Szałstry: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Ludzie związani z miejscowością) |
|||
| Linia 72: | Linia 72: | ||
*Chałupa nr 2 z połowy XIX wieku i chałupa nr 13 z początku XX wieku | *Chałupa nr 2 z połowy XIX wieku i chałupa nr 13 z początku XX wieku | ||
*Dworek Wojtówka z XIX wieku (obecnie dom, nr 8/9) | *Dworek Wojtówka z XIX wieku (obecnie dom, nr 8/9) | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ==Ludzie związani z miejscowością== | ||
| + | *[[Leonhard Fromm]] (1887-1975) – urodzony we wsi nauczyciel. | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 14:31, 24 paź 2014
| Szałstry | |
| | |
 Szałstry. Kapliczka przydrożna
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Jonkowo |
| Liczba ludności (2010) | 237[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szałstry | |
| Położenie na mapie Polski  Szałstry | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szałstry (niem. Schaustern) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 237 mieszkańców (łącznie z Bobrami).
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Olszyńskim, nad jeziorem Szałstry, 7 km na zachód od Jonkowa i 12 km na zachód od Olsztyna; przebiega przez nią linia kolejowa na odcinku Olsztyn - Morąg.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1352 roku, gdy kapituła warmińska powierzyła Prusowi Sinsutenowi zadanie założenia wsi czynszowej na 40 łanach nad jeziorem Szałstry. Wieś poniosła poważne straty podczas wojen polsko-krzyżackich w XV i na początku XVI wieku; w 1520 roku odnotowano tu 12 opuszczonych łanów. Ponowne zagospodarowywanie trwało do lat 60. XVI wieku. Aż do 1772 roku Szałstry obejmowały obszar 40 łanów (choć w niektórych okresach cześć z nich leżała odłogiem, np. podczas wojen szwedzkich w połowie XVII wieku). Przed I rozbiorem Polski sześć łanów należało do sołtysa, 18 łanów - do trzech największych gospodarzy, a reszta, czyli 16 łanów - do 12 chłopów czynszowych. Szałstry miały wówczas własnego kowala, ogrodnika, szewca i bednarza.
Na początku XIX wieku w ramach reform uwłaszczeniowych tutejsi chłopi za odszkodowaniem otrzymali uprawianą przez nich ziemię; w 1820 roku wieś posiadała 27 budynków mieszkalnych. W tym samym czasie w Szałstrach założono szkołę elementarną, w której zatrudniony był jeden nauczyciel (w okresie międzywojennym trzech nauczycieli). W czasie plebiscytu 1920 roku za przyłączeniem do Polski oddano tu jeden głos (za Prusami Wschodnimi - 311 głosów).
Obecnie we wsi działa sklep spożywczo-przemysłowy, posterunek Ochotniczej Straży Pożarnej, świetlica, pięć gospodarstw rolnych nastawionych na dużą produkcję mleczną; wieś ma pełną instalację wodociągowo-kanalizacyjną.
Liczba mieszkańców
1820 - 137 osób
1857 - 341 osób
1861 - 345 osób
1895 - 519 osób
1933 - 389 osób
1939 - 358 osób
Turystyka
- Szlak rowerowy o długości 28 km - przebieg trasy: Jonkowo - Łomy - Nowe Kawkowo - Szałstry - Węgajty – Jonkowo
Zabytki
- Krzyż przydrożny z XIX wieku
- Budynek dawnej szkoły z pierwszej ćwierci XX wieku
- Chałupa nr 2 z połowy XIX wieku i chałupa nr 13 z początku XX wieku
- Dworek Wojtówka z XIX wieku (obecnie dom, nr 8/9)
Ludzie związani z miejscowością
- Leonhard Fromm (1887-1975) – urodzony we wsi nauczyciel.
Bibliografia
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Syrwid Robert, Warmińska gmina Jonkowo: historia i współczesność, Jonkowo 2010.
- Historia wsi na stronie gminy Jonkowo [data dostępu: 5.03.2014]
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jonkowo [data dostępu: 5.03.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
- Dom Warmiński [data dostępu: 5.03.2014]
- Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 5.03.2014]
Przypisy
