Natura 2000 Ostoja Warmińska

Obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska
Źródło: ochronabociana.pl
Typ obszaru	specjalny obszar ochrony ptaków (OSOP)
Kod	PLH280015
Powierzchnia	142 016,2 ha
Status obszaru	Obszar ustanowiony rozporządzeniem Min. Środ. w 2007 r.
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Współrzędne spoza mapy: Obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska : 0/0
Położenie na mapie Polski Współrzędne spoza mapy: Obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska : 0/0
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska – obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia).

Łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus) Źródło: commons.wikimedia.org

Bocian biały (Cygnus cygnus) Źródło: commons.wikimedia.org

Ogólny opis obszaru

Ostoja Warmińska, zwana dawniej Warmińskie Bociany, należy do największych obszarów Natura 2000 w kraju. Stanowi fragment niziny położony w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, rozciągający się na długości ok. 115 km i szerokości 10–20 km, wzdłuż granicy Polski z Rosją (obwód kaliningradzki). Charakterystyczną cechą krajobrazu ostoi była jeszcze do niedawna mozaika różnych siedlisk przyrodniczych, ich duża przestrzenna zmienność i wysoki stopień naturalności. W ostatnich latach w wyniku intensyfikacji rolnictwa i zalesień zaszły na obszarze negatywne zmiany.

Na wschodzie omawiany obszar sięga jeziora Oświn, na zachodzie zaś – okolic Braniewa. Środkowa część obszaru leży na Równinie Sępopolskiej, stanowiącej rozległą, bezjeziorną i w znacznej części wylesioną nieckę. Przez jej środek głęboko wciętą doliną płynie rzeka Łyna, która w rejonie granicy państwowej rozlewa się w wydłużone jezioro zaporowe. Część zachodnia – Wzniesienia Górowskie – jest izolowana wysoczyzną morenową z silnie pofałdowaną powierzchnią. Najwyższe wyniesienia rozciągają się na północny zachód od Górowa Iławeckiego z kulminacją 216 m n.p.m. na Górze Zamkowej. Sieć hydrograficzna Wzniesień Górowskich jest silnie rozwinięta. Składają się na nią niewielkie potoki szybko płynące w głębokich dolinach. Tutaj znajdują się źródliska rzeki Wałszy, która ma najbardziej górski charakter.

W ostoi jest wiele torfowisk, śródpolnych i śródleśnych zbiorników wodnych oraz mokradeł, które często powstały w wyniku działalności bobrów. Najbardziej wysunięta na zachód część obszaru jest położona na Nizinie Warmińskiej, którą przecinają niewielkie rzeki płynące głębokimi wąwozami. Na omawianym terenie znajduje się kilka stosunkowo niedużych jezior naturalnych, z których największe są jeziora: Kinkajmskie (95 ha), Głębockie (91 ha) i Arklickie (58 ha), oraz kilka niewielkich kompleksów stawów rybnych. Ponad połowę powierzchni obszaru zajmują intensywne uprawy rolne, znaczną powierzchnię zajmują także użytki zielone. W rejonie przygranicznym część dawnych użytków rolnych leży odłogiem, a część w ostatnich latach zalesiono. Lasy pokrywają łącznie około 25 proc. powierzchni obszaru. W większości są to dobrze zachowane fragmenty grądów z partiami starodrzewu. Wzdłuż dolin cieków ciągną się lasy łęgowe, występują też bory sosnowe i brzeziny bagienne.

Klimat tej części Polski zachowuje swą odrębność w stosunku do pozostałych części kraju. Średnia roczna temperatura na tym terenie wynosi 7 stopni C i jest o 2–3 stopnie niższa od temperatur w pozostałych częściach kraju. Suma opadów wynosi ok. 600 mm rocznie. Charakterystycznymi glebami w tej części kraju są stanowiące 68 proc. bielice. Gleby brunatne obejmują 17 proc., a bagienne 9 proc. Pozostałą część stanowią czarne ziemie i mady.

Walory przyrodnicze

Ostoja Warmińska jest jedną z największych ostoi w Polsce z dominującym krajobrazem rolniczym i rozproszonymi lasami. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 10 gatunków ptaków, których liczebność stanowi przynajmniej 1 proc. ich populacji krajowej. Ostoja Warmińska jest największą w Polsce ostoją lęgową bociana białego (800–900 par lęgowych, ponad 2 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej) oraz jedną z głównych krajowych ostoi lęgowych dwóch skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia krzykliwego (2–3 pary lęgowe, ok. 4 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej), a także orlika krzykliwego (90–110 par lęgowych, ok. 5 proc.), żurawia (300–400 par lęgowych, ponad 2 proc.) i derkacza (600–800 odzywających się samców, ponad 1 proc.). Jest to również bardzo ważna ostoja lęgowa ptaków drapieżnych, gniazduje tu bowiem 5 rzadkich gatunków z tej grupy, umieszczonych w polskiej Czerwonej Księdze zwierząt.

Na uwagę zasługuje także stosunkowo znaczna liczebność gniazdujących na omawianym obszarze populacji bociana czarnego (15–20 par lęgowych, ok. 1 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej), łabędzia niemego (90–100 par lęgowych, ponad 1 proc.), gągoła (20–30 par lęgowych, ok. 2 proc.), nurogęsi (15–20 par lęgowych, blisko 2 proc.), błotniaka stawowego (60–80 par lęgowych, ponad 1 proc.), błotniaka łąkowego (15–30 par lęgowych, ponad 1 proc.), zimorodka (40–60 par lęgowych, ok. 1 proc.), dzięcioła zielono-siwego (20–30 par lęgowych, ok. 1 proc.) oraz dzięcioła białogrzbietego (10–15 par lęgowych, ponad 2 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej). Lokalnie gniazdują tu rzadkie gatunki, jak: zausznik, rycyk i dudek.

Stwierdzono też dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących, jak derkacz, przepiórka i gąsiorek.

Istniejące formy ochrony

Rezerwat Bajory (216,4 ha)

• Rezerwat Jezioro Martwe 917,7 ha
• Rezerwat Kałeckie Błota (186,5 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (16 429,9 ha)
• OChK Doliny Elmy (8923,2 ha),
• OChK Doliny Rzeki Guber (14 363,8 ha),
• OChK Jeziora Oświn (15 183 ha),
• OChK rzeki Banówki (4 528,5 ha) i rzeki Wałszy (9834,8 ha)
• OChK Wzniesień Górowskich (11067,4 ha)
• OZW Bieńkowo (122,7 ha)

Bibliografia

Cenian Z., Huzarski S., Sikora A., Ostoja Warmińska , [w:] Obszary Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, red. Hołdyński Czesław, Krupa Małgorzata, Olsztyn 2009, s. 79-83.
Ostoja Warmińska [12.07.2014]
obszary.natura2000.org.pl [12.07.2014]