Lamkowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Lamkowo''' (niem. ''Lemkendorf'') – | + | ''' Lamkowo''' (niem. ''Lemkendorf'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Barczewo]]. |
| − | Do 1954 roku | + | Do 1954 roku wieś stanowiła siedzibę gminy Lamkowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. |
| − | W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marcin Czadek]]<ref>[http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 barczewo.bip.net.pl] </ref>. | + | W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marcin Czadek]]<ref>[http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 barczewo.bip.net.pl] [20.06.2014]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
{{Galeria|Nazwa= Lamkowo |wielkość=290|pozycja=right | {{Galeria|Nazwa= Lamkowo |wielkość=290|pozycja=right | ||
| − | |File: Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.jpg|Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1505/pl/p/lamkowo_-_dawne_towarzystwo_czytelni_ludowych | + | |File: Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.jpg|Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1505/pl/p/lamkowo_-_dawne_towarzystwo_czytelni_ludowych ciekawemazury.pl] |
| − | |File: Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.jpg|Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.<br>Fot. Jacek Jaworski. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1504/pl/p/lamkowo_-_pomnik_ofiar_i_wojny_sw | + | |File: Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.jpg|Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.<br>Fot. Jacek Jaworski. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1504/pl/p/lamkowo_-_pomnik_ofiar_i_wojny_sw. ciekawemazury.pl] |
| − | |File:Lamkowo. Kapliczka przydrożna.jpg|Lamkowo. Kapliczka przydrożna.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/p/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja | + | |File:Lamkowo. Kapliczka przydrożna.jpg|Lamkowo. Kapliczka przydrożna.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/p/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja ciekawemazury.pl] |
}} | }} | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad [[Jezioro Wadąg|Jeziorem Wadąg]], w odległości 13 km na północny wschód od [[Olsztyn|Olsztyna]], 11 km od [[Barczewo|Barczewa]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' | + | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' – a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był [[Prusowie|Prus]] – Heneko Wegner. |
| − | Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach | + | Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519–1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku wieś ponownie spłonęła. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią – pozostał w niej jedynie sołtys. Miejscowość znalazła się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński [[lkwim: Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom – Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup [[lkwim: Marcin Kromer|Marcin Kromer]] postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni – pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również [[Derc]], [[Wierzkup]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Parleza|Parlezę]]. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi. |
Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa. | Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa. | ||
| − | W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie | + | W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie w Lamkowie działały już dwie karczmy. W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogalę, Marcin Łykina i Mateusza Wypycha. W 1686 roku przebudowano kościół. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w złym stanie – ówczesny biskup [[Krzysztof Szembek|Krzysztof Andrzej Jan Szembek]] zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup [[Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]]. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku. |
<br/> | <br/> | ||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
| − | *[[Szkoła podstawowa w Lamkowie| Szkoła Podstawowa]] | + | *[[Szkoła podstawowa w Lamkowie| Szkoła Podstawowa w Lamkowie]] |
==Kultura== | ==Kultura== | ||
| − | *[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie| Dom Artysty]] | + | *[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie| Dom Artysty]] – prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych. |
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Franciszek Szczepański]] ( | + | *[[Franciszek Szczepański]] (1842–1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych |
| − | *[[Wiktor Brosz]] ( | + | *[[Wiktor Brosz]] (1889–1967) – działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa |
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| barokowy kościół]]; wybudowany w 1748 roku |
| − | * | + | *cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX w. |
| − | * | + | *kapliczki przydrożne z XIX w. |
| − | *kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej | + | *kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej połowy XVIII w. |
| − | *kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku | + | *kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku |
| − | * | + | *kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych |
| − | * | + | *dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych |
| − | * | + | *zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | ||
| Linia 72: | Linia 72: | ||
''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/> | ''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/> | ||
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| − | [http://www.barczewo.bil-wm.pl/index.php| Baza Informacji Lokalnej] [ | + | [http://www.barczewo.bil-wm.pl/index.php| Baza Informacji Lokalnej] [20.06.2014]<br/> |
| − | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/i/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja| Ciekawe Mazury.pl] [ | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/i/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja| Ciekawe Mazury.pl] [20.06.2014]<br/> |
| − | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,Lamkowo.html| Polska Niezwykła] [ | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,Lamkowo.html| Polska Niezwykła] [20.06.2014]<br/> |
| − | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=373:slownik-geograficzny-lamkowo&catid=52:slownik-geograficzny-krolestwa-polskiego&Itemid=182| Dom Warmiński][ | + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=373:slownik-geograficzny-lamkowo&catid=52:slownik-geograficzny-krolestwa-polskiego&Itemid=182| Dom Warmiński][20.06.2014]<br/> |
| − | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [20.06.2014] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Wersja z 16:31, 18 gru 2014
| Lamkowo | |
| | |
 Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie.
Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: www.ciekawemazury.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Barczewo |
| Liczba ludności (2010) | 459 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lamkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Lamkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku wieś stanowiła siedzibę gminy Lamkowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marcin Czadek[1].
Lamkowo
Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.
Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: ciekawemazury.pl
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna, 11 km od Barczewa.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie Brunsdorf – a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus – Heneko Wegner.
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku wieś ponownie spłonęła. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią – pozostał w niej jedynie sołtys. Miejscowość znalazła się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński Stanisław Hozjusz w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom – Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup Marcin Kromer postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni – pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również Derc, Wierzkup, Kronowo, Parlezę. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi.
Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa.
W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie w Lamkowie działały już dwie karczmy. W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogalę, Marcin Łykina i Mateusza Wypycha. W 1686 roku przebudowano kościół. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w złym stanie – ówczesny biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku.
Edukacja
Kultura
- Dom Artysty – prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.
Ludzie związani z miejscowością
- Franciszek Szczepański (1842–1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Wiktor Brosz (1889–1967) – działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa
Zabytki
- barokowy kościół; wybudowany w 1748 roku
- cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX w.
- kapliczki przydrożne z XIX w.
- kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej połowy XVIII w.
- kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku
- kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
- dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
- zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia
Bibliografia
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Baza Informacji Lokalnej [20.06.2014]
Ciekawe Mazury.pl [20.06.2014]
Polska Niezwykła [20.06.2014]
Dom Warmiński[20.06.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [20.06.2014]
Przypisy
- ↑ barczewo.bip.net.pl [20.06.2014]
