiersztanowskim]] i [[Jezioro Juno|Juno]]. Wśród nich mieli znajdować się zarówno Polacy jak i Niemcy. W 1593 r. sołtysem był Jan Kiersztanowski. W 1657r. Kiersztanowo zostało spalone przez Tatarów, a ludność częściowo wymordowana. Pod koniec XVII w. była tutaj wyłącznie ludność polska . W II poł. XVIII w. założono tutaj jednoklasową szkołę. W 1818 r. do szkoły uczęszczało 29 dzieci, które uczył w języku polskim Michał Kolebko. W XIX w. liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. we wsi było 14 domów, w 1838 r. – 38, w 1849 r. - 36. W 1821 r. w Kiersztanowie mieszkały 184 osoby, w 1838 r. – 332, w 1849 r. – 306 . W wyniku dokonanej separacji gruntów zabudowa wsi uformowała się nieregularnie, na przesmyku po obu stronach rzeczki płynącej od [[Jezioro Kiersztanowskie |Jeziora Kiersztanowskiego]] do [[Jezioro Juno |Jeziora Juno]]. W I poł. XX w. we wsi istniała żwirownia i spółka wodno – melioracyjna. W l939 r. wieś liczyła 344 mieszkańców. Na jej obszarze znajdowały się 83 gospodarstwa domowe, w tym 54 rolnicze. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 52: | Linia 52: | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| − | We wsi rozpoczął w 2013 r. działalność [[Dom Pracy Twórczej]]. We wsi funkcjonuje również świetlica. | + | We wsi rozpoczął w 2013 r. działalność [[Dom Pracy Twórczej w Kiersztanowie|Dom Pracy Twórczej]]. We wsi funkcjonuje również świetlica. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 76: | Linia 76: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Mrągowo (gmina wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1401-1500]] | ||
Wersja z 09:40, 14 lip 2014
| Kiersztanowo | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mrągowo |
| Sołectwo | Kiersztanowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kiersztanowo | |
| Położenie na mapie Polski  Kiersztanowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kiersztanowo (niem. Schwartzenburgk, Kersten) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość znajduje się pomiędzy dwoma jeziorami Juno i Kiersztanowskim, które łączy rzeka Dajna. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).
Dzieje miejscowości
Data lokacji wsi jest nieznana. Wiadomo, że miejscowość istniała już w 1422 r. Jej nazwa pochodzi zaś od pierwotnej nazwy jeziora ,,Kirsno” – czarny . Stad też wzięła się pierwotna nazwa niemiecka Jeziora Schwarzsee i wsi Schwarzburg. W początkowym okresie obok siebie funkcjonowały dwie nazwy pruska – Kirstenau; Kerstinowen i niemiecka. Ta druga nie utrzymała się. W 1437 r. prokurator krzyżacki w Szestnie Mikołaj Gorlitz dokonał przesiedlenia chłopów z Kiersztanowa do Muntowa. Nieznana jest przyczyna tej sytuacji. Najprawdopodobniej wysiedlono jedynie Prusów bo wieś istniała nadal. Do miejscowości przybyli osadnicy niemieccy. W okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466) wieś została doszczętnie zniszczona. Obszar Kiersztanowa zasiedlono ponownie w 1536 r. za sprawą starosty z Szestna Wolfa von Hennicke, który zapisał dotychczasowemu sołtysowi Polskiej Wsi Janowi Koszotowskiemu 40 łanów w celu obsadzenia wsi „Schwartzenburgk”. Po upływie 6 lat wolnizny płacono czynsz, z których zwolnione były 4 łany sołeckie. Ponadto chłopi musieli zwozić drewno na potrzeby browaru zamkowego w Szestnie. Osadnikom przyznano prawo połowu ryb na potrzeby własne, na jeziorach Kiersztanowskim i Juno. Wśród nich mieli znajdować się zarówno Polacy jak i Niemcy. W 1593 r. sołtysem był Jan Kiersztanowski. W 1657r. Kiersztanowo zostało spalone przez Tatarów, a ludność częściowo wymordowana. Pod koniec XVII w. była tutaj wyłącznie ludność polska . W II poł. XVIII w. założono tutaj jednoklasową szkołę. W 1818 r. do szkoły uczęszczało 29 dzieci, które uczył w języku polskim Michał Kolebko. W XIX w. liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. we wsi było 14 domów, w 1838 r. – 38, w 1849 r. - 36. W 1821 r. w Kiersztanowie mieszkały 184 osoby, w 1838 r. – 332, w 1849 r. – 306 . W wyniku dokonanej separacji gruntów zabudowa wsi uformowała się nieregularnie, na przesmyku po obu stronach rzeczki płynącej od Jeziora Kiersztanowskiego do Jeziora Juno. W I poł. XX w. we wsi istniała żwirownia i spółka wodno – melioracyjna. W l939 r. wieś liczyła 344 mieszkańców. Na jej obszarze znajdowały się 83 gospodarstwa domowe, w tym 54 rolnicze.
Gospodarka
W Kiersztanowie znajduje się firma z branży samochodowej.
Kultura
We wsi rozpoczął w 2013 r. działalność Dom Pracy Twórczej. We wsi funkcjonuje również świetlica.
Ludzie związani z miejscowością:
Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Kiersztanowskich. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Andrzej Gertner.
Bibliografia:
Chojnacki Władysław,Słownik polskich nazw miejscowości w byłych Prusach Wschodnich i na obszarze byłego Miasta Gdańska, Poznań 1946, 183 ss.
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 960 ss.
Zobacz też
