Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie

Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie
Rodzaj organizacji	stowarzyszenie
Profil działalności	edukacja, oświata
Rok założenia	1946

Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie [OW TUR] – regionalne ogniwo stowarzyszenia powołanego pod patronatem Polskiej Partii Socjalitycznej w celu szerzenia oświaty pośród pracujących.

Historia

Powołanie OW TUR było inicjatywą centralnych władz PPS. Wysłannik Zarządu Głównego TUR Józef Kretkowski doprowadził do spotkania w dniu 26 sierpnia 1946 r. w siedzibie Wojewódzkiego Komitetu PPS w Olsztynie, na którym powołano tymczasowy Zarząd Wojewódzki TUR w Olsztynie w składzie: Henryk Cywiński (przewodniczący), Józef Kretkowski (wiceprzewodniczący), Laura Hess (II wiceprzewodniczący), W. Siwińska (sekretarz), A. Hermankowicz (skarbnik), J. Dworak (członek).

Wszyscy członkowie tymczasowego ZW byli politykami PPS. W późniejszym okresie, po podpisaniu kolejnych porozumień o współpracy pomiędzy PPR i PPS, obsada stanowisk w Oddziale Wojewódzkim, a także w oddziałach powiatowych, realizowana była z zachowaniem parytetu partyjnego i to pomimo statutu zapewniającego wybór władz w drodze demokratycznych głosowań.

Struktura i organizacja

W ramach Zarządu Wojewódzkiego utworzono sekcje: finansowo-gospodarczą, świetlicowo-artystyczną, oświatową.

Struktura terenowa TUR w woj. olsztyńskim obejmowała oddziały w: Bisztynku, Iławie, Jezioranach, Kętrzynie, Mrągowie, Ostródzie, Reszlu i Piszu. Oddziałami powiatowymi kierowały kilkuosobowe zarządy, w których skład wchodzili: przewodniczący, zastępcy przewodniczącego, sekretarz, skarbnik oraz minimum jeden członek zwykły.

Przy każdym oddziale funkcjonowała komisja rewizyjna i sąd koleżeński.

Likwidacja TUR

10 grudnia 1948 r. Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego połączone zostało z Towarzystwem Uniwersytetów Ludowych, tworząc Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych i Ludowych. TURiL rozwiązano w 1950 r., tworząc w jego miejsce Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.

Postępowanie likwidacyjne wobec wojewódzkich struktur TUR prowadził delegat Zarządu Głównego TUR. Oddziały powiatowe likwidowali pełnomocnicy ZW TUR. Przedłużające się procedury związane z zamykaniem ksiąg rachunkowych, przeprowadzaniem inwentaryzacji majątku itp., sprawiły, że oddziały powiatowe funkcjonowały do końca lutego 1949 r., a Zarząd Wojewódzki do 31 maja 1949 r.

Cele i zadania organizacji

OW TUR definiował cele własne jako prowadzenie bezpośredniej pracy oświatowej, działalność repolonizacyjna pośród autochtonów Warmii i Mazur, organizacja zespołów teatralnych, chórów, świetlic, komasacja bibliotek istniejących i tworzenie bibliotek ruchomych, organizacja odczytów i akademii okolicznościowych.

Działalność, członkowie

Oddziały TUR prowadziły tzw. uniwersytety powszechne, kursy dla analfabetów, kursy repolonizacyjne, świetlice, akcje odczytowe i propagandowe, biblioteki.

W lutym 1948 r. w woj. olsztyńskim zarejestrowanych było 475 członków TUR.

Osoby związane z organizacją

Przewodniczącym OW TUR Olsztyn byli kolejno:

• Henryk Cywiński (sierpień 1946 r. – styczeń 1947 r.)
• J. Żugaj (styczeń 1947 r. – luty 1948 r.)
• Jerzy Smoleński (luty – grudzień 1948 r.)

Zobacz też

pl.wikipedia.org, TUR [03.03.2015]

Źródła archiwalne

Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespoły nr 484, 2837, 2838, 2839.

Bibliografia

M. Korejwo, Nota do inwentarza zespołu Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego Oddział Wojewódzki w Olsztynie nr 42/484.
R. Syrwid, Od partnerstwa do wymuszonej "jedności". Olsztyńska organizacja Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1945–1948, Łódź 2004.