Węgój

Węgój
Kościół parafialny z lat 30. XX wieku. Źródło: www.archwarmia.pl [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Biskupiec
Liczba ludności (2010)	367
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Węgój
Położenie na mapie Polski Węgój
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Węgój (niem. Wengoyen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 367 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Groszewski.

Położenie

Miejscowość jest położona w centralnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Pojezierza Mrągowskiego, w odległości 7,3 km od Biskupca.

Dzieje miejscowości

Niemiecka nazwa wsi była przekształconą formą nazwy pruskiej oznaczającej dąbrowę. Dzieje założenia wsi sięgają roku 1379. Ówczesny biskup warmiński Henryk III Sorbom nadał swoim dworzanom - Teodorykowi Streuwben i Kasprowi z Bażyn po 40 włók jako majątki chełmińskie. Teodoryk otrzymał tereny przy wsiach Czerwonka i Biesowo, natomiast Kasper obszar sięgający do granic Bęsi i Kruz. Na wskazanym obszarze powstały: Węgój, Łabuchy, Zarębiec, Wólka Wielka i Wólka Mała. Wieś z pewnością została dotknięta przez skutki wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521. Część ziemi leżała odłogiem, prawdopodobnie jednak Wegój nie został całkowicie opuszczony. W latach 1709–1711 wieś spustoszyła epidemia dżumy. W 1783 roku miejscowość składała się zaledwie z 19 domów.

W 1827 roku w miejscowości działała polska szkoła, do której uczęszczało 24 dzieci. W 1853 roku placówka liczyła 72 uczniów. Do szkoły dojeżdżały również dzieci z Bukowej Góry i Wólki Małej. W 1935 roku placówka zatrudniała 3 nauczycieli i liczyła 133 uczniów.

W 1886 roku we wsi została założona biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W latach 1920-1939 na obszarze miejscowości działał mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech.

W 1938 w miejscowości powstała parafia, do której przyłączono Bukową Górę, Łabuchy, Stryjewo, Wólkę Wielką, Wólkę Małą. Proboszczem został ks. Robert Pruszkowski (1907–1988).

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. - 129 osób

• 1848 r. - 256 osób (wyłącznie Polacy)

• 1939 r. - 683 osoby

Kultura

W miejscowości działa Stowarzyszenie Społeczno–Kulturalne "Naszym Dzieciom", Węgojskie Stowarzyszenie Edukacji Lokalnej - CEL, a także zespół ludowyWęgojska Strużka. Organizowany jest tutaj Międzyszkolny Konkurs Piosenki Regionalnej „Warmiński Wróbelek”.

Szkolnictwo

W Węgoju funkcjonuje Zespół Szkół Węgojskiego Stowarzyszenia Edukacji Lokalnej - CEL, w którego skład wchodzą: przedszkole, szkoła podstawowa oraz gimnazjum.

Turystyka

• szlak rowerowy o długości 34 km - przebieg trasy: Biskupiec - Stanclewo - Węgój - Biskupiec

Zabytki

• skansen maszyn rolniczych, w którym znajdują się m.in. młockarnie, żniwiarki, pługi, kultywatory, sanie, żarna kamienne, siewniki ręczne, grabiarkę i dużo drobniejszego sprzętu
• kościół pw. Chrystusa Króla wzniesiony w latach 1937–1938
• neogotycka kapliczka przydrożna zlokalizowana w centrum wsi

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Bank Danych Lokalnych GUS [18.12.2013]
Oficjalna strona Węgója [18.12.2013]